پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام هیات رزمندگان اسلام , سایت هیات رزمندگان اسلام , پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام , هیات , سایت هیات , هیئت رزمندگان , هیئت رزمندگان اسلام
اين آيه اميدبخش‌ترين آيه در كتاب خدا جل شأنه است زيرا مشتمل بر بزرگترين بشارت حق تعالي براي بندگانش مي‌باشد.
قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ (زمر / 53)
بگو اى بندگان من كه بر خويشتن زياده روى روا داشته ايد از رحمت خدا نوميد مشويد در حقيقت خدا همه گناهان را مى آمرزد كه او خود آمرزنده مهربان است.
«بگو» اي محمد صلی الله علیه و سلم از جانب من به بندگانم: «اي بندگان من» يعني: اي بندگان مؤمن من! زيرا در عرف قرآن، اين اضافت مخصوص به مؤمنان است. آري! اي بندگان مؤمن من: «كه بر خود اسراف روا داشته ايد» مراد از اسراف: افراط و زياده‌روي در گناهان و ارتكاب بسيار آنهاست. «از رحمت خدا» يعني: از مغفرت وي «نوميد نشويد».
اين آيه اميدبخش‌ترين آيه در كتاب خدا جل شأنه است زيرا مشتمل بر بزرگترين بشارت حق تعالي براي بندگانش مي‌باشد، چه همان‌گونه كه ملاحظه مي‌كنيم؛ حق تعالي در اين آيه، اولا ـ با هدف گراميداشت و فزون ساختن بشارت به بندگان ـ ايشان را به خودش منسوب كرد، سپس ايشان را به زياده‌روي در نافرماني‌ها و ارتكاب بسيار گناهان موصوف ساخت آن‌گاه به‌دنبال آن، اين زياده روان افراطگر در معاصي را از نوميدي از رحمت خويش نهي كرد. و اين خود دلالت مي‌كند بر اين امر كه نهي از نوميدي، براي گنهكاران غير مسرفي كه در اين عرصه زياده‌روي نمي‌كنند، از باب اولي مورد نظر حق تعالي مي‌باشد.
سپس حق تعالي عبارتي بيان مي‌دارد كه بعد از آن در اين حقيقت جاي هيچ‌گونه شك و ترديدي باقي نمي‌ماند: «در حقيقت خدا همه گناهان را مي‌آمرزد» يعني: اگر بخواهد، هرگونه گناهي را از هر نوعي كه باشد، براي توبه‌كاران مي‌آمرزد؛ جز شركي كه صاحبش از آن توبه نكرده باشد، به‌دليل اين فرموده حق تعالي: { إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ …(٤٨) }: (در حقيقت‌خداوند نمي‌آمرزد اين‌كه به او شريك آورده شود ولي مادون آن را براي هر كس كه بخواهد مي‌آمرزد) «نساء/48».
سپس اين آمرزش خويش براي گناهان را با اين عبارت مؤكد مي‌گرداند: مي‌آمرزد گناهان را «همه يكجا» وه! چه عظيم است اين بشارت، بشارتي كه دلهاي مؤمنان نيكوكار به آن آرام مي‌گيرد و از بهجت و فرحت لبريز مي‌شود «بي‌گمان او آمرزگار مهربان است» يعني: حق تعالي بسيار آمرزنده و بسيار مهربان است و در هر دو وصف آمرزندگي و مهرباني، عنايت وي بي‌نهايت وسيع مي‌باشد پس كسي كه مي‌پندارد نوميد كردن بندگان خدا جل شأنه و دلسرد كردنشان از رحمت وي، برايشان بهتر از آن چيزي است كه خداوند متعال خود آنان را بدان بشارت داده است، چنين كسي بي‌ترديد مرتكب بزرگترين ستم شده و اشتباهي بس نادرست از وي سر زده است.
از ابن‌مسعود رضی الله عنه روايت شده است كه فرمود: «بزرگترين آيه در كتاب خدا متعال: { اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلا نَوْمٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلا بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلا بِمَا شَاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ وَلا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ (٢٥٥)} در سوره «بقره/255» و در سوره «آل عمران/2» است، جامع‌ترين آيه در كتاب خدا جل شأنه در باره خير و شر، در سوره «نحل/90» يعني آيه: إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ (٩٠) است، اميدبارترين و گشايش آورترين آيه در قرآن كريم، در سوره «زمر» يعني همين آيه است و استوارترين آيه در كتاب خدا جل شأنه در مورد تفويض و توكل، در سوره «طلاق/3 ـ 2»، يعني اين آيه است: فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ فَارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَأَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ وَأَقِيمُوا الشَّهَادَةَ لِلَّهِ ذَلِكُمْ يُوعَظُ بِهِ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا (٢)وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا (٣)». ابن‌ابي‌حاتم از ابي‌الكنود روايت مي‌كند: عبدالله بن مسعود رضی الله عنه بر قاضي‌اي گذشت كه در حال موعظه گفتن براي مردم بود پس درنگي كرد و آن‌گاه خطاب به وي گفت: اي واعظ! چرا مردم را از رحمت خدا جل شأنه نوميد مي‌كني؟ سپس اين آيه را تلاوت كرد: قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ ….
در حديث شريف آمده است كه چون ابوايوب انصاري رضی الله عنه در آستانه وفات قرار گرفت، به اطرافيانش فرمود: تا هم‌اكنون چيزي را از شما پنهان مي‌كردم كه آن را از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شنيده‌ام؛ اكنون آن را به شما اعلام مي‌كنم: آن حضرت‌‌ص فرمودند: «لو لا أنكم تذنبون، لخلق الله عزوجل قوما يذنبون فيغفر لهم: اگر شما كساني نبوديد كه مرتكب گناه مي‌شديد، قطعا خداي عزوجل گروهي را مي‌آفريد كه مرتكب گناه شوند تا بر آنان بيامرزد». همچنين در حديث شريف به روايت ابن‌عباس رضی الله عنه آمده است: «كفارة الذنب الندامة: كفاره گناه، پشيماني است». همچنين در حديث شريف به روايت ثوبان ـ برده آزاد شده رسول‌‌خدا‌ص ـ آمده است كه آن حضرت‌‌ص فرمودند: «دوست ندارم كه دنيا و آنچه در آن است را در برابر اين آيه: قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا … به من بدهند. مردي گفت: يا رسول‌الله! پس كسي كه شرك ورزيده است چه؟ رسول‌‌خدا‌ص لحظه‌اي سكوت كرده و آن‌گاه فرمودند: «ألا و من أشرك، ثلاث مرات: آگاه باشيد، حتي آمرزيده مي‌شود بر كسي كه شرك ورزيده است. و سه بار اين جمله را تكرار كردند». يعني: كسي كه شرك ورزيده و سپس از شرك خويش توبه كرده است، نيز مورد آمرزش قرار مي‌گيرد.
بخاري و مسلم از ابن‌عباس رضی الله عنه در بيان سبب نزول آيه كريمه روايت كرده‌اند كه فرمود: جمعي از مشركان مر تكب قتل و قتال و زنا و فحشايي بسيار شده بودند، سپس نزد حضرت محمدص است آمده و گفتند: به‌راستي آنچه كه تو مي‌گويي و به‌سوي آن فرامي‌خواني، بسيار زيبا و نيكوست اما آيا مي‌تواني به ما خبر دهي كه با اين‌همه گناهي كه مرتكب گرديده‌ايم، براي ما توبه‌اي است؟ آيا براي آنچه كه ما كرده‌ايم، كفاره‌اي وجود دارد؟ پس آيات (70 ـ 68) سوره «فرقان» و اين آيه نازل شد.
به نقل از: تفسير انوار القرآن، نوشته: عبدالرؤوف مخلص
هیات رزمندگان اسلام
