اسراف در مصرف دارو از منظر اسلام

اسراف در مصرف دارو از منظر اسلام

نگرش توحیدی که اساس جهان بینی اسلامی است، شفابخش انسان از همه دردها و رهاننده او از تمامی بیماری ‎ها، خدا است؛ ولی با توجه به  اصل «أبی الله أن یجری الامور إلا بأسبابها»، انسان‎ ها موظف ‎اند در صورت نیاز، به سراغ دارو و درمان رفته از متخصصان این امر یعنی پزشکان راهنمایی جویند.

به فرموده امام صادق علیه السلام: « إِنَّ نَبِيّاً مِنَ الْأَنْبِيَاءِ مَرِضَ فَقَالَ لَا أَتَدَاوَى حَتَّى يَكُونَ الَّذِي أَمْرَضَنِي هُوَ الَّذِي يَشْفِينِي فَأَوْحَى اللَّهُ تَعَالَى إِلَيْهِ لَا أَشْفِيكَ حَتَّى تَتَدَاوَى فَإِنَّ الشِّفَاءَ مِنِّي »، پيامبرى از پيامبران بيمار شد، گفت: درمان نمى‏ كنم تا آن كس كه درد داده است درمان كند. خداى متعال به او وحى كرد كه شفايت نمى‏ دهم تا خود را درمان كنى، زيرا كه همواره شفا از من است. (بحارالانوار، ج‏59، ص 66)

و در فرازی از سخنان پیامبر اکرم آمده است: « تداووا فإنّ الّذي أنزل الدّاء أنزل الدّواء»، مداوا كنيد زيرا آنكه درد را فرستاد دوا را نيز فرستاد. (نهج الفصاحة ، ص382)

البته چون به حسب معمول، دارو در حکم سمّ و پاد زهر است و با خوردنی‎ ها و نوشیدنی‎ های عادی تفاوت دارد، مصرف آن با برخی عوارض و پیامدهای منفی همراه خواهد بود. در حدیثی از امام رضا علیه السلام آمده است: «لَيْسَ مِنْ دَوَاءٍ إِلَّا وَ هُوَ يُهَيِّجُ دَاءً وَ لَيْسَ شَيْ‏ءٌ فِي الْبَدَنِ أَنْفَعَ مِنْ إِمْسَاكِ الْيَدِ إِلَّا عَمَّا يُحْتَاجُ إِلَيْه‏»، هیچ دارویی نیست مگر این که موجب تحریک دردی می‎شود و چیزی برای بدن سودمندتر از این نیست که تا به دارو احتیاج نشده از صرف آن خودداری کرد». (الکافی، ج8، ص273)

و در تشبیهی زیبا از امام علی علیه السلام می‎ خوانیم: «شرب الواء للجسد کالصابون للثوب ینقیه و لکن یخلقه»، نوشیدن دارو برای بدن، همانند استفاده از صابون برای بدن است که آن را پاک و تمیز می ‎کند ولی سبب کهنگی و استهلاک آن [نیز] می‎شود». این واقعیت ایجاب می ‎کند؛ اولا مصرف دارو، به تجویز پزشک باشد و ثانیا تنها در صورت ضرورت و ناچاری از آن استفاده کرد.

و در حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و آله می‎خوانیم: «وَ قَالَ ص تَجَنَّبِ الدَّوَاءَ مَا احْتَمَلَ بَدَنُكَ الدَّاءَ فَإِذَا لَمْ يَحْتَمِلِ الدَّاءَ فَالدَّوَاء» (مکارم الأخلاق، ص362)، تا وقتی که بدنت درد را تحمل می ‎کند، از مصرف دارو پرهیز کن. پس زمانی که درد را نتوانستی تحمل کنی، دارو مصرف کن. با توجه به آموزه‎های اسلامی به این نتیجه می‎رسیم که در مصرف هر چیزی باید جنبه اعتدلال را رعایت کنیم تا زندگی سالمی داشته باشیم.

 

منابع:

• علامه مجلسى، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران‏:اسلاميه‏، 42 جلدی، بی‎تا.
• شيخ كلينى،‏ الكافي، تهران‏: اسلاميه، چاپ دوم‏، 5 جلدی، ‏1362 ش‏.
• طبرسى، حسن، مكارم الأخلاق، ‏قم‏: شريف رضى، چاپ چهارم‏، 1370 ش.
• پاينده‏، ابو القاسم، نهج الفصاحة مجموعه كلمات قصار حضرت رسول (ص) تهران‏: دنياى دانش‏، چاپ چهارم، ‏1382ش‏.
• کلانتری، علی اکبر، اسلام و الگوی مصرف، قم: بوستان کتاب، چاپ چهارم، 1388ش.

 

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام (پیروان عترت)