پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام هیات رزمندگان اسلام , سایت هیات رزمندگان اسلام , پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام , هیات , سایت هیات , هیئت رزمندگان , هیئت رزمندگان اسلام
در این مقاله با استناد به فرمایشات امام خامنه ای به یاد آوری جایگاه مداحان اهل بیت (علیهم السلام) و وظایف آنها پرداخته می شود.
پاسداری هنرمندانه
بسم الله الرحمن الرحیم
جهاد فی سبیل الله آرزویی است که مشتاقان کسب رضای الهی ، همیشه در سر دارند و در دعاهای خود توفیق حضور در جبهه مبارزه با دشمنان دین را از خداوند طلب می کنند. اما جنگیدن با اعداء الله فقط در جبهه جنگ سخت و در رویارویی مستقیم با آنها نیست بلکه شیاطین انس و جن از راه های نرم و نفوذ در عمق دل های مؤمنان ، به دنبال شکست آنان و غلبه بر دین خدا هستند.
در جنگ نرم یکی از بهترین ابزارهای پیروزی استفاده از هنر است. واضح و مبرهن است انتقال مفاهیم ضد دینی به واسطه ی هنر یکی از شیوه های مرسومی است که در طول تاریخ صورت گرفته و با وسعت یافتن دستگاه های تبلیغاتی مدرن، این شیوه نیز توسعه بیشتری پیدا کرده و دشمنان خدا هرروزه از تمام ظرفیت های هنری برای غلبه بر اهل ایمان استفاده می کنند[1] و سعی در زدودن ایمان از دل و جان انسان ها دارند تا زمینه را برای پرستش شیطان فراهم نمایند. [2]
در جهاد مقدسی که در جبهه جنگ نرم در حال انجام است یکی از گروه هایی که می توانند به خوبی از ابزار هنر در رویارویی با دشمن مکار استفاده کرده و از حریم ایمان و معرفت و اخلاق دفاع کنند ، ستایشگران و مداحان اهل بیت علیهم السلام هستند. مقام معظم رهبری در این زمینه می فرمایند :
کار مداحی کار بزرگی است، کار مهمی است، حرفه‌‌ی بسیار اثرگذاری است؛ میتواند مصداق درشت و برجسته‌‌ای باشد از مجاهدت فی سبیل الله. اینکه می‌گوئید ما حاضریم در میدان حضور داشته باشیم، این برای هرکسی یک‌جور حضور است: یک روز انسان توی میدان جنگ ظاهری است، یک‌وقت انسان در میدان پیکار با دشمنانی است که در جنگ‌های فرهنگی و جنگ‌های نرم وارد مبارزه شدهاند؛ این یک‌جور دیگر پیکار است؛ اقتضای خودش را دارد. در کار شما مداحان، در میدان بودن و مجاهدت کردن، یعنی ارائه‌‌ی سخن اثرگذار و بیان هدایتگر برای دلها؛ البته با شیوه‌های هنرمندانه(۱۳۸۹/۰۳/۱۳)
مادحان اهل بیت علیهم السلام نعمت و فرصت بزرگی را در اختیار دارند که در قبال آن ، مسئولیت خطیری نیز بر دوش آنهاست. [3] اگر ایشان از این فرصت به درستی استفاده کنند می توانند تحولی در جامعه ایجاد کرده و اثری عمیق تر از سخنرانی و کتاب در جان مردم برجای گذارند.
حضرت امام خامنه ای در این باره می فرمایند:
بارها عرض کرده‌ایم و این یک حقیقتی است که وقتی شما یک قصیده را یا یک غزل را که حامل معارف است، در یک مجلسی میخوانید، گاهی از ساعتها سخن گفتن فصیح و بلیغِ یک گوینده تأثیرش بیشتر و عمیق‌تر میشود؛ این یک فرصت است؛ از این فرصت باید استفاده کرد؛ این فرصت را نباید ضایع کرد. (۱۳۹۲/۰۲/۱۱)
اگر چهار پایه‌‌ی اصلیِ مدّاحی- یعنی صدای خوش، آهنگ درست، لفظ خوب و مضمون حقیقی متناسب با نیاز- کامل باشد، بهترین وسیله‌‌ی تبیین است و تأثیرش از منبر و درس فقهی‌‌ای که ما می‌گوییم بیشتر است. (۱۳۸۰/۰۶/۱۸)
هنر مداحی قادر است مفاهیم اخلاقی صحیح و معارف دینی متقن و حکیمانه را با اجرایی هنرمندانه به دل ها منتقل کند و عواطف و احساسات مردم را با جهت دهی به سوی حق و کسب فضائل الهی برانگیزد.[4] مداح دغدغه مند باید از نیازهای دنیا و آخرت مردم آگاه باشد و با بصیرت کافی نسبت به انقلاب و مسائل جامعه محتواهایی متناسب با نیاز روز ، به مخاطبان ارائه کند .
در این مورد مقام معظم رهبری فرموده اند:
اگر جوری باشد که نیازهای نقد را که امروز مردم به دانستن آنها احتیاج دارند، ندیده بگیرد، این فرصت ضایع شده است. فرض کنیم در دوران جنگ تحمیلی که کشور نیاز داشت به یک حماسه‌ی پرشورِ عملی و جهاد در میدان، جوانها هم آماده بودند، پدر و مادرها هم آماده بودند، یک نفری برود در مجالس و محافل خود، شعر هم بخواند، خوب هم اجرا کند، منتها اشاره‌ای به این نیاز وقت نکند؛ این ضایع کردن فرصت است. آن روز مداحها نقشهای خیلی خوبی آفریدند. در این جبهه کارهائی که مداحهای ما کردند، اثری که آنها در اعماق جان رزمندگان ما گذاشتند، کم‌نظیر است. (۱۳۹۲/۰۲/۱۱)
به جامعه نگاه کنید، ببینید جامعه به چه چیزی احتیاج دارد؟ …امروز مردم به دین، به اخلاق، به ایمان راسخ، به بصیرت، به شناخت دنیا، به شناخت آخرت احتیاج دارند؛ همه‌مان احتیاج داریم.(۱۳۹۱/۰۲/۲۳)
بی تفاوتی نسبت به مسائل کشور و اتفاقاتی که در جهان رخ می دهد شایسته ی یک مداح متعهد نیست.[5] مداح بصیر باید نسبت به انقلاب و دفاع مقدس انجام وظیفه کند و امانتدار باشد. البته در این مسیر مواردی را باید مد نظر داشت.
از عوامل بسیار مهمی که می تواند اثرکار مداح را خنثی کند و یا بالعکس مضاعف و چند برابر سازد نحوه ی عملکرد و رفتار اوست. اگر ستایشگر اهل بیت اخلاق اسلامی را با تمام وجود در خود پیاده کند و مخلصانه در این جهاد مقدس رزم کند قطعا اثرگذاری او در تقویت ایمان مردم و کمال بخشی به اخلاق آنها چندین برابر خواهد بود ؛ همچنان که اگر تحت تأثیر عوامل مادی و دنیایی قرار گرفته ، خلق و خو ؛و رنگ و بوی مادی گرایان در او بیشتر شود]6] نه تنها مدح او اثر لازم را نخواهد داشت بلکه چه بسا او هم به نوعی جزء نیروهای دشمن حساب شود که به راهزنی ایمان و اخلاق جامعه می پردازند .
لذا مداحی کار بسیار خطیر و سختی است[7] که علاوه بر پرداختن به جنبه های هنری و محتوای معرفتی باید از دل و جان یک انسان وارسته و متعهد بروز و ظهور کند تا بهترین و هنرمندانه ترین پاسداری از دین را رقم زده و موجب افتخار شود و این بالاترین ارزش هاست.
____________
پاورقی: بیانات و فرمایشات امام خامنه ای
1_ ارتباط‌گیری با هنر بیشتر آشکار میشود؛ ارتباط گرفتن با ذهن و دل مخاطبان خود، مردم خود، با کمک ابزار بسیار کارآمد هنر. امروز آن کسانی که پیامی برای مردم دارند؛ چه پیام رحمانی، چه پیام شیطانی-]1] فرق نمی‌کند- بهترین وسیله‌‌ای که در اختیار می‌گیرند، وسیله‌‌ی هنر است. (۱۳۸۷/۰۴/۰۴)
2_ در مقابلِ این تلاشی که دشمن میکند، ما امکانات منحصربه‌فردی داریم. بله، از راه اینترنت هم میشود جواب آنها را داد، از راه‌های مشابه آنها هم میشود مقابله کرد – البتّه حجم کار آنها بمراتب بیشتر است – امّا ما وسیله‌هایی داریم که این وسیله‌ها منحصربه‌فرد است؛ یکی از آنها همین شما هستید، یکی از آنها همین جامعه‌ی مدّاحند. این مخاطبه‌ی چهره‌به‌چهره و روبه‌رو و استفاده‌ی از ابزار هنر برای انتقال مفاهیم به مخاطبین در شکل انبوه آن – یعنی بحث دو نفر و سه نفر و ده نفر مدّاح نیست؛ هزاران نفر در سطح کشور این کار را میکنند – یکی از وسایل منحصربه‌فردی است که ما داریم، آنها ندارند.(۱۳۹۳/۰۱/۳۱)
3_ این میشود یک فرصت. هر فرصتی همراه است با یک مسئولیّت؛ وقتی شما نتوانید با کسانی مخاطبه بکنید، مسئولیّتتان در یک حد است؛ وقتی توانستید مخاطبه کنید، طبعاً فراتر از حدّ شخصی و به اندازه‌ی حوزه‌ی توان تَخاطُب، مسئولیّت گسترش پیدا میکند. شما که میتوانید با مردم حرف بزنید، با هنرِ شعر و صدا و آهنگ میتوانید با مردم مخاطبه کنید، این مسئولیّت‌آور است. همه‌ی این فرصتها و امکانات، همراه خود دارای یک مسئولیّتی هستند؛ این مسئولیّت را باید خوب بتوانید ادا کنید. اگر جامعه‌ی مدّاح کشور آنچنان‌که شایسته‌ی این رُتبَت و این مقام است بتواند مسئولیّت خود را ادا کند، تحوّلی در سطح کشور اتّفاق می‌افتد.(۱۳۹۳/۰۱/۳۱)
4_مداحی، معرفت افزائی است. مداحی، پراکندن معرفت و حکمت و امید و عقیده‌ی راسخ است. مداحی، جوشاندن چشمه‌های عواطف در دلها است؛ با استفاده‌ی از هنر شعر، هنر آواز، هنر اجرا.(۱۳۹۲/۰۲/۱۱)
شأن مداح این است؛ یعنی برانگیختن عواطف، و به کمک اندیشه و خرد بردنِ این عواطف. شأن مداح و ستایشگر – این حرفه‌ای که امروز در کشور ما بحمداللَّه بوفور وجود دارد – این است که بتواند با بیان هنری، با شیوه‌ی هنری، با اجرای هنری، معرفت را در بین مردم گسترش دهد. این شد محور اصلی. شعری که انتخاب میکنید، لحنی که انتخاب میکنید، شیوه‌ای که در آن با مردم حرف میزنید، در این جهت قرار بگیرد؛ در جهت افزایش معرفت و عمق بخشیدن به هدایت مردم و دانائی‌های آنها از دین و از راه زندگی؛ این کاری است که جامعه‌ی مداح به بهترین وجهی میتواند انجام دهد.(۱۳۹۲/۰۲/۱۱)
5_ یک عده‌ای هستند که به مسائل کشور اصلاً اهمیت نمیدهند. …آیا این بی‌تفاوتی عیب نیست؟ این بزرگترین عیب است. (۱۳۹۱/۰۵/۱۴)
6_ در محیطهای مراسم مذهبی، مراقب باشید هیچ کاری که از حدود ضوابط شرع ممکن است بیرون برود، رخ ندهد؛ این را مراقبت کنید. محیط مدّاحی و خوانندگی دینی، یک محیط پاک و مطهّری است؛ نگذاریم آلودگی‌هایی که متأسّفانه در دنیای هنر در بین مردمان بی‌قید و بی‌مبالات رواج پیدا کرده است، به محیط هنر اسلامی و مذهبی در محیطهای مذهبی رسوخ کند و نفوذ کند؛ این را مراقب باشید. محیط، محیط پاکیزه، طیّب، طاهر، ]همراه با] عفّت؛ این‌جور محیطی باید باشد محیطی که ما در آنجا معارف اسلامی را میخواهیم با زبان شعر بیان کنیم.(۱۳۹۳/۰۱/۳۱)
7_ پس کارتان سخت است عزیزان! کار شما بر خلاف اینکه بعضیها خیال میکنند چهار کلمه حفظ کنیم و یک صدای بازی هم داشته باشیم، بس است؛ نه، کار، خیلی سخت است. کار، هنرمندانه، مؤثر، هدایتگر و جهت‌بخش باشد.(۱۳۸۶/۰۴/۱۴)
8_ وقتی شما این هنر را- هنر صوت و لحن و آهنگ و شعر را که کار شما مجموعه‌‌ای از چندین هنر است- در خدمت این معانی قرار دهید که یا اثبات حقانیت اهل بیت را میکند، یا فضائل و مناقب اهل بیت را می‌گوید که دل شنونده را روشن میکند، یا معارف اهل بیت را تفهیم میکند و راه زندگی را برای مخاطب شما روشن میکند، آن‌وقت این بالاترین ارزش را پیدا میکند؛ آن وقت یک برنامه‌‌ی مداحی شما به قدر چند ساعت سخنرانی و درس استدلالی ارزش پیدا میکند.(۱۳۸۷/۰۴/۰۴)
معاونت فرهنگی هیأت رزمندگان اسلام
