اهمیت وفا به عهد در واقعه عاشورا

شخصیت آدمی در گروی وفا به تعهداتش است. به همین علت وفای به عهد از جایگاه ویژه ای در حیات انسان برخوردار است. همان گونه که در زندگی فردی، انسان به تعهداتی همچون پوشیدن لباس مناسب در هوای سرد پایبند است، در زندگی اجتماعی نیز با تعهداتی روبرو است که باید خود را در قبال آنها مسئول دانسته و عمل به آنها را بر خود واجب بداند. عدم توجه به عهد و پیمان در حیات اجتماعی، زندگی انسان را دچار اختلال می نماید.
البته باید بیان نمود که تمام تعهدات و پیمان ها محسوس نیست. به بیان دیگر الزاماً چنین نیست که شخصی به شخص دیگر بگوید من نسبت به این مسئله با شما عهد و پیمان می بندم. گاهی تعهدات نا محسوس است و انسان در درون خود نسبت به امری احساس عهد نموده و خود را ملزم به وفای به آن می داند. این نوع از تعهد در واقعه عاشورا نمایان است، چنان که یاران امام حسین علیه السلام با احساس تکلیف درونی با امام پیمان همراهی و همدلی بسته بودند و چنین نبود که چند ساعت یکبار به ایشان یادآوری کنند که ما با شما عهد بسته ایم، بلکه تا آخرین نفس در عمل به عهد و پیمان خود وفا نمودند.

اهمیت وفا به عهد از منظر امیر المومنین علیه السلام

حضرت علی علیه السلام در فرمان خود به مالک اشتر درباره وفا به عهد چنین بیان نموده اند:
«و اگر میان خود و دشمن معاهده ای منعقد نمودی یا از طرف خود پناهندگی به او دادی، به معاهده خود به طور کامل وفا کن و با کمال امانت، تعهد پذیرش پناهندگی او را مراعات نما و نفس خود را در برابر عهدی که بسته ای سپر کن زیرا عموم مردم در هیچ یک از واجبات الهی با آن همه پراکندگی که در خواسته ها و نظریات خود دارند، مانند بزرگداشت وفا به معاهده ها اتفاق نظر ندارند.»
در بیان اهمیت وفا به عهد همین بس که امام نخست شیعیان به مالک اشتر حتی درباره وفا به تعهدات با دشمن نیز تأکید بسیار نمودند.

وفا به تعهد با معاویه

پس از شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام شیعیان عراق به امام حسین علیه السلام نامه نوشته و از ایشان درخواست نمودند که به عراق رفته و در آنجا حکومت اسلامی برپا نمایند. اما امام حسین علیه السلام  به آنان پاسخ رد داده و فرمودند:
«میان ما و معاویه تعهدی برقرار شده است، صحیح نیست که من آن را بشکنم تا مدت آن عهد سپری گردد و آنگاه که معاویه مرد در این مورد می اندیشیم و تصمیمی خواهیم گرفت.»
ترک جنگ از مفاد صلح نامه امام حسن علیه السلام  و معاویه بود. معاویه تمام مفاد صلح نامه را نقض نمود و به هیچ یک از تعهدات خود وفا نکرد، اما حسین فرزند علی علیه السلام است. مگر می شود اصول اخلاقی و ارزش های انسانی توسط آنان که برگزیدگان خداوند هستند، نقض گردد.! امام علی علیه السلام به مالک اشتر سفارش وفای به عهد با دشمن می کند حال حسین ابن علی علیه السلام این مسئله مهم را رعایت نکند!

وفا به عهد اباالفضل العباس علیه السلام

در میان شهدا کربلا تأثیرگذارترین نبرد از عباس ابن علی(علیه السلام) قابل مشاهده است. نبرد ایشان در کربلا چنین است که گویی تمام قدرت جهان در وجود ایشان جمع شده بود و حضرت کوچک ترین کوتاهی در استفاده از این قدرت نکردند. چنان که تا زمان تیر خوردن مشک در حالی که دستان مبارک ایشان قطع شده و بر چشم ایشان تیر خورده بود، از تلاش دست نکشیده و ناامید نگشتند. به همین علت است که بر ویژگی وفای به عهد ایشان تأکید فراوانی داریم.
حضرت عباس علیه السلام صرف نظر از رابطه برادری، با توجه به شخصیت و هدف الهی امام حسین علیه السلام قلباً با ایشان عهد و پیمان بسته بودند و لحظه ای در همراهی امام و دفاع از ایشان و راه حق و حقیقتی که می پیمودند، غفلت نورزیدند.
وفای به عهد از اصولی است که با پیشرفت و تکنولوژی در زندگی انسان ها کم رنگ شد. وفای به عهد عظمت روحی است که انسان به تدریج از دست داد و همین امر از شیرینی حیات حقیقی او کاست. این اصل از ره توشه های ناب و گرانبهای واقعه عاشورا است. ره توشه ای که شخصیت انسان به آن نیاز مبرم داشته و غفلت از آن انسان را به سقوط می کشاند.
پروردگارا! ما را در بهره مندی از این اصل مهم یاری بفرما. امین

منبع: تبیان