استفتائات آیت الله گلپایگانی درباره ماه مبارک رمضان

استفتائات آیت الله گلپایگانی درباره ماه مبارک رمضان

 

 

مسائل روزه رؤيت هلال و موارد ثبوت اول ماه

سؤال 1 – اگر در يك جا از پاكستان هلال شوال ديده شود و به طريق شرعى، ثابت گردد آيا لازم است كه همه مردم پاكستان، آن روز را عيد، قرار دهند يعنى در رؤيت هلال و ثابت شدن اول ماه، اتحاد افق لازم است يا نه؟.

جواب:  رؤيت هلال شوال در قسمت مشرق زمين براى مغرب زمين حجت است و در مغرب زمين اگر رؤيت شود براى مشرق زمين، حجت نيست مگر آن كه قريب الافق باشند.

سؤال 2 – اگر رؤيت هلال در شهرى ثابت شود، آيا براى شهرهاى ديگر هر كجا كه باشد – با آن كه بين امصار و ممالك از 1 ساعت و گاهى تا 12 ساعت اختلاف است – كفايت مىكند يا نه و خلاصه آيا توافق افق لازم است يا نه؟.

جواب:  اگر متوافق در افق باشند – بطورى كه اگر در شهرى ديده شود در شهر ديگر نيز قابل رؤيت باشد – بى اشكال كافى است و اما كفايت رؤيت در يك مكان براى تمامى اماكن، معناى صحيح آن اين است كه رؤيت هلال در يك مكان، براى اماكنى كه بعد از آن، روز مىشود چه در افق موافق باشند چه مختلف، كافى است و در شهرهائى كه حين رؤيت هلال، در اماكن ديگر، روز باشد رؤيت هلال، براى آنجاها كه در آن حين روز بوده كافى نيست بلكه روز بعد در آن گونه جاها روز اول ماه است و اين معنى را حقير هم قبلا بعيد ندانسته‌ام، مع ذلك احتياط بايد رعايت شود مگر در بلادى كه بعد از رؤيت-هلال در جائى – شب مىشود كه قطعا كافى است هر چند قريب الافق نباشند.

سؤال 3 – در سالهائى كه ماه رمضان، سلخ ندارد يعنى سى كم مى باشد در بعضى از قراء، شب اول شوال، هلال، رؤيت نمىشود و دسترسى هم به شهر ندارد كه استفسار بنمايند در اين صورت به خبر منجم و اخبار راديو مىتوانند اكتفا كنند يا نه؟ ضمنا بعضى قائلند كه بوسيله اينها براى ما علم حاصل مىشود، بفرمائيد كه آيا اينها دليل شرعى براى افطار، و اثبات عيد مىشود يا نه؟.

جواب:  در صورت حصول علم يا اطمينان كه در نظر عرف، علم، محسوب مىشود اشكال ندارد و در غير اين صورت بفرستند به شهر و استفسار نمايند و با عدم تمكن، استصحاب كنند.

مبطلات روزه

سؤال 1 – سيدنا ما تقول في هذه المسئلة: اذا كان رجل صائم يدرس القرآن غلطا وعدة من الصائمين حاضرون يستمعون كلامه، فهل يبطل صومه وصوم المستمعين ام لا؟ شكر الله سعيكم واطال الله عمركم ودمتم حراسا وامناء لديننا الحنيف.

جواب:  أما القاريء إذا أخبر بأن ما قرئه قرآن وقرأ غلطا عمدا وعلما، يبطل صومه وأما إذا قرأ غلطا من دون أن يخبر بأن هذا قرآن فبطلان صومه محل إشكال ولا يترك الإحتياط بتركه وأما إذا قرأ غلطا بزعم الصحة فلا يبطل صومه، وأما المستمعون فلا يبطل صومهم إلا إذا إخبروا بأن ما قرأت قرآن مع علمهم بأنه غلط.

سؤال 2 – در عروة الوثقى و ساير رساله‌هاى عمليه احتياط شده به الحاق بخار غليظ به غبار، در بطلان صوم، آيا مراد از بخار غليظ، بخار متراكم است يا بخار بعضى از ادويه كه از عين دوا تبخير مىشود؟.

جواب:  ظاهرا همان بخارى است كه شبيه دود است و از نزديك، مرئى و مشتمل بر اجزاء صغار آب مىباشد.

سؤال 3 – قصد افطار، مفطر است يا نه و بر فرض مفطر بودن، كفاره دارد يا نه؟ اگر كفاره داشته باشد پس بايد سائر مفطرات عمدى، كفاره نداشته باشد زيرا سهوا كه مفطر نيست عمدا هم به مجرد قصد افطار، صوم، باطل مىشود. پس مفطر بودن اكل عمدى يعنى چه؟.

جواب:  نيت افطار و همچنين نيت مفطر، موجب بطلان روزه هست، ولى از مفطرات نيست، و كفاره وقتى بر مكلف به روزه، واجب مىشود كه مرتكب يكى از مفطرات شود هر چند – از جهت اين كه قبل از طلوع فجر، قصد روزه نداشته يا در اثناء روز، نيت مفطر يا افطار را كرده – روزه دار نباشد.

ابطال روزه با حرام

سؤال 1 – اگر كسى بداند كه استمناء، روزه را باطل مىكند و عمدا اين عمل را انجام دهد كفاره جمع بر او لازم مىشود يا نه؟.

جواب:  بلى كفاره جمع بر او واجب مىشود.

سؤال 2 – شخصى در ماه مبارك رمضان بعد از خوردن سحرى، خوابيده و محتلم شده بعد كه بيدار شده – چون مسأله را نمىدانسته – استمناء كرده اكنون حكم او را بيان فرمائيد؟.

جواب:  اگر قبل از فجر، استمناء كرده و قبل از فجر نيز غسل كرده، روزه او صحيح است و قضا و كفاره ندارد و اگر قبل از فجر، غسل نكرده و عمدا در حال جنابت صبح نموده روزه‌اش باطل و قضا و كفاره دارد و اگر بعد از فجر، استمناء كرده قضا و نيز كفاره جمع – آزاد كردن بنده و شصت مسكين را طعام دادن و شصت روز روزه گرفتن – بر او واجب است بلى بنده آزاد كردن، چون ممكن نيست ساقط مىشود.

سؤال 3 – شخصى بعد از خوردن سحرى، خوابيده و استمناء كرده ليكن – با علم بوقوع اين عمل بعد از فجر – نمىداند كه در خواب، اين كار را كرده و يا در بيدارى، اكنون وظيفه او چيست؟.

جواب:  در فرض سؤال، كفاره و قضاء لازم نيست.

احكام جنب در ماه رمضان

سؤال 1 – هر گاه در شب ماه رمضان مرد با عيال خود در حال خواب جماع كند و زن بيدار نبوده و مرد به او اطلاع نداده تكليف نماز و روزه آن زن چيست و آيا مرد، معصيت كرده كه به زن اطلاع نداده يا نه؟.

جواب:  در صورتى كه زن، قبل از طلوع فجر صادق، بيدار نشود و يا اگر بيدار شود نفهمد كه مرد با او جماع كرده روزه او صحيح است و بر مرد واجب نيست قبل از طلوع، اطلاع دهد بلى براى نماز به او اطلاع دهد كه نمازش بدون غسل، باطل است هر چند نداند جنب است.

سؤال 2 – اگر شخصى در ماه مبارك رمضان با آب نجس، غسل كند پس از يك هفته متذكر شود كه آب، نجس بوده نمازهاى اين مدت و روزه‌اش چه صورت دارد؟.

جواب:  بايد نمازهايش را قضاء كند و روزه‌اش صحيح است.

سؤال 3 – كسى كه فاقد آب است يا اعذار ديگرى غير از تنگى وقت، كه حكم آن، معلوم است دارد كه نمىتواند غسل كند آيا جايز است كه در شب ماه مبارك رمضان، خود را جنب كند يا نه؟.

جواب:  گرچه محتمل است كه جنب شدن براى ذوى الاعذار با تمكن از تيمم، جايز باشد چنان كه ارتكاز متشرعه بر اين است و دعواى اجماع نيز بر آن شده و از اطلاق روايات تجويز جنب شدن در سفر، براى فاقد الماء نيز ممكن است استفاده شود، ليكن چون محتمل است كه تشريع تيمم، در صورت عدم قدرت بر تحصيل طهارت مائيه باشد چنان كه ظاهر آيه شريفه (ان لم تجدوا ماءا فتيمموا) اين است و حفظ قدرت هم در تكاليف، لازم است لذا احوط آنست كه در ساير اعذار نيز اگر به طهارت مائيه طاهر از حدث اكبر است آن را نقض نكند و ليكن اگر نقض كرد تيمم و روزه او صحيح است.

قضاء روزه

سؤال 1 – در شرع مقدس اسلام كه دختر، در نه سالگى بالغ مىشود اگر روزه گرفتن برايش مشكل باشد و افطار كند بعد، قضا لازم است يا خير؟.

جواب:  در صورتى كه روزه، مشقت و حرج باشد افطار نمايد ولى بعدا در صورتى كه متمكن شد احتياط لازم آنست كه قضا نمايد.

سؤال 2 – شخصى در ماه مبارك رمضان بدون توجه به اين كه ميزان بلوغ، سال قمرى است و بايد از ابتداء تولد تا روز بلوغ به حسب سال قمرى حساب شود، طبق تاريخ شناسنامه، خيال مىكرده كه بالغ نشده و لذا روزه‌اش را خورده و بعد متوجه شده كه ميزان، سال قمرى است و طبق سال قمرى مدتى قبل، بالغ و روزه بر او واجب بوده است حال آيا قضا و كفاره بر او واجب است يا نه؟.

جواب:  در فرض مرقوم، وجوب كفاره بر او معلوم نيست، ولى قضاى روزه هائى را كه افطار كرده بايد بگيرد.

اگر در روزه قضا يا مستحبى سهوا مبطلى بجا آورد

سؤال 1 – اگر در قضاء روزه واجب، در وقت موسع، سهوا مبطلى بجا آورده شود روزه چه صورت دارد؟.

جواب:  اشكالى ندارد.

سؤال 2 – اگر انسان، در روزه مستحبى سهوا مبطلى را بجا آورد، روزه او چه صورت دارد؟.

جواب:  روزه او صحيح است.

كفاره روزه و موارد وجوب يا عدم وجوب آن

سؤال 1 – اينجانب در سن جوانى بين 16 تا 21 سالگى به علت جاهل بودن، احترام ماه مبارك رمضان را درست نمىدانستم و مدت 6 سال روزه نگرفته‌ام و به حمد الله قضاء مدت 6 ماه را گرفته‌ام ولى معيل و از جهت مالى فوق العاده ضعيف هستم، آيا كفاره هم تعلق مىگيرد يا خير؟.

جواب:  بلى، كفاره تعلق مىگيرد و فعلا در صورت تمكن بايد براى هر روز، يا دو ماه پى در پى روزه بگيريد يا شصت چارك گندم به شصت فقير غير سيد بدهيد و چنانچه هيچ يك فعلا مقدور نباشد استغفار كنيد و اگر بعدا قدرت حاصل شد يكى از دو قسم كفاره را ادا نماييد.

سؤال 2 – شخصى كه اجير براى قضاء روزه ماه رمضان شده اگر بعد از ظهر افطار كند كفاره دارد يا خير؟.

جواب:  كفاره ندارد.

سؤال 3 – در كفاره روزه (60 روز روزه يا اطعام 60 مسكين) اگر فرضا قبل از قضاء روزه، كفاره آن را ادا نمايد آيا بى اشكال است؟ آيا در اين مورد اولويتى نيست كه اول قضا باشد يا كفاره؟.

جواب:  ترتيبى بين قضا و كفاره نيست.

روزه مسافر

سؤال 1 – اگر روزه‌دار صبح از وطن خود، مسافرت نمايد و قبل از زوال هم به وطن برگردد مىتواند نيت روزه كند يا نه و به عبارت ديگر، با مسافرى كه از روزهاى قبل در سفر بوده و قبل از زوال، به وطن برگردد و مفطرى به عمل نياورده باشد، كه بايد نيت روزه كند يكسان است يا نه؟.

جواب:  اگر چه در كلمات علماء اعلام، به فرض مذكور بالخصوص بر خورد نكردم لكن بر حسب اطلاقات اخبار و اطلاق بعض فتاوى مسافرى كه قبل از ظهر، مراجعت كند و به وطن يا محل اقامه، برسد و مفطر به عمل نياورده باشد واجب است نيت روزه نمايد و روزه او صحيح است و سفر كردن و در سفر بودن هر دو با صحت صوم، منافى است از جهت عدم امر و عدم قصد، و مطابق اخبار، هر دو قسم مسافر اگر قبل از ظهر برسند امر دارند و قصد اين وقت، كافى است.

سؤال 2 – شخصى در ماه مبارك رمضان، صبح از منزل حركت مىكند و از حد مسافت مىگذرد و قبل از ظهر بر مىگردد البته گاهى، از شب، تصميم مسافرت را دارد و گاهى در روز، اين تصميم را مىگيرد، اكنون حكم هر دو فرض را بيان فرمائيد.

جواب:  در هر دو فرض، بعد از مراجعت به وطن، اگر در سفر، مفطر بجا نياورده قصد روزه نمايد و روزه او صحيح است.

سؤال 3 – اگر انسان، در ماه مبارك رمضان، بعد از ظهر، از وطن خودش حركت كرده و مسافرت نمايد و بعد از انجام كار، در همان روز به وطنش مراجعت كند روزه‌اش صحيح است يا نه؟ و آيا قضا دارد يا نه؟.

جواب:  در فرض سؤال، روزه، صحيح است و قضا، واجب نيست و لكن اگر از شب، قصد سفر داشته احوط، قضاء آنست هر چند مراعات آن، لازم نيست.

روزه بر مريض واجب نيست

سؤال 1 – شخصى هميشه مبتلا به مرضى است كه نمىتواند از خوردن و آشاميدن، خوددارى نمايد لذا روزه گرفتن در ماه مبارك رمضان براى او مشكل است و سبب زيادى مرضش مىشود حال اگر مختصرى در روز، اكل و شرب كند و بعد امساك نمايد و نيت روزه كند روزه‌اش صحيح است يا نه؟ و در صورتى كه صحيح نباشد ثواب روزه‌دار را دارد يا نه؟.

جواب:  در فرض مذكور، روزه او صحيح نيست و اگر مرض او تا ماه رمضان ديگر ادامه پيدا كند قضا نيز بر او واجب نيست و بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد و اميد است كم خوردن او خالى از ثواب نباشد.

سؤال 2 – بر اثر بيمارى و نقاهت، سحرى نخوردم و گفتم امروز را نمىتوانم روزه بگيرم اتفاقا در روز حالم بهتر شد و روزه گرفتم، آيا روزه‌ام صحيح است يا نه؟

جواب:  احتياطا قضاى آن روز را نيز بجا آوريد.

سؤال 3 – مريضى كه به بيمارى آپانديس مبتلا است و بايد در وقت معين، عمل شود و دكتر اظهار مىدارد در صورتى كه روزه بگيرد، دو ماه عمل، به تأخير مىافتد در اين حال بايد روزه بگيرد يا نه؟.

جواب:  در فرض مسأله، اگر روزه، ضررى جز تأخير عمل نداشته باشد مجوز افطار ندارد. بلى جايز است قبلا عمل نمايد، به نحوى كه در ماه مبارك رمضان از جهت عمل، نتواند روزه بگيرد.

كسى كه به جهت اعتياد نمىتواند روزه بگيرد.

مسائل متفرقه روزه

سؤال 1 – اگر رئيس يا كارفرماى كارخانه‌اى پيش خدمت و مستخدم خود را مجبور كند كه در روز ماه مبارك رمضان براى او غذا بياورد و اگر هم خوددارى نمايد ممكن است او را از كار بر كنار كند، آيا اين عمل، براى آن مستخدم، مسئوليت شرعى دارد يا نه؟.

جواب:  تا مضطر نشوند اين كار را نكنند.

سؤال 2 – استعمال عطر و بوى خوش در حالت روزه چگونه است؟.

جواب:  بوئيدن گياه خوشبو مكروه است و لكن استعمال بوى خوش، مانعى ندارد.
سؤال 3 – شخص روزه‌دار، در ماه رمضان چاى و خوراكى را به اشخاصى كه مسلمانند ولى روزه‌دار نيستند

فروشد، چگونه است و آيا اين معامله، صحيح و در آمد آن حلال است يا نه و اگر حرام است به چه مصرفى برساند؟.

جواب:  اگر خوردن روزه بر آن اشخاص، حرام باشد چاى و خوراكى نزد آنان گذاشتن – براى اين كه بخورند – حرام و اعانت بر اثم، و معامله هم باطل است.لكن با خوردن، ضامن قيمت، مىشوند. پس اگر قيمت واقعى را، گرفته بر او حلال است و اگر زيادتر گرفته زيادى را به صاحبانش رد كند و اگر نمىشناسد با اذن حاكم شرع براى آنها به فقير غير سيد، صدقه بدهد.

سؤال 4 – اگر زن، در حال روزه نذر معين، حيض شود بعد چه تكليفى دارد؟.

جواب:  احتياط لازم آنست كه عوض آن را – نه به قصد قضا بلكه به قصد مطلوبيت مطلقه – بجا آورد.

سؤال 5 – كسى توبه كرده و قسم مىخورد يا نذر مىكند به اين نحو كه (لله على) كه اگر ديگر مرتكب گناه شوم (مثلا اگر ديگر شراب بخورم يا زنا كنم) يك ماه پشت سر هم روزه بگيرم، حال عمدا مخالفت نكرده ولى بى اختيار، مرتكب شده و دوباره توبه كرده تكليف اين شخص چيست؟.

جواب:  اگر اجبارى و اكراهى كه رافع حكم باشد در بين بوده حنث نذر و قسم نشده است و الا لازم است روزه بگيرد.

سؤال 6 – در ادعيه دهه آخر صيام است كه (هب لى يقينا تباشر به قلبى) معناى آن چيست؟.

جواب:  بلى اين دعا، در ادعيه ماه مبارك رمضان، وارد است مثل (اللهم انى أسئلك ايمانا تباشر به قلبى) و در دعاهاى ديگر نيز هست، و معناى آن اين است كه خدايا ايمانى از تو مىخواهم كه آن را بقلب من تماس بدهى.

سؤال 7 – شخصى مدت زمانى از روى جهالت، ترتيب را در غسل جنابت، رعايت نكرده، به اين معنى كه اول طرف راست بدن و بعد طرف چپ و بعد سر و گردن، را غسل داده آيا هيچ راهى براى تصحيح اعمالش هست يا خير؟.

جواب:  در فرض مسأله غسل باطل و نمازهائى كه با اين نحو غسل انجام داده نيز باطل و اعاده آنها لازم است. بلى روزه‌هايش قضاء و كفاره ندارد.

 

 

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام