امامت و نصب در نگاه امام رضا (علیه السلام)

در میان مردم مرو، پیروان اهل‏ بیت(علیه السلام) بر این باور بودند که امام ‏باید از سوی خداوند، نصب شود و ولایت را بر عهده گیرد؛ اما دیگران می‌‏گفتند که امام را نه نصب الهی، که انتخاب مردمی معیّن می‌کند و او در حقیقت وکیل امّت است.
امام رضا (علیه السلام) پس از آمدن به مرو و آگاهی از این مسئله فرمودند: امامت را نشناختند تا امام را بشناسند. همان گونه که الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) با الوهیت شناخته می‏‌شود، امام با امامت؛ آن‏ گاه ویژگی‌های امام را برشمردند: الإمام واحد دهره لا یدانیه أحد؛ امام یگانه دوران خویش است.
نصب امام تنها برای سامان دادن به جهات عملی فردی یا اجتماعی مردم نیست بلکه تبیین معارف الهی، تشریح احکام فقهی و حقوقی اسلام، قضا و داوری، اجرای حدود، تعزیرات و دفاع از کیان دین، گشایش دشواری‏ های علمی و عملی انسان‏ ها نیز از وظایف امام است.
از سوی دیگر، همان طور که انسان‏‌ها به امام نیازمندند، فرشتگان هم به او محتاج‌‏اند. زیرا امام، معلّم اسماء الله است و ملائک علوم را از ایشان می ‏گیرند و مشکلات علمی و عملی خود را در پرتو او می ‏گشایند.
خداوند به آدم (علیه السلام) فرمود که تو خلیفه من و امام این دورانی، پس ملائکه را از گزارش اسمای الهی با خبر کن: (یا آدَمُ اَنبِئهُم بِاَسمائهِم).
امام، انسان کامل معصوم مظهر اسم اعظم است و خودش اعظم اسماء است. اسمای الهی هر اقتضایی دارند، به برکت اسم اعظم و مظهرش تأمین می‏‌شود. این نمودی از مقام والای امام است. همان ‏گونه که دورترین ستارگان آسمان را کسی نمی‏‌تواند رصد کند چه رسد به اینکه بخواهد به آن دسترسی پیدا کند، عقل احدی نیز به فهم کنه امامت هیچ امامی بار نمی ‌یابد.
هرگز عقل بشر به اوج آسمان امامت راه نیافته و فکرش به بلندای آن مقام رفیع نمی‌رسد تا شایستگی یابد امامت را نصب و امام را معیّن کند. «هو بحیث النجم من ید المتناولین و وصف الواصفین؛ فأین الاختیار من‏هذا و أین العقول عن هذا و أین یوجد مثل هذا.»

منبع: وارث