احترام در روابط زن و مرد به چه چيزهايى است.

بسم الله الرحمن الرحیم

 

سؤال :

احترام در روابط زن و مرد به چه چيزهايى است؟ نمونه ‏هايى را بيان كنيد تا ما در رابطه خود آنها را انجام دهيم.

پاسخ :

احترام متقابل ميان زن و شوهر به صورت‏ها و گونه‏هاى مختلفى در ارتباط همسران نمود مى‏يابد. برخى از آنها عبارتند از:

1. سلام به همديگر

سلام نوعى اعلام محبت، دوستى و اظهار محبت در آغاز گفت و گو و هنگام داخل شدن به منزل است. سلام همچنين نوعى اظهار ادب و احترام است.

پيامبر صلى الله عليه و آله مى‏فرمايد: «وارد بهشت نمى‏شويد مگر آن كه ايمان بياوريد و ايمان نخواهيد آورد مگر آنكه يكديگر را دوست بداريد. آيا شما را به چيزى راهنمايى بكنم كه اگر انجامش دهيد محبوب يكديگر خواهيد شد؟ سلام كردن ميان خودتان را آشكار كنيد».[1] امام على عليه السلام درباره جايگاه سلام در روابط اجتماعى و خانوادگى مى‏فرمايند: «زبانت را به نرم و لطيف گويى و سلام كردن عادت بده تا دوستدارانت زياد و دشمنانت اندك گردند».[2] همچنين هر قدر كه سلام رساتر و خالصانه‏تر و نيز سرشار از احترام و تكريم باشد، اثرش در جذب ديگران به ويژه همسر، قوى‏تر و پايدارتر خواهد بود.

2. رعايت ادب و استقبال از همسر

رعايت ادب در ارتباط با همسر نيكوترين هديه و آشكارترين نشانه احترام و او است. امام على عليه السلام مى‏فرمايد: «ادب نيكو بهترين كمك كار و برترين همراه است».[3] همچنين حضرت فرمودند: «ادب نيكو سبب تزكيه و پاكسازى اخلاق است».[4] در حالى‏كه به كارگيرى الفاظ نامناسب و رعايت نكردن عفت كلام، علاوه بر اينكه از مراتب معنوى انسان مى‏كاهد، باعث از بين رفتن صميميت و محبت در ميان همسران مى‏گردد و آنان را نسبت به همديگر جسور و بى‏پروا مى‏كند.

استقبال از همسر به هنگام وارد شدن به منزل يا بدرقه او به هنگام بيرون رفتن، نشانه علاقه‏مندى و صميميت ميان اعضاى خانواده است. اين خانم با اين كار نشان مى‏دهد كه از نبود شوهر دلتنگ مى‏شود و از آمدنش خوشحال مى‏گردد؛ و باعث مجذوب شدن مرد به خانه و مصون ماندن او از وقت گذرانى خارج از خانه مى‏شود.

پيامبر صلى الله عليه و آله فرموده‏اند: «حق مرد بر زن آن است كه چراغ خانه را روشن كند غذا را آماده كند و هنگام ورود مرد به خانه، تا جلوى در به استقبال او برود و به او خوش آمد بگويد».[5] شخصى خدمت پيامبر گرامى اسلام شرفياب شد و عرض كرد: «همسرى‏

دارم كه وقتى به خانه مى‏آيم به استقبالم مى‏آيد و مرا در بر مى‏گيرد و چون از خانه بيرون مى‏روم مرا بدرقه مى‏كند و هرگاه مرا غصه‏دار مى‏بيند، مى‏گويد:

چرا غصه مى‏خورى؟ اگر براى رزق و روزى غصه مى‏خورى، خداوند ضامن رزق و روزى است؛ و اگر براى آخرت غصه مى‏خورى، خداوند زيادش كند! پيامبر صلى الله عليه و آله به او فرمود: «خداوند در زمين كارگزارانى دارد كه اين زن تو يكى از آنها است و خداوند نصف اجر شهيد را به او مى‏دهد»[6].

توجه و اهميت دادن به حضور همسر در منزل و اظهار خوشحالى در موقع ورود شوهر به خانه و اهميت دادن به شخصيت و جايگاه او به ويژه در حضور فرزندان و ميهمانان، باعث به وجود آمدن اين تصور در شوهر مى‏شود كه در خانه و ميان اهل خانه عزيز و محبوب است و لذا وقتى در كنار افراد خانواده است احساس رضايت خاطر درونى مى‏كند و خستگى كار و تلاش از او مرتفع مى‏شود و روز بعد با انرژى و اميد فراوان به كار و تلاش خود ادامه مى‏دهد، اما اگر خانواده به ويژه زن، بى‏اعتنايى كند مرد سرخورده شده و انگيزه حضور در خانه را از دست مى‏دهد و آرام آرام نه تنها به خانواده توجهى نمى‏كند بلكه خلأ عاطفى را از راه ديگرى تأمين مى‏كند!!

بر اساس تحقيقات نيز ثابت شده كه تماس مكرر به واكنش عاطفى مثبت مى‏انجامد و باعث نزديكى بيشتر مى‏گردد.[7] البته بايد توجه داشت كه اين‏ رفتار هرگز نبايد در حضور بچه‏ها باشد زيرا باعث تحريكات جنسى آنان مى‏گردد و آسيب‏هاى اخلاقى به دنبال خواهد داشت.

3. قدردانى از همسر

سپاسگزارى بازتاب عاطفى محبت و خوش اخلاقى در روابط انسانى است. هر انسانى به طور طبيعى دوست دارد از نيكى و محبت و فداكارى ديگران قدردانى كند و همچنين دوست دارد از او قدردانى شود.

امام رضا عليه السلام مى‏فرمايد: «مَنْ لَمْ يشكرِ المُنْعِمْ مِنَ المَخلوقينَ لم يشكرِ الله عَزَّوجَلَّ»[8]؛ «هر كسى از فردى كه به او خوبى كرده تشكر نكند، شكر خداى عزّوجل را به جاى‏نياورده است».

امام صادق عليه السلام مى‏فرمايند: «خيرُ نِسائِكم الّتى إنْ أعْطِيَتْ شَكرتْ وَ إنْ مُنِعَتْ رَضَيتْ»[9]؛ «بهترين زنان شما آن بانويى است كه اگر به او چيزى دهند (و يا خدمتى كنند) سپاسگزارى مى‏كند و چنانچه از او باز گيرند راضى باشد».

اين يك اصل روان‏شناختى است كه مى‏گويد اگر به دنبال انجام كارى، تقويت و تشويق بيابد، احتمال تكرار آن كار بيشتر مى‏گردد[10].

از اين رو قدردانى از زحمات همسر در قبال خدمات و زحماتى كه مى‏كشد (چه وظايف الزامى و چه وظايف غير الزامى) يك فاكتور قوى در راستاى پيوند عاطفى بيشتر همسران و يك عامل تعيين كننده در ايجاد دل‏بستگى و علاقه‏مندى ميان آنان است.

بر اساس تحقيقى كه در اين زمينه انجام گرفته، 87 درصد همسران اعلام كرده‏اند كه توقع دارند در مقابل زحمات آنان (مثل آشپزى، بچه‏دارى، تدريس، تحصيل، كارمندى، خريد منزل، مسافرت بردن و …) قدردانى شود.[11] كارل راجرز[12] كه يكى از روان شناسان غربى است در اين باره مى‏گويد:

انسان نياز دارد به اينكه ديگران براى او قدر و منزلتى قايل باشند و قدرش را نيز بدانند. اهميتى كه شخص به اين موضوع مى‏دهد در كنش‏هاى درونى و جنبه‏هاى تحريكى ارگانيسم و در رفتار او اثر فراوان مى‏گذارد. از سوى ديگر نياز به قدردانى ديگران و نياز به قدردانى خويشتن در رفتار و كردار آدمى مؤثر است.[13] جان گرى درباره قدردانى زن از مرد مى‏گويد: هر وقت زن به خاطر كارى كه مرد كرده از او قدردانى و تشكر مى‏كند، مرد بابت آن قدردانى به زن امتياز مى‏دهد، چون حس مى‏كند زن دوستش دارد. مردان براى امتياز دادن به زن لزوماً نمى‏خواهند زن براى آنها كارى انجام دهد و فقط مى‏خواهند زن دوستشان بدارد و قدردان باشد. لذا لازم است خانم‏ها از مردان قدردانى كنند، در غير اين صورت مردان نسبت به خانواده بى‏اهميت مى‏شود.[14] در نتيجه هر دو ضرر مى‏كنند و خانواده به سردى مى‏گرايد.

وقتى همسران التزام جدى به مسائل اخلاقى‏اى همچون: بدرقه شوهر، استقبال از شوهر، اظهار محبت، همكارى و همدلى، تهيه هديه، زينت براى‏ يكديگر، احترام به بستگان يكديگر، دل‏سوزى و فداكارى براى همديگر و …، داشته باشند فضاى خانه باطراوت و جذاب شده و روابط از استحكام خوبى برخوردار خواهد شد. در چنين فضايى همسران اختلاف قابل توجهى نخواهند داشت و نسبت به يكديگر وفادار بوده و حقوق يكديگر را مراعات خواهند كرد. در اين خانواده بهترين فضاى عاطفى، امنيتى و اخلاقى ايجاد شده و نيازهاى دوطرف برآورده خواهد شد. در اين شرايط خانواده به استحكام و ثبات كافى نيل پيدا مى‏كند و همسران بهترين لحظات زندگى را در خانواده خواهند داشت. زمينه گرايش به رفيق بازى، اعتياد، انحرافات اخلاقى و … رخ نخواهد داد. در اين آشيانه باصفا، فرزندان نيز به طرف بالندگى و پيشرفت سوق پيدا كرده و آينده‏اى درخشان و مطمئن خواهند داشت.[15]

                               

[1] ( 1).« والذى نفسُ محمد بيده، لا تدخلوا الجنّة حتى تؤمنوا، ولا تؤمنوا حتى تحابوا، أو لا أُنبئكم بشى‏ءٍ إِذا فعلتموه تحاببتم؟ أفشوا السلام بينكم»،( كنزالعمال، ج 3، ص 462) ..

[2] ( 2). جمال‏الدين محمد خوانسارى، شرح غرر الحكم، ج 4، ص 329، ح 6231 ..

[3] ( 1). جمال‏الدين محمد خوانسارى، شرح غررالحكم و دررالكلم، ج 3، ص 384، ح 4815 ..

[4] ( 2). همان، ج 4، ص 121، ح 5520 ..

[5] ( 3).« حَقُّ الرَّجُلِ عَلَى المَرْأةِ انارَةُ السِّراج وَ إصْلاحُ الطَّعام وَ أنْ تَسْتَقْبِلَهُ عِندَ بابِ بَيتِها فَتُرَحّبَ …»،( مستدرك الوسايل، ج 14، ص 254) ..

[6] ( 1).« إنَّ لى زوجة إذا دَخَلْتُ تلَّقْتَنى، وإذا خرجتُ شيعتنى، وإذا رأتنى مهموماً قالَتْ لى: ما يهمّك، إنْ كنْتَ تهتّم لرزقك فقد تكفّل لك به غيرك، وإنْ كنْتَ تهتّم بأمر آخرتك فزادك الله همّاً، فقال رسول‏الله صلى الله عليه و آله: انَّ الله عمّالًا وهذه مِن عمّالِهِ، لها نصف أجر»؛( الحرالعاملى، وسايل الشيعه، ج 20، ص 32) ..

[7] ( 2). مسعود آذربايجانى و همكاران، روان‏شناسى اجتماعى با نگرش به منابع اسلامى، ص 240 ..

[8] ( 1). مجلسى، بحارالانوار، ج 68، ص 44 ..

[9] ( 2). همان، ج 100، ص 239 ..

[10] ( 3). قانون تقويت در شرطى‏سازى كنشگر ..

[11] ( 1). حسن ملكى، چگونه با تفاهم زندگى كنيم، ص 26 ..

[12] ( 2).Carl Rogers —

[13] ( 3). حسن ملكى، چگونه با تفاهم زندگى كنيم، ص 26 ..

[14] ( 4). جان گرى، مردان مريخى، زنان ونوسى، ص 179 ..

[15] على احمد پناهى، دفتر چهل و هشتم(همسردارى) پرسش ها و پاسخ هاى دانشجويى، 1جلد، دفتر نشر معارف – قم، چاپ: سوم، 1390.  

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام