پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام هیات رزمندگان اسلام , سایت هیات رزمندگان اسلام , پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام , هیات , سایت هیات , هیئت رزمندگان , هیئت رزمندگان اسلام
حجت الاسلام پناهیان | بعد از ماه رمضان چه کنیم؟
«بعد از ماه رمضان چه کنیم»، موضوع سخنرانی حجت الاسلام پناهیان در هیأت هفتگی شهدای گمنام بود. در ادامه فرازهایی از این سخنرانی را می‌خوانید:
از غفلت‌های مهم ما این است که «قدر بعد از ماه رمضانِ خود» را نمی‌دانیم/ از خریدهای معنوی خودمان در ماه رمضان، استفاده نمی‌کنیم
یکی از غفلت‌های مهم روزگار ما دربارۀ امور معنوی این است که قدرِ بعد از ماه مبارک رمضانِ خودمان را نمی‌دانیم. در حالی که هرچه در ماه مبارک رمضان عبادت کنیم، تازه آغازی برای زندگی معنوی پس از ماه رمضان است. بهره‌ها و برکت‌های ماه رمضان، بعد از این ماه مبارک، خودشان را نشان می‌دهند.
ما در ماه رمضان به همدیگر التماس دعا می‌گوییم، همت می‌کنیم و در جلسات معنوی شرکت می‌کنیم و به عبادت می‌پردازیم، این‌کار مثل این است که از فروشگاه خرید کرده‌ایم، حالا بعد از ماه رمضان، این خرید را به منزل آورده‌ایم و باید درِ آن را باز کنیم و از آن استفاده کنیم ولی معمولاً استفاده نمی‌کنیم. کار ما بعد از ماه رمضان، شبیه کسی است که به فروشگاه رفته و چیزهایی خریده، اما وقتی به منزل می‌آید، اصلاً درِ کیسۀ خرید را باز نمی‌کند تا از محتویات آن استفاده کند! غفلت رایج این است که بعد از ماه مبارک رمضان، بسته‌هایی که در ماه رمضان خریده‌ایم اصلاً باز نمی‌شود. یا مثل این است که کسی کارت شارژ تلفن همراه بخرد و خوشحال باشد که شارژ دارد! اما تا وقتی آن را باز نکند و رمز را در تلفن همراهش وارد نکند، این کارت شارژ چه فایده‌ای برایش خواهد داشت؟!
نوری که در ماه رمضان دریافت کرده‌ایم را از دست ندهیم
درست است که در ماه رمضان «نور» هست، ولی این نور از بیرون به ما می‌تابد. بعد از ماه رمضان هم «نور» هست، ولی این نور از قلب ما به بیرون می‌تابد. مانند برخی از اشیاء(مواد شب‌نما یا شب‌تاب) که در روشنایی، نور را به خودشان جذب می‌کنند و در تاریکی، تا مدتی مانند یک شیئ نورانی، این نور را نشان می‌دهند. اینها وقتی یک مدتی از نور فاصله بگیرند، دیگر نور نخواهند داشت.
ما انوار خورشید نورانی ماه رمضان را دریافت کرده‌ایم-که در واقع نور رحمت و عنایت پروردگار عالم و ائمۀ هدی علیه السلام است- حالا وجود ما این نور را به خودش گرفته است. نباید این نور را از دست بدهیم. نباید اجازه دهیم این در یا پنجره، به روی ما بسته شود.
بهترین استفاده از فرصتِ بعد از ماه رمضان «عادت دادنِ خود» به خوبی‌هاست
بعد از ماه رمضان، هیأت‌ها و مساجد باید رونق دیگری داشته باشند و رفتارها باید تفاوت پیدا کند. البته دربارۀ این تفاوت و تغییر، پیشنهادهایی را می‌توان مطرح کرد. یکی از پیشنهادها «عادت دادن جان خویشتن به کارهای خوب و خیر» است. امام محمد باقر علیه السلام می‌فرماید: «عَوِّدُوا أَنْفُسَکُمْ الْخَیْرَ»(الخرائج و الجرائح/2/596) یعنی خودتان را به کارهای خیر، عادت دهید.
بهترین استفاده برای بعد از ماه رمضان این است که خودمان را عادت دهیم. انسان بعد از ماه رمضان «قدرتِ عادت کردن» پیدا می‌کند، چون عادت نیاز به تداوم دارد و این صفای بعد از ماه رمضان می‌تواند این قدرت را برای تداوم در عمل، به انسان بدهد. تداوم عمل، موجب عادت می‌شود. برخی از مردم تصور می‌کنند که عادت چیز بدی است. کلمۀ عادت، در بین مردم، بد جا افتاده است. در حالی که عادت-به خوبی‌ها- از سقوط انسان جلوگیری می‌کند و می‌تواند موجب رشد انسان شود. مثلاً اینکه کسی: «نماز برایش عادت شده باشد» این عادت خیلی هم خوب است. البته اگر «نماز اول وقت» برای کسی عادت شود، خیلی بهتر است.
در روایات خیلی به «عمل مداوم» تأکید شده و تصریح فرموده‌اند که تداوم عمل خیلی مهمتر از خودِ عمل است. (امام محمد باقر علیه السلام: أَحَبُّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا دَاوَمَ عَلَیْهِ الْعَبْدُ وَ إِنْ قَلَّ؛ کافی/2/83) (إِنِّی أُحِبُّ أَنْ أَدُومَ عَلَى الْعَمَلِ إِذَا عَوَّدَتْنِی نَفْسِی؛ مستدرک‌الوسایل/1/129) عمل کم ولی مداوم، بهتر از عمل زیاد ولی غیرمداوم است(قَلِیلٌ یدُوم عَلَیْک خَیْرٌ مِنْ کَثِیرٍ مَمْلُول؛غررالحکم/ص498)
عادت فقط مربوط به رفتار نمی‌شود/ می‌شود قلب را به برخی دوست‌داشتنی‌ها عادت داد
خیلی‌ها فکر می‌کنند که عادت مربوط به «رفتار» انسان است در حالی که-علاوه بر رفتار- عادت می‌تواند مربوط به اتفاق‌هایی باشد که در قلب انسان می‌افتد، یعنی اینکه دلِ انسان به یک چیزهایی عادت کند. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید: «دل‌های خودتان را به مراقبت کردن عادت دهید و زیاد تفکر کنید و عبرت بگیرید؛ عَوِّدُوا قُلوبَکُمُ التَّرَقُّبَ و أکثِرُوا التَّفَکُّرَ و الاعتِبارَ»(کنزالعمال/5709) پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در روایت دیگری می‌فرماید: «قلب خودتان را به رقّت(نازکی) عادت دهید و زیاد تفکر کنید و…؛ عَوِّدُوا قُلُوبَکُمُ الرِّقَّةَ وَ أَکْثِرُوا مِنَ التَّفَکُّرِ وَ الْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّه»(اعلام‌الدین/146)
خیلی‌ها فکر می‌کنند که «دل‌بخواهی» یک هوس است که زود می‌گذرد، مانند شهابی است که می‌آید و می‌رود و تمام می‌شود. در حالی که این‌طور نیست. بعضی‌ها فکر می‌کنند که نمی‌شود با «دوست‌داشتنی‌ها» قلب را عادت داد، مثلاً نمی‌شود قلب را به گریه و رقّت عادت داد، این‌قبیل افراد هنوز با «دل» درست کار نکرده‌اند و دارند به‌صورت هوسی با دل برخورد می‌کنند. اینها می‌گویند: «هر چیزی به دل من آمده «هوسی» بوده که آمده و دلِ مرا گرفته است» در حالی که انسان می‌تواند با یک برنامۀ خوب، احساسات قلبی خودش را هم عادت دهد، مثلاً بگوید: «من عادت کرده‌ام که شب‌های جمعه، دلم روضه بخواهد» یا «من عادت کرده‌ام گریۀ درِ خانۀ خدا را دوست داشته باشم» یا «من دارم خودم را عادت می‌دهم که زیاد درِ خانۀ خدا گریه کنم» نه اینکه «یک حالی پیدا کنم و بروم درِ خانۀ خدا گریه کنم!»
« حال معنوی » خوب است، ولی باید دنبال «مقامِ معنوی» باشیم
حالا چطور می‌توان به مقام خوش معنوی رسید؟ با عادت. ما بعد از ماه رمضان اگر بخواهیم درست از این فرصت استفاده کنیم، باید شروع کنیم و خودمان را عادت دهیم. بهترین زمان برای این «عادت دادن» بعد از ماه رمضان است، چون ما دیگر هیچ‌وقت این‌قدر قدرت معنوی نداریم، این‌قدر پاک نیستیم، این‌قدر مقرّب نیستیم. لذا باید از این فرصت استفاه کنیم و خودمان را عادت بدهیم؛ یعنی خودمان را به رفتار درست، به گفتار درست، به مبارزۀ با هوای نفس، به فاصله گرفتن از گناه، به چسبیدن به عبادت عادت دهیم. البته این کارها، غالباً رفتاری است، ولی-طبق روایات فوق- ما باید قلب خودمان را به مراقبت و رقّت عادت دهیم. مثلاً خودمان را عادت دهیم که اهل گریه درِ خانۀ خدا بشویم.
بعد از ماه رمضان، خودمان را عادت دهیم؛ نه‌فقط به «کار خوب» بلکه به «حالِ خوب»
ما بعد از ماه رمضان، بهترین استفاده‌ای که می‌توانیم انجام دهیم این است که شروع کنیم خودمان را عادت دهیم؛ نه فقط خودمان را به «کار خوب» عادت دهیم، بلکه خودمان را به «حالِ خوب» هم عادت دهیم. مثلاً شما بعد از ماه مبارک رمضان، شروع کنید هر روز دعای عهد بخوانید و بعد تصمیم بگیرید و بگویید: «حالا می‌خواهم عادت کنم و دعای عهد را با گریه بخوانم» اگر این کار را انجام دهید می‌توان گفت که این روایت را اجرا کرده‌اید: «عَوِّدُوا قُلُوبَکُمُ الرِّقَّةَ وَ أَکْثِرُوا مِنَ التَّفَکُّرِ وَ الْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّه»(اعلام‌الدین/146) یعنی دلِ خود را به رقّت قلب عادت داده‌اید.
برای عادت، برنامۀ یک‌ساله نیاز است
الان که هنوز آثار روزه و عبادت‌های ماه رمضان، در شما هست، شروع کنید به برنامه‌ریزی کردن برای یک‌سال آینده. اگر این کار را انجام دهید، ان‌شاء الله تا شب قدر سال آینده، به نتایج خوبی خواهید رسید.
فقط ما نیستیم که به اهل‌بیت علیه السلام عادت می‌کنیم؛ اهل‌بیت علیه السلام هم به ما عادت می‌کنند
کمیل بعد از یک جلسۀ سخنرانیِ امیرالمؤمنین علیه السلام، به حضرت عرض کرد: آن دعای حضرت خضر علیه السلام را به من یاد بدهید. حضرت به او فرمودند: وقتی این دعا را آموختی، اگر توانستی هر هفته(هر شب جمعه) آن را بخوان، اگر نتوانستی هر ماه یک‌بار بخوان، اگر نتوانستی سالی یک‌بار آن را بخوان و لااقل در تمام طول عمرت یک‌بار این دعا را بخوان (قُلْتُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ دُعَاءُ الْخَضِرِ فَقَالَ اجْلِسْ یَا کُمَیْلُ إِذَا حَفِظْتَ هَذَا الدُّعَاءَ فَادْعُ بِهِ کُلَّ لَیْلَةِ جُمُعَةٍ أَوْ فِی الشَّهْرِ مَرَّةً أَوْ فِی السَّنَةِ مَرَّةً أَوْ فِی عُمُرِکَ مَرَّةً تُکْفَ وَ تُنْصَرَ وَ تُرْزَقَ وَ لَنْ تُعْدَمَ الْمَغْفِرَةَ؛ اقبال الاعمال/2/706) حضرت این دعا را به کمیل یاد دادند و او نیز این دعا را نوشت و بعد هم این دعا «دعای کمیل» نام گرفت.
امیرالمؤمنین علیه السلام قبل از اینکه این دعا را به کمیل یاد بدهند، فرمود: «کمیل، چون تو زیاد با ما همنشین هستی، بر ما واجب است، هرچه بخواهی به تو بدهیم؛ یَا کُمَیْلُ أَوْجَبَ لَکَ طُولُ الصُّحْبَةِ لَنَا أَنْ نَجُودَ لَکَ بِمَا سَأَلْتَ ثُمَّ قَالَ اکْتُب…؛ اقبال الاعمال/2/706) به‌خاطر اینکه تو زیاد درِ خانۀ ما می‌آیی، ما بر خودمان واجب می‌دانیم هر چیزی خواستی به تو بدهیم.
موضوع این است که فقط ما نیستیم که به اهل‌بیت علیه السلام عادت می‌کنیم، بلکه اهل‌بیت علیه السلام هم به ما عادت می‌کنند. زمین و آسمان هم دل‌شان برای گریه‌های شما تنگ می‌شود…
منبع: بیان معنوی
پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام
