متن سی و دومین جلسه آموزش مداحی، مجمع الذاکرین هیأت رزمندگان اسلام توسط استاد گرانقدر حاج رضا بکائی

«بِسْمِ ٱللّهِ ٱلرَّحْمنِ ٱلرَّحِيم»

انسان باید به سمت ذکر حرکت کند، ذکر کوچک، ذکر خفیّ، ذکر بزرگ، دائم الذکر باشد.                
یکی از معانی دعا ذکر است، تعبیر به ذکر شده است.                  
پیامبر(صلی الله علیه و آله) یک وصیتی دارد به امیرالمومنین (علیه السلام) فرمود که:    

«يَا عَلِيُّ ثَلَاثٌ لَا تُطِيقُهَا هَذِهِ الْأُمَّةُ»

سه چیز است که این امت من تحملش را ندارند عمل کنند، اگر عمل کنند خیلی خوب است:                              
1-  یکی از آن ها «الْمُوَاسَاةُ لِلْأَخِ فِي مَالِهِ» کمک مالی به برادر مومن.         

ماها وقتی با دوستانمان رفیق هستیم، رفاقتمان همینطوری عملیاتی که می شود جای خالی می دهیم، کسی می آید سراغمان گره اش را باز کنیم، وجهی می خواهد آخر ماه بهمان بر می گرداند، کارش گیر کرده است، آبرویش دارد می رود، با این ها خیلی کار نداریم.   
 2- «وَ إِنْصَافُ النَّاسِ مِنْ نَفْسِهِ» با مردم انصاف داشتن.
با مردم باید با انصاف زندگی کنیم. آن جایی که می بینید محل انتخاب است، یک انتفاعی در آن است، انتفاعتان را به سمت مردم سوق بدهید و خودتان را آخر خط بگذارید، این خیلی مهم است.                    
3- بعد فرمود «وَ ذِكْرُ اللَّهِ عَلَى كُلِّ حَال» ذکر خدا در هر حالی، از کارهایی است که امت من باید انجام دهند.                    
این ذکر الله چه است؟ (تا به حال این حدیث را نشنیده اید، پای این صحبت ها بنشینید چیزهای خوبی گیرتان می آید، این ها در هر منبری پیدا نمی شود).                  
فرمود علی جان «وَ لَيْسَ هُوَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ» ذکر معنایش این نیست که بنشینی تسبیح دستت بگیری هی بگویی لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، اللَّهُ أَكْبَرُ، سُبْحَانَ اللَّهِ سُبْحَانَ اللَّهِ، این مقدمه ی ذکر است، اول راه است. این ها را دارم عرض می کنم برای بزرگوارانی که حوصله کردند، نشستند، در دهه ی ذیحجه هستیم، این دهه، دهه ی خیلی مهمی است. این ده روز، عشره ی ممتاز است، خیلی مهم است این ایام و لذا اعمال زیادی هم این ایام دارد دیگر، منتهی می شود به عید قربان، یوم الترویه هم در این دهه است، روز عرفه هم در همین دهه است، خیلی قدر بدانید این دهه را، دهه ی خاصی است، دهه ی ممتازی است، شماها که می خواهید دعا خوان بشوید، خیلی روی خودتان کار کنید، از همین ایستگاه ها استفاده کنید، ماه مبارک رمضان تقریبا قاطبه ی مردم می آیند اهل مسجد و نماز و منبر و ذکر و این ها می شوند، شب قدر معمولا دیگر همه می آیند پای کار، ولی همه ی مردم نسبت به عشره ی ذی الحجه توجه ندارند، خیلی غافل هستند. شماها مراقبت کنید، شماها از این دهه مواظبت کنید، همین ایستگاه ها است که انسان را خیلی جلو می اندازد. شب عرفه شب مهمی است، نروی این طرف و آن طرف خودت را معطل کنی خسته بیایی بگیری ساعت دو نصفه شب بخوابی. نروی در صحن حضرت عبدالعظیم دسته نگاه کنی، هیات نگاه کنی، کی چه می خواند و…! چه چیزی گیر تو می آید! سر شب برو بگیر بخواب، آخر شب بلند شو. اهل شب باشید دعا خوان ها.                               
حدیث از امیرالمومنین است، می فرمایند «كَذِبَ مَنْ زَعَمَ اَنَّهُ يُحِبُّنى» دروغ می گوید کسی که می گوید من را دوست دارد، ( این حدیث قدسی است از حضرت موسی، ناقلش امیرالمومنین است)، (این دوستی باید نشانه داشته باشد) «فَاِذا جَنَّه اللَّيْلُ نامَ عَنّى» اما همینکه شب می آید می گیرد تا صبح می خوابد، از من غافل است؛ خوابش را برای من می آورد «أَ لَيْسَ كُلُّ مُحِبٍّ يُحِب خَلْوَةَ حَبِيبِه» مگر نه این است که هر عاشقی دوست دارد که با معشوقش خلوت کند، شب خلوت است، دروغ می گویی که دوستت دارم، اگر دوست داشتی علامتی دارد، علامتش شب است، شب بیدار شو؛ شب عرفه است بلند شو، شب عید قربان است بلند شو، شب های خاصی حالا غیر از شب جمعه که خیلی توصیه شده، شب های خاصی است که ویژه است، سر شب بگیریدبخوابید.
 آقای حق شناس می فرمودند به هر کسی هر چیزی بخواهند بدهند آخر شب می دهند. آخر شب فضای خاصی است. عرفه را قدر بدانید. زنگ زده بودند برای یک تیزری که برای محرم آمده بود که آقا این تیزر ما را پخش می کنید؟ (بنده ی خدا آشنا بود)، گفتم برنامه تان چه موقع است؟ گفت از شب اول ماه محرم، گفتم کِی شروع می شود؟ گفت دوازده شب، کی تمام می شود؟ گفت دو نصفه شب. این چه مجلسی است! مجلس باید سر شب باشد یا آخر شب! آخر شب برای اهل شب است، از سر شب بروند بگیرند بخوابند و استراحت کنند و به نماز صبحشان لطمه نخورد، این دوازده تا دو چه صیغه ای است؟!! کسی ساعت دو برود بخوابد چطور می خواهد بیدار شود! چطور می خواهد اول اذان نماز صبحش را بخواند! نمی شود که!                         فرمود این ذکر فکر نکنید لا اله الا الله، سبحان الله، الحمدالله، این ها است، این ها مقدمات ذکر است.
ذکر چیست؟ فرمود ذکر این است که «وَ لَكِنْ إِذَا وَرَدَ عَلَى مَا يَحْرُمُ عَلَيْهِ- خَافَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عِنْدَهُ وَ تَرَكَه» هر گاه با آن چیزی که برایش حرام است مواجه شد از خدا بترسد، وقتی با حرام مواجه شد ترمز را بکشد، این اهل ذکر است، مرتکب گناه نشود، ترک گناه کند، سبحان الله برای همین است، آن مقدمه ی این است، پیامبر فرمود خیلی سخت است ولی اگر بشود چه می شود.

دعا مغز عبادت است

اجمالا بحث دعا را داشتیم عرض می کردیم که همه عبادات را شما کنار هم ردیف کنید مغز این عبادت “دعا“ است. «الدُّعَاءُ مُخُّ العِبَادَةِ» دعا مغز عبادت است.      
اگر کسی خودش را برای دعا مهیا کند در نمازش هم لذت می برد، اگر کسی خودش را برای دعا مهیا کند در ذکر مصیبتش هم لذت می برد. دل لطیف می شود دیگر، اینکه می بینی آقای مداح می خواند گریه نمی کنند، این مشکل من است، مشکل آن مداح ها نیستند، بنده خدا دارد می خواند، مشکل آن این است که دارد می خواند فکر می کند وظیفه اش گریاندن من است، مشکلش همین است، همین جا هم خطای یک مداح است. خطای یک مداح گریاندن مستمع نیست، وظیفه اش را باید انجام دهد، این گریه ای که من برای امام حسین(علیه السلام) دارم انجام می دهم یک مبنا و ریشه ای دارد، اگر صبح تا شب در کوچه، بازار، کلاس، اداره، در این دستگاه هایی که در دستتان است، اگر مراقبت نکنم این اثر سوءش را روی دل من می گذارد شب هرچه آقای مداح می خواند، من اشکم نمی آید، خب مشکل من است، مداح هم چون برای گریاندن من می خواند حرفهای راستش که تمام می شود می رود در دروغ ها! دروغ هایش که تمام می شود می رود روی سبک ها، می خواهد یک طوری از من اشک در بیاورد، بابا  من مریض هستم، امروز من برای گریه کردن آماده نیستم، اما اگر تو از صبح خودت را مراقبت کنی، مرحوم علامه امینی که کسی جرات نمی کرد کنار ایشان روضه بخواند، تا می خواستند اسم حضرت زهرا (سلام الله علیها) را بیاورند این رگ های گلو متورم می شد، دلِ آماده است.

مرحوم میر آقا حامد حسین هندی صاحب عبقات که یک افتخار شیعه است، در هر مجلسی بود (در مقدمه ی کتابش دارد)، در هر مجلس روضه ای که بود، روضه خوان جرات نمی کرد روضه بخواند، می گفتند سید اینجا نشسته است.            
یک روز دست بر قضا در آن خانه های قدیم که دور تا دور اتاق بود و وسط حیات بود، از یک دری میر آقا حسین وارد روضه می شود، آقا منبر بوده، میر حامد حسین را نمی بیند شروع می کند بعد از منبر مقدمه ی روضه خواندن، در آن مقدمه ی روضه اش از آن اتاق دیگر داد می زنند به آقای روضه خوان بگویید بس کن سید افتاد، مقدمه ی روضه، نه اینکه مستمع را برداری با خودت جاهایی ببری که نباید ببری. آقا این مستمع خودش مشکل دارد، تو برای خودت بخوان، برای همین است که آن دستوراتی که برای اهل منبر صاحب لؤلؤ و مرجان دارد، یکی از آن ها این است که قبل از اینکه می روید برای مجلس، برای خودتان یک توسل داشته باشید، از راه نرسیده نرو پشت بلندگو و شروع کن به خواندن!

مرحوم آقای شیخ عباس قمی یک توصیه هایی دارد برای اهل منبر و برای ذاکرین، یک جلسه ای آخر ماه ذیحجه بوده یک توصیه هایی فرموده، آخر تتمّه ی کتابی به عربی است من ترجمه کردم، یک وقتی هم ده قسمت ضبط شد و تلویزیون پخش کرد، اگر زنده بودیم جلسه ی آخر ماه ذی حجه، قبل از محرم برایتان می آیم و می خوانم. توصیه هایی که مرحوم آقای شیخ عباس قمی دارد، صاحب نفس المهموم که مداح ها باید از روی آن روضه ی صحیح بخوانند، توصیه ای دارد که این کارها را بکنید بقیه اش را بسپارید دست او، آن مقدمات را حتما باید یک مداح انجام دهد، نسخه ی بنده نیست، نسخه ی کسی است که دستش در کار بوده، تاریخ نوشته، و لذا اگر می بینید در مجلست گریه نمی کنند تو به روی خودت نیاور، تو محزون باشی و دل شکسته، دنبالت می آیند.

بعضی از آقایان مداح برای مستمع می خوانند، سنگین ترین روضه را می خواند ولی خودش انگار نه انگار، مثل سنگ است! تو اصلا دل نداری! تو نمی دانی داری چه می گویی! تو برای سیدالشهدا این حرف ها را نمی زنی! پس تو خیلی فاصله داری با آن چیزی که داری می گویی. آنچه که می گویی اگر طرف خودش انکسار نداشته باشد که اصلا فایده ندارد!

مرحوم محدث نوری می فرمایند ترجیحا توسلتان به حضرت زهرا(سلام الله علیها) باشد بعد بروید بنشینید برای مردم ذکر مصیبت بخوانید. قدیمی ها اصلا روضه به آن معنا نمی خواندند، با صلی الله علیک یا اباعبدالله مجلس را بهم می ریختند. چه گیری این وسط است که این طور شده است، چه اتفاقاتی افتاده که به این شکل ما کشیده شدیم!!

دعا بلاهای گوناگون را پیشگیری می کند، پیشگیری می کند، نه درمان می کند. رسول خدا فرمود: دعا نگه می دارد انسان را از بلا، بلاهای گوناگون، بلاهایی که انسان به فکرش نمی رسد، استناد هم می کند به آیه پیامبر که «قال الله له : إِلاّ قَوْمَ یُونُسَ لَمّا آمَنُوا کَشَفْنا عَنْهُمْ». یک دستور داریم آقا فقط وقتی گیر کردید دعا نخوانید، در راحتی تان هم دعا بخوانید، ماها وقتی گیر داریم میرویم می گوییم پنج تا امن يجيب هم بخوانیم و نذری هم کنیم که ان شاءالله اگر این مشکلمان حل شد یک آل یاسینی در خانه مان بخوانیم، این ها دعا را ابزار قرار دادن است، ابزار مادیات!  این نوع نگاه به دعا نگاه معرفت المسئول نیست، خدا را بشناسد که با چه کسی داری حرف می زنی « إِذَا ذَکَرَ الْعَبْدُ رَبَّهُ فِی الرَّخَاءِ أَنْجَاهُ اللهُ مِنَ الْبَلَاء» بنده هر وقت در آسایش است دعا بخواند، خدا وقتی در بلا، ناگواری، ناهمواری می افتد دستش را می گیرد و به دادش می رسد. این ها فونداسیون دعا است که می خواهیم بخوانیم. این هم یک تعبیر و یک خاصیت دعا، یکی هم برکات دعا است که ان شاءالله آن را هم جلسه ی آینده عرض می کنم.

پس بنابراین، شروط دعا را گفتیم، دعا به عنوان یک ذکر است را هم گفتیم.

توصیه شده است که دائم الذکر باشیم، یعنی همیشه در حال دعا باشیم، در حال دعا نه اینکه همیشه مفاتیح جلویمان باشد، این توجه ما، آن معرفت المسئولی که امیرالمومنین فرمودند همیشه باشد.

راه کارهای دعای خوب خواندن را معصوم به ما فرموده است، من هیچ جا ندیدم بفرمایند که با صدای قشنگ بخوانید، در قرآن هم ندیدم. توصیه کردند دعا بخوانید، «ادْعُونی أَسْتَجِبْ لَکُم» صدا کنید ما را من اجابت می کنم. «إِذَا سَأَلَک عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیب» «أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَان» من وقتی صدایم می کنید نزدیک هستم به شما، اجابتتان می کنم، تو تنبل هستی که صدایم نمی کنی، تو بلد نیستی چطور صدایم کنی، من قول دادم که جوابت را بدهم. تو با آن چهار شرط راهبردی که امیرالمومنین فرمود دعا بخوان ببین چه می شود، ببین فضای دلت چه می شود، ببین ارتباط چطوری می شود، آن وقت تازه می بینی که مستمع هم با تو ارتباط برقرار کرده و همراه تو دارد دعا می خواند؛ دعای شب عرفه را بخوانید، روز عرفه هم که بروید یک جایی مجلسی، محفلی، خلاصه خودتان را بیندازید در اقیانوس، کسی دوباره چرک نماند، بندازید در اقیانوس که شستشویمان دهند.

روزه عرفه است، حالات رسول الله در روزه عرفه را ببینیم، در روایات دارد دستان مبارکشان را بلند می کردند مثل کسی که دنبال یک لقمه دست دراز کرده در محضر کسی که صاحب لقمه است می خواهد به او کمک کند، به او غذا دهد. دنبال سر و صدا اصلا نباشید، یک جایی بنشینید که خود خواننده اش حال دعا خواندن داشته باشد، بفهمد چه دارد می خواند، شلوغ هم نباشد عیبی ندارد، خلوت هم باشد بهتر است. این ها کدها است که دارم برای شما عرض می کنم. غروب عرفه هم خیلی مهم است، یک دعایی هم در غروب عرفه دارد، دعایی است که صبح بعد از نماز صبح در این دهه خوانده می شود و غروب این دهه هر روز تا روز عرفه شب عید این دعا خوانده می شود، خیلی فرازهای عجیبی است. غروب عرفه خیلی عجیب است، معمولا خسته می شوند، جلسه تمام می شود، به گفتگو می پردازند و..! اصلا دعا آدم را خسته نمی کند، می خواهند خستگی دو روز را در بیاورند از غروب عرفه غافل می شوند. غروب عرفه در اوقات دعا ممتاز است. زیارت امام حسین(علیه السلام) را هم بخوانید، اصلا زیارت امام حسین(علیه السلام) مهر قبولی همه دعاها است، همه ی اعمال است. هرجایی که خداوند یک امتیازی به آن زمان داده است، توصیه فرمودند زیارت امام حسین(علیه السلام)، شب نیمه ی شعبان، زیارت امام حسین(علیه السلام)، شب مبعث زیارت امام حسین(علیه السلام)، لیله القدر زیارت امام حسین(علیه السلام)، شب عید فطر زیارت امام حسین(علیه السلام)، شب نیمه ی رجب زیارت امام حسین(علیه السلام). از این فرصت غفلت نکنید، عرفه فرصت است. آن هایی که شب های قدر نتوانستند کاری کنند برای روز عرفه برنامه ریزی کنند. یک مقدار استراحت کنید، حالا یک روز هم مرخصی از سر کارت بگیری طوری نیست مرخصی بگیر، همه اش که نباید مرخصی هایمان خرج کارهای بی فایده  باشد، یک روز مرخصی مان هم خرج خودمان شود این یکی می ماند «مَا عِندَکُمْ یَنفَدُ وَمَا عِندَ اللّه باق» این یک روزی که مرخصی می گیری بروی آماده شوی سر سفره ی عرفه این برای تو است، آن مرخصی که بگیری با دوست هایت بروی شمال، آن برای دیگران است، این یک مورد برای خودت است، برای خودت هم یک فکری بکن.

خدا ان شاءالله توفیق دهد لذت دعا، مناجات را در کام ما بچشاند.

خداوند ما را پاک شده وارد عید قربان بکند.

خدا ان شاءالله که نورانیت عرفه را به همه ی ما عنایت بفرماید.

صلوات