برنامه ها و اقدامات امام مهدی علیه السّلام

هنگام بحث از رهبری امام مهدی علیه السّلام در آخر زمان، باید دوران غیبت کبرا و دوره ظهور حضرت را جداگانه مورد بررسی قرار داد؛ زیرا رهبری او در عصر غیبت به گونه غیر مستقیم و از طریق نیابت های مقطعی صورت می گیرد. اما در عصر ظهور، رهبری حضرت مهدی بدون واسطه نایبان است و بسا با مدعیان علم و نیابت پیامبر در ستیز خواهد بود.

امام خمینی- رهبر کبیر انقلاب اسلامی- دیدگاه هایی روشن درباره دوران های متمایز رهبری مهدی موعود دارد. در آن روزگار که حضرت امام به عنوان مرجع تقلید شیعیان، نیابت عامه ولی عصر علیه السّلام را عهده دار بود، ایشان را رهبر حقیقی امت و صاحب اصلی کشور ایران و نیز سایر کشورهای مسلمان می شناخت. بنابراین امام راحل چه در امور دینی و حوزوی و چه در مسائل سیاسی نهضت پانزدهم خرداد و طاغوت ستیزی، همواره به عنایت و توجه حضرت مهدی عجل الله تعالی فرج الشریف و امامت وی اتّکا و اتّکال داشت و خود را بیش از طلبه ای خدمتگزار نمی دانست.

با پیدایش موج تحول روحانی در میان ملت ایران، رهبری حضرت مهدی، جلوه دیگری یافت و امام خمینی بیش از گذشته بر این مسأله تأکید می ورزید.

همه آقایان بنای بر این بگذارند که کارهایشان را روی وظیفه شان عمل بکنند. خودشان را ببینند در یک جمهوری اسلامی؛ ببینند در یک مملکتی هستند که رأس این مملکت امام زمان- سلام اللّه علیه- مراقبشان هست، مأمورهای مخفی دارد؛ ملائکة اللّه مأمورند. . . ما یک مملکتی الآن هستیم که یک مراقبی داریم معصوم. [1]

بنیانگذار جمهوری اسلامی با طرح رهبری حضرت صاحب الزمان علیه السّلام در نظام جمهوری اسلامی، مسئولیت های دینی- سیاسی ملت منتظر ایران را خاطرنشان می سازد. نخست این که مردم در چنین نظامی باید کوشش هایی متناسب با اهداف و رهبری الهی نظام داشته باشند و دیگر این که حضور معنوی و حقیقی امام غایب را به یاد داشته و مراقب کردارهای خویش باشند.

از بخش نخست برمی آید که رژیم و حکومت منتخب مردم ایران، گرایش اسلامی دارد و رهبر حقیقی آن، انسان کامل یا امام مهدی عجل الله تعالی فرج الشریف است. طرح مسأله رهبری حضرت حجت علیه السّلام در جمهوری اسلامی ایران، در واقع نمودار جهت گیری های قرآنی و ولایی پیامبر اسلام در این نظام سیاسی نوظهور است. امام خمینی با این دیدگاه، راه آینده جمهوری اسلامی را روشن می سازد که همان وابستگی به بعثت و ولایت انسان کامل است. بنابراین حاکمان در این نظام انقلابی باید خود را کارگزاران او به شمار آورند، نه کارگزاران شخص و حزب سیاسی.

چند و چون سیاست گذاری های آتیه جمهوری اسلامی نیز باید برآمده از فلسفه و آرمان های حکومت جهانی انسان کامل باشد نه تحمیل شده از سوی اشخاص و احزاب و دولت های بیگانه و استکباری. تأکید حضرت امام بر این امر، بر ضرورت باور و یقین مسئولان کشور در پیوند با حقیقت امامت انسان کامل در نظام الهی- مردمی جمهوری اسلامی دلالت دارد. به عبارت دیگر، امام خمینی سخنی فراتر از حد یک تعارف و مصلحت اندیشی دینی داشته است و در واقع دیدگاه عرفانی و ولایی خود را بیان می دارد که پذیرش رهبری انسان کامل در ایران اسلامی است. دغدغه ها و فرمان های ایشان در سالیان بعد در زمینه اجرای احکام الهی قرآن و تبعیت از رسول اکرم و ائمه اطهار علیه السّلام نیز تردیدی به جای نمی گذارد که به راستی رهبری مهدی موعود به عنوان انسان کامل در جمهوری اسلامی ایران پذیرفته شده است.

از بخش دیگر کلام امام خمینی می توان جنبه معنوی و اخلاقی رهبری انسان کامل را به دست آورد که در هر عصری، در مورد امام عصر علیه السّلام قابل اثبات و پذیرفتنی و اجرا شدنی است. احادیث چندی در متون روایی شیعه موجود است که از عرضه اعمال شیعیان به پیشگاه حجت خدا و معصوم زمان علیه السّلام حکایت می کند. بی گمان در عصر غیبت نیز همین روال ادامه دارد و حضرت مهدی علیه السّلام به عنوان رهبر الهی مردم، از زشتی ها و زیبایی های کردار منتظران و مسلمانان آگاه می گردد.

ناگفته نماند که در این مجال، بیشتر بر امامت معنوی و مراقبت عینی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرج الشریف در عصر غیبت تکیه شده است و چند و چون امامت سیاسی و اجتماعی آن حضرت در بخش های آینده پی گرفته می شود. به سخن دیگر، این بحث به دلیل مرتبط بودن با مقوله انسان کامل، بیانگر جنبه های اعتقادی- تکلیفی مهدویت در حیات منتظران است، هرچند که در ضمن مباحث به جنبه سیاسی امامت مهدی موعود در غیبت او نیز اشارتی رفته است.

2- خرسندی امام مهدی علیه السّلام

موارد بسیاری در کلام رهبر فقید انقلاب اسلامی، ناظر به رضایت انسان کامل از اعمال مردم است. همان طور که حضرت حجت علیه السّلام مثل اولیا و انبیا در راستای کسب رضوان الهی و جلب رحمت و مغفرت حق تعالی می کوشد و مصداق کامل نفس راضیه و مرضیه است، دین باوران نیز به ویژه در دوران غیبت باید گفتار و رفتاری مطلوب داشته باشند. مطلوب بودن ساختار اعمال اهل توحید و امامت معصوم علیه السّلام در خرسندی آن

حضرت متجلی می شود که چیزی به جز طاعت حق و پرهیز از معصیت او نیست.

اعمالمان باید یک اعمالی باشد که یک وقتی به عرض ایشان رسید، راضی از ما باشد. [2]

امام خمینی در این عبارت هشدارآمیز، به چگونگی اعمال منتظران اشاره دارد که شامل انگیزه ها و کنش ها و واکنش های آنان در زندگی فردی و جمعی می شود، اخلاص در نیت و گفتار و کردار- که آیات قرآن کریم و احادیث معصومان علیهم السّلام بر ضرورت آن در حیات مؤمنانه دلالت دارند- ویژگی بارز اعمال موردنظر است. افزون بر آن، باید از ظهور اسمای حق در بستر اعمال سخن راند که مؤمنان را همچون همراهان رسول اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم، انسان های چندبعدی می سازد و جاذبه و دافعه اخلاقی و اجتماعی شان را به نمایش می گذارد؛ یعنی آنان را به صورت خودساخته هایی کمال طلب در تبعیت از انسان کامل یا امام زمان خویش نشان می دهد.

رزمندگان عملیات کربلای 4 و 6 و خصوصا کربلای 5 که واقعا حماسه ها آفریدند و حیرت و تعجب همه جهانیان را برانگیخته اند. . . و دل انبیا و پیامبر اسلام و مولای خود حضرت صاحب الامر را شادمان ساخته اند. [3]

در این گفتار امام خمینی، مصداقی بارز از اعمال رضایت بخش در پیشگاه حضرت مهدی عجل الله تعالی فرج الشریف بیان شده است. حماسه آفرینی های مکرر مجاهدان اسلام یا منتظران ستم ستیز- که مکتب مهدوی را در عصر حاضر، مکتبی راهگشای عزت نمایانده اند- نمونه های انکارناپذیری از اعمال صالح در فرهنگ دینی به شمار می آیند. اساسا روح عمل صالح- که امام زمان را شادمان می سازد و سبب مباهات آن حضرت نزد خداوند است- در اخلاص و جهاد دفاعی منتظران تجلی فزاینده ای دارد؛ زیرا مجاهدان حق به مقام محبت او دست یافته اند و از خوان نعمت های جاوید او برخوردارند. پیشوای فقید انقلاب اسلامی با ذکر حیرت و تعجب ملت های دربند از حرکت حماسه آفرینان دفاع مقدس، مهدی موعود را مولای رزمندگان صالح می خواند. چنین تعبیری یادآور عشق و عرفان انسان سازی است که آنان در بستر ولایت معنوی انسان کامل به دست آورده اند.

3- حمایت امام مهدی علیه السّلام از شیعیان علوی

حمایت انسان کامل از رهروان صراط مستقیم توحید و تقوا، حقیقتی تردیدناپذیر است، و چنین حمایتی بی گمان پرتوی از عنایت حق متعال به ولی معصوم علیه السّلام به شمار می رود. در دوران غیبت کبری به دلیل طولانی بودن آن و نیز هجوم فتنه های فکری و اجتماعی آخر زمان- که بسا راهزن ایمان و عمل منتظران خواهد گشت- به حمایت معنوی انسان کامل نیاز است. هرچند که این حمایت الهی در هنگام ظهور، به طور تمام و کمال ظاهر می شود، با این همه می توان پیش از ظهور حضرت مهدی علیه السّلام بهره هایی فراخور اعتقاد و اعمال خویش اندوخت.

نباید از یاد برد که مقصود از حمایت انسان کامل در واقع همان هدایت الهی او است که در اوقات توسل و توجه به ساحت قدسی حضرت ابا صالح علیه السّلام خودنمایی می کند.

بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در موارد متعدد از مسأله پشتیبانی امام عصر علیه السّلام سخن رانده و آن را به عنوان یکی از اصول اعتقادی خویش در مورد مهدویت نمایانده است، که در این جا اشارتی بدان خواهیم داشت.

الف) پیروزی انقلاب اسلامی

امام خمینی در اسفندماه 58 [در قبرستان بقیع قم ] با بیان اسلامی و ایمانی بودن نهضت پانزدهم خرداد- که بعدها در فجر انقلاب اسلامی متجلی گشت- حمایت حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرج الشریف از ملت ایران و رهبری آن را یادآور می شود:

این قیامی که از 15 خرداد شروع شد. . . قیامی اسلامی است؛ قیامی ایمانی است. . . این اسلام است که غلبه کرد بر ابرقدرت ها؛ این اسلام است که فرزندان آن به شهادت راغب هستند. . . ما منت از ولی عصر می کشیم که پشتیبانی از ما فرمودند. [4]

ب) استمرار انقلاب و دفاع از آرمان های انسانی- الهی آن

حضرت امام هرگونه هراس در راه اسلام و انقلاب را نفی می کند و مردم را متوجه حق گرایی در حرکت خویش می سازد. بدین سان از منظر حق گرایانه بودن نظام، شکست و پیروزی ظاهری مطرح نیست؛ زیرا مبارزان اسلام به تکالیفی عمل کرده اند که خدا و پیامبر اسلام در قبال ظلم و تجاوز تعیین نموده اند. رهبر فقید انقلاب با طرح معیت خداوند و امام عصر عجل الله تعالی فرج الشریف و یادکرد دعای مبارک آن حضرت، دل های مردم و مجاهدان را به حمایت ولی حق از آنان مطمئن می گرداند:

خدا همراه شماست. امام زمان- سلام اللّه علیه- دعاگوی شماست.

از چه ما می ترسیم؟ ما چرا بترسیم؟ مایی که راهمان راه خداست، . . . از این بترسیم که کشته می شویم؟ خوب، بشویم. . . از این می ترسیم که غلبه بکنند؟ غلبه هم بکنند ما ترس نداریم، برای این که ما حقیم. وقتی حق هستیم، غالب هم بشویم ما حق هستیم؛ مغلوب هم بشویم ما حق هستیم. [5]

ج) اندوه زدایی از ملت در مقابل تهاجم تبلیغاتی- نظامی استکبار جهانی

امام خمینی، ملت ایران را از حضور آنان در محضر ولی عصر عجل الله تعالی فرج الشریف آگاه می کند و به ادامه نهضت اسلامی خویش فرا می خواند:

خداوند شما را و همه ملت ایران را در محضر مبارک امام زمان- ارواحنا فداه- آبرومند کند. شما غم نداشته باشید که پشتیبان شما خداست و امام عصر- سلام اللّه علیه- در محضر او واقع شد همه این امور. [6]

چنان که از آموزه های عرفانی حضرت امام برمی آید، انسان و جهان- خواه ناخواه- در محضر پروردگارند. ذکر تسبیح در آیات قرآن کریم، به روشنی یادآور همین واقعیت است، هرچند که برخی به مفهوم و اعماق آن پی نبرده اند. بی گمان در باور قرآنی هر مسلمان، نمی توان ایمان به محضر حجت خداوند را- که در هر زمان ناظر و حامی مسلمانان است- جلوه ای از اعتقاد به محضر خداوند به شمار نیاورد؛ زیرا وی مظهر کامل اسمای جمال و جلال پروردگار است و خلافت حقیقی او را بر عهده دارد. طرح و تکرار محضر مهدی موعود در گفتار عارفانه امام خمینی، در حقیقت نمودار چنین اعتقاد بایسته ای است که بسا مورد غفلت مسلمانان قرار گرفته است.

این سخن، بیان کننده این واقعیت است که غیبت حضرت صاحب علیه السّلام، از نوع غیبت های انبیا و اولیا است؛ یعنی غیبت در عین حضور. بنابراین نمی توان غیبت آن حضرت را به معنای عدم حضور در دورانی درازمدت تلقی کرد. چنین باورداشتی با فلسفه امامت ابراهیمی و منزلت اولیا و حجت های حق در هر عصر مغایرت دارد. زیرا جهان و زمانی بدون ولی یا امام معصوم و منصوب از طرف خداوند، ممکن و قابل تصور نیست. پیش تر نیز گذشت که حکمت لیلة القدر و استمرار آن در تمام سال ها و زمان ها، در این است که قرآن و عترت پیامبر به عنوان حافظ و مفسر و مجری حقایق آن، جدایی ناپذیرند.

4- نیایش حضرت مهدی علیه السّلام

نیایش های انسان کامل، به ویژه حضرت ولی عصر علیه السّلام برای گشایش در ظهور و حاکمیت دین حق بر ادیان باطل و نیز تجلی عدالت و آرامش جهانی است. پاره ای از این نیایش ها در دوران غیبت کبری، برای رستگاری پیروان آن حضرت است که مقبول درگاه خداوند واقع می شود. پاره ای نیز در طریق برآوردن خواسته های ستمدیدگان زمین است که انسان کامل را به یاری و راهنمایی خویش می طلبند. به هرحال منتظران دولت کریمه جهانی، باید پیوسته در طلب دعای خیر ولی عصر علیه السّلام برای نجات بخشی مستضعفان باشند و نیازهای خود را در توسل به آن حضرت یاد کنند.

و از ملت عزیز می خواهم که جبهه ها و پشت جبهه ها را گرم نگه دارند، تا با لطف و عنایت خداوند متعال و دعای خیر حضرت ولی امر- ارواحنا فداه- شاهد موفقیت بیشتر در انجام فریضه دفاع الهی باشیم. [7]

امام خمینی نیایش حضرت صاحب علیه السّلام را از لوازم جهاد و دفاع الهی ملت می شمارد و موفقیت مستمر مجاهدان جنگ تحمیلی را در سایه دعای خیر انسان کامل ممکن می داند؛ زیرا کسب عنایت خداوند در رویارویی با کفر پیشگان، مستلزم توسل به امام زمان و ادعیه مقبول آن حضرت است. همراهی توحید و ولایت در گفتار امام راحل، نمودار معرفت ایشان به مقام انسان کامل و لزوم دستگیری معنوی ولی عصر از شیعیان عجل الله تعالی فرج الشریف است.

اکنون که بحمد اللّه در سایه عنایات خداوند متعال و ادعیه حضرت بقیة اللّه الاعظم، روحی لمقدمه الفداء، جمهوری اسلامی با سعی و کوشش قشرهای مختلف ملت با استقرار و پایداری به جلو می رود. [8]

در این گفتار، امام خمینی ادعیه امام زمان علیه السّلام را سبب ساز استقرار نظام جمهوری اسلامی و استمرار آن می شناسد. یاد کرد همت و عمل ملت ایران، نمودار شروط و لوازم دعا و استجابت آن است. یعنی آن گاه می توان به دعای خویش یا دعای انسان کامل دل بست و چشم به راه اجابت الهی بود که بستر عمل صالح نیایشگران و توسل یافتگان به مقام معصوم علیه السّلام هموار گشته باشد. به هرحال در نگاه رهبر فقید انقلاب اسلامی، نیایش های امام زمان عجل الله تعالی فرج الشریف در برهه های خطرخیز، عامل تعیین کننده ای در حفظ و ثبات نظام و انقلاب ملت ایران بوده است.

بی تردید فداکاری های خالصانه مردم در عرصه های گوناگون، از حضور در پای صندوق های رأی گرفته تا دفاع از آزادی و استقلال کشور در جبهه های سیاسی و نظامی، نشانه های کمال گرایی و همخوانی یک ملت با انسان کامل است.

در جایی دیگر، بنیانگذار جمهوری اسلامی، عنایات الهی و دعای حضرت بقیة اللّه عجل الله تعالی فرج الشریف را از ثمرات بزرگ حج ابراهیمی به حساب می آورد و حاجیان ایرانی را به کوشش در طریق نکوداشت منزلت شهیدان و همچنین شناساندن آرمان های اسلام و جمهوری اسلامی برمی انگیزد. بی شک، این حج متمایز از حج مسلمانانی خواهد بود که پیوند با ولایت انسان کامل ندارند و عارف به وجود امام زمان خویش نیستند.

ان شاء اللّه. . . منادی حق و مبلّغ عملی و قولی اسلام و جمهوری اسلامی می شوید و. . . مورد عنایات حق تعالی و دعای بقیة اللّه- ارواحنا لمقدمه الفداء-. . . خواهید شد. [9]

در پیام زیر هم امام خمینی، نظام جمهوری اسلامی ایران و باطل ستیزی آن را از برکات توفیق الهی و نیایش امام عصر علیه السّلام و کوشش ملت انقلابی به حساب می آورد:

همه می دانید که در نظامی واقع هستید که به یمن قدرت الهی و توفیق او- جلّ و علا- و دعا و تأیید حضرت بقیة اللّه- ارواحنا لتراب مقدمه الفداء- و ملت انقلابی ایران- که جانم فدای یک یک آن ها- دست رد به سینه همه قدرت های شیطانی زده است. [10]

تکرار و تأکید امام خمینی درباره قدرت خداوند و نیایش مهدی موعود و عمل صالح ملت ایران- در حقیقت- مرز تمایز میان منتظران راستین آن حضرت و منتظران بنی اسرائیلی را پدید می آورد. در مکتب ولایی رهبر کبیر انقلاب، دعای انسان کامل آن گاه اظهار می شود که یک امت صالح و گرویده به آیین توحیدی انبیا در صحنه حضور داشته باشد، وگرنه نمی توان در خانه و حجره نشست و دعای فرج خواند و انتظار پیروزی در پرتو توسل و ادعیه امام منتظر را داشت! پس صالح بودن یک قوم است که او را شایسته برخورداری از رهبری مصلح حقیقی و دعاهای مبارکش می سازد.

همان گونه که در آیات قرآن کریم به چشم می خورد، پیامبران برای امت های خویش نیایش ها و درخواست هایی داشته اند که نمودار خیرخواهی آنان برای نسل های بشری است. مضمون دعای انبیا، ناظر به سعادت این جهانی و آن جهانی مردمان بوده و درعین حال در طریق دستیابی آنان به رشد و رستگاری، الهام بخشی داشته است. در دوران غیبت نیز حضرت صاحب عجل الله تعالی فرج الشریف شیعیان و مسلمانان و ستمدیدگان زمین را در نظر دارد و برای بهروزی و آمادگی آنان در صراط مستقیم یکتاگرایی و عدالت اجتماعی نیایش می کند. چنان که مرحوم شیخ مجتبی قزوینی خراسانی به ما آموخته است، حضرت صاحب الزمان علیه السّلام با دعای مبارک خویش افزون بر این که حوایج شیعیان متوجه و متوسل به آن حضرت را برآورده می سازد و جویندگان حقیقت و معارف دین را مدد می رساند، نیات سرکشان روزگار را دگرگون خواهد ساخت. [11] دراین جا شایسته است از عالم ربانی، سید رضی الدین ابن طاووس یاد کنیم. که افتخار رؤیت و شنیدن کلام ولی عصر عجل الله تعالی فرج الشریف را به دست آورده بود.

ایشان خاطره ای شنیدنی در مورد نیایش آن حضرت برای مردمان دارد:

من در سامرا بودم. شبی هنگام سحر شنیدم که مهدی علیه السّلام دعا می خواند و برای زندگان و مردگان دعا می کرد و خیر و سعادت و رحمت برای آن ها از خدای می طلبید. آن شب که سحر هنگام آن، شنیدن دعای مهدی از زبان خود او برای من اتفاق افتاد، شب چهارشنبه بود، 13 ماه ذی القعده به سال 638 [هجری قمری ]. [12]

رهبر فقید انقلاب اسلامی افزون بر این که نیایش های بسیاری در پیوند با ولایت مهدی موعود دارد، بارها مخاطبان خویش را متوجه دعاهای مبارک ولی عصر علیه السّلام کرده است. باور و گفتار امام راحل بر این پایه شکل گرفته بود که هرنوع حرکت ما به ویژه قیام و انقلاب اسلامی ملت ایران در گرو دعا و عنایت مهدی علیه السّلام است. بنابراین غیبت آن حضرت از دیدگان ظاهربین، نمی تواند سبب محرومیت شیعیان متوسل به مقام الهی مهدی از فیض جاری دعای مقبول او باشد. اکنون یادکردی از کلام امام خمینی در این زمینه خواهیم داشت.

الف) جهادگران و دعای امام زمان علیه السّلام

امید آن دارم که همه در درگاه خدای تبارک و تعالی روسفید باشید و خدمت های شایان شما، که با رنج و با فعالیت های زیاد انجام گرفته، منظور نظر خدای تبارک و تعالی و امام عصر- سلام اللّه علیه- باشد. . . من امیدوارم که. . . مشمول دعای آن بزرگوار باشید. [13]

حضرت امام درعین حال که مقام جهادگران کشاورزی را گرامی می دارد و خدمات بزرگ و تأثیرگذار آنان بر روند سازندگی و آبادانی کشور را می ستاید، یادآور دعای امام زمان عجل الله تعالی فرج الشریف درباره آنان است.

بی گمان بهره گیری از نیایش خالصانه معصوم علیه السّلام مشروط به ایمان و عمل صالح مؤمنانی است که در راه دین خدا احساس تکلیف دارند.

جهادگران که همواره و به ویژه در دوران آغازین انقلاب اسلامی از هیچ گونه کوشش عمرانی در جهت رفاه و محرومیت زدایی از روستاهای ویران کشور دریغ نورزیدند، بی تردید سزاوارند که مشمول دعای حضرت حجت عجل الله تعالی فرج الشریف قرار گیرند.

ب) ملت فداکار ایران و دعای امام زمان علیه السّلام

خدا همراه شماست. امام زمان- سلام اللّه علیه- دعاگوی شماست.

از چه ما می ترسیم؟ ما چرا بترسیم؟ مایی که راهمان راه خداست، . . . غالب هم بشویم ما حق هستیم؛ مغلوب هم بشویم ما حق هستیم. [14]

بنیانگذار جمهوری اسلامی، معیت الهی با مجاهدان راه اسلام و کرامت انسانی- اجتماعی را خاطرنشان می سازد که هر دشواری وتلخی در صراط تکلیف را شیرین و آسان می نماید. سپس ملت را از حقیقت ولایت معصوم علیه السّلام آگاهی می بخشد که حتی در عصر غیبت، حضوری شفقت آمیز دارد. دعاگویی حضرت مهدی در حق شیعیان علوی در طول تاریخ دشوار غیبت را نمی توان نادیده انگاشت؛ زیرا از رهگذر همین ادعیه مبارک ولی عصر است که شیعه به رغم هجوم یأس و تردید در بقای عمر و ظهور حضرت، توانسته است حرکت حق گرایانه اش را پاس دارد. یاد آوردن این نعمت بزرگ و موهبت آسمانی از جانب فقیهی تکلیف آشنا، بر معرفت ولایی او دلالت دارد.

ج) امام خمینی و طلب دعا از امام زمان علیه السّلام

از نفس گرم ولی اللّه اعظم- عجل اللّه تعالی فرجه- می خواهم که از خداوند تعالی تقاضا فرماید که همه ما و همه مقامات و تمام ملت شریف را توفیق عمل به اسلام و قوانین اسلامی عطا فرماید و تعجیل در ظهور بقیة اللّه- روحی فداه- نماید. [15]

پیدا است که دعای ولی حق، به سبب منزلت خاص او نزد پروردگار متعال اجابت خواهد شد. حضرت امام با اعتقاد و توجه باطنی به این آموزه وحیانی، دو درخواست بزرگ و تعیین کننده خود را در تقاضای دعا از ولی عصر عجل الله تعالی فرج الشریف می گنجاند: نخست توفیق عمل به تکلیف های دینی که خیر و عزت مردم را به همراه دارد و دیگر تعجیل در ظهورحاکمیت عدل گسترانه، که نمودار تمام بودن و کامل گشتن ابعاد اسلام ابراهیمی است. طرح مشارکت ملت و مسئولان نظام جمهوری اسلامی در خط اجرای سیاست اسلامی، بی گمان مسئولیت دشوار تربیت قرآنی جامعه را یادآور می شود.

د) نظام جمهوری اسلامی و برخورداری آن از دعای امام زمان علیه السّلام

اکنون که بحمد اللّه در سایه عنایات خداوند متعال و ادعیه حضرت بقیة اللّه الاعظم، روحی لمقدمه الفداء، جمهوری اسلامی با سعی و کوشش قشرهای مختلف ملت با استقرار و پایداری به جلو می رود، از ملت عظیم الشأن خواهانم که به طور فعال در صحنه حاضر و از کمک به دولت خدمتگزار و جبهه ها و پشت جبهه ها دریغ ننمایند. [16]

در نگاه امام خمینی، تأسیس و تثبیت جمهوری اسلامی پس از سده ها طاغوت زدگی در عرصه های فرهنگ و حقوق و اقتصاد و سیاست را نمی توان بیگانه با خواسته های الهی مهدی علیه السّلام دانست. بی گمان آن حضرت در بستر ظلم ستیزانه غیبت خود، پیوسته ناظر و مددکار مردمی بوده است که کوشش برای حاکمیت خیر و عدل و معروف را تکلیف قرآنی- شیعی خود به شمار می آوردند. فعال بودن ملت ایران در کلام حضرت امام، در حقیقت جز تداوم نهضت و مطالبه آرمان های مهدی موعود در حرکت اسلامی پایدار خویش، مفهومی ندارد. از این طریق است که می توان به جلوه گری فزاینده ادعیه حضرت صاحب عجل الله تعالی فرج الشریف دل بست.

ه) شیخ صدوق و دعای امام زمان علیه السّلام

باید بدانی که شیخ صدوق. . . کسی است که تمام علماء اعلام از او کوچکی می کنند و او را به جلالت قدر می شناسند. آن بزرگوار کسی است که به دعای امام، علیه السلام، متولد شده. آن کسی است که مورد لطف امام زمان، علیه السلام و عجّل اللّه تعالی فرجه، بوده؛ و نویسنده به طریق های عدیده از بزرگان علماء امامیه، علیهم رضوان اللّه، متصل به شیخ صدوق حدیث را نقل می کند. [17]

حضرت امام، در اثر اخلاقی- عرفانی خویش موسوم به شرح چهل حدیث، به مناسبت طرح روایتی معتبر از طریق شیخ صدوق رحمه اللّه در باب دیدار پیامبر و جبرئیل امین، مقام والای او را یادآور می شود. شکل گیری حیات و میلاد این عالم ربانی از رهگذر دعای امام مهدی عجل الله تعالی فرج الشریف، نمودار لطف خاص آن حضرت است. بی گمان فروتنی عالمان دین پژوه شیعه در پیشگاه صدوق و تکریم منزلت ویژه وی در سلسله اصحاب حدیث را باید محصول درخواست مهدی علیه السّلام از خداوند به حساب آورد. البته آثار دعای حجت عجل الله تعالی فرج الشریف را نمی توان در ولادت جسمانی یک عالم شیعی محدود دانست و ابعاد روحانی چنین میلادی را در حیات و حرکت دین شناسانه شیخ صدوق به فراموشی سپرد. گفتنی است که امکان اتصال روایی میان بزرگان حدیث شیعه، از روزگار ائمه اطهار علیهم السّلام تاکنون، دلیلی روشن بر دستیابی اطمینان بخش به میراث وحیانی خاندان پیامبر است. به هرحال، این سخن امام خمینی درباره یکی از عالمان بزرگ اسلام و شیعه را باید ناظر به درک و قبول واقعیت دعای امام زمان در روزگار غیبت دانست، که جهل یا غرض ورزی برخی سبب انکار این اصل تأثیرگذار تربیتی گشته است. بسا نیایش ها که توفیق صعود نمی یابند و نیایشگر از برکت دعای مقبول یا «قرآن صاعد» ولی حق می تواند یک شبه، ره صد ساله طی کند.

5- نظارت حضرت مهدی علیه السّلام در امور

نظارت انسان کامل- چه در دوران غیبت و چه در دوران ظهور و حکومت عدل جهانی- قابل انکار نیست؛ زیرا او مظهر تمام صفات حق و مأمور خدا برای نظارت در امور بشر است. البته نوع نظارت در هر دورانی، متفاوت از دوران دیگر است. نظارت در عصر غیبت حمایت و هدایت امام عصر علیه السّلام را به همراه دارد، هرچند که برخی به دلیل کج اندیشی دچار بی خبری یا انکار فیض های مهدوی باشند. اما نظارت در عصر حضور، عین حاکمیت آن حضرت است و آشکارا نمودهای خود را نشان می دهد. در حقیقت، این گونه نظارت انسان کامل است که واکنش بدخواهان حضرت را برمی انگیزد و آنان را به انکار و ستیز وامی دارد.

از منظر امام خمینی، حضرت مهدی، تنها انسان کامل زنده و توانا است که در سایه قدرت حق به نظارت در امور بندگان او می پردازد:

ما مفتخریم که ائمه معصومین، از علی بن ابیطالب گرفته تا منجی بشر حضرت مهدی صاحب زمان- علیهم آلاف التحیات و السلام- که به قدرت خداوند قادر، زنده و ناظر امور است ائمه ما هستند. [18]

رهبر کبیر انقلاب اسلامی در پیامی به زائران بیت اللّه الحرام، خودآگاهی های اجتماعی و انقلابی در مورد دشواری های مسلمانان را یادآوری می کند و خواهان درک فزون تر ابعاد انقلاب اسلامی می شود.

آنچه در این پیام پس از ذکر الطاف الهی جلوه دارد، همانا توجه و نظارت امام زمان بر ملت انقلابی ایران است. از دیدگاه ایشان، برون رفت این ملت از عرصه سیاست های تحمیلی مستکبران، دلیلی جز توفیق خداوند و توجه انسان کامل به آنان نداشته است. در واقع نور ولایت الهی امام عصر علیه السّلام، ملت ایران را به صورت یک الگوی عینی در باور ملل مستضعف جهان در آورد.

زائران محترم کشور ایران. . . با توجه و اطلاع از گرفتاری ها و مشکلاتی که به اشکال مختلف بر ملت های اسلامی تحمیل شده است، به ابعاد عظمت انقلاب و عنایات خاصه حق تعالی و توجه امام زمان- ارواحنا فداه- به این ملت بیشتر پی می برند. [19]

منتظر حقیقی موعود امت ها، نمی تواند در برابر دغدغه های انسان کامل یا رهبر نجات بخش جهانی بی اعتنا باشد. بی گمان میان منش الهی امام عصر علیه السّلام و دغدغه های او، تناسبی فراخور منزلت خلیفة اللهی اش وجود دارد. به سخن دیگر، دغدغه های انسان کامل، فراتر از دغدغه های انسان ها و حتی مصلحان بشری در مقاطع تاریخ بشر است؛ زیرا او حجت خداوند بر خلق است و امامت همه جانبه بر مردمان دارد.

نگرانی های صاحب زمان علیه السّلام را می توان در پیوند با عصر غیبت و عصر ظهور تقسیم کرد. آنچه در دوران غیبت، سبب ساز دغدغه و اندوه حضرت می شود، نخست لطمه های خواسته و ناخواسته ای است که بر دین خدا وارد می سازند؛ از کج اندیشی در شناخت اسلام گرفته تا کج روی در عمل به احکام و قوانین آن.

رهبر فقید انقلاب اسلامی در این باره، به مسئولان نظام هشدار می دهد که مبادا در نظام جمهوری اسلامی، خدشه ای در احکام اسلامی وارد شود، زیرا در آن صورت، چنین نظامی مقبول ولی عصر علیه السّلام نخواهد بود.

آن ها استقلال می خواهند، آزادی می خواهند و جمهوری اسلامی می خواهند؛ جمهوری ای که باید اساسش بر احکام اسلام باشد و جمهوری ای باشد که رسول خدا- صلی اللّه علیه و اله و سلم- و امام زمان- روحی له الفداء- بپذیرد. اگر یک خدشه در احکام اسلام واقع بشود نه پیغمبر می پذیرد و نه امامان ما. [20]

در جایی دیگر، روحانیان مخاطب امام خمینی هستند. حضرت امام در عین حال که ایشان را نمایندگان رسول اکرم صلی اللّه علیه و اله و سلم و امام زمان علیه السّلام می خواند، در برابر روش ها و کنش هایشان مسئول می شمارد. زیرا چه بسا رفتار مدعیان نمایندگی حضرت حجت علیه السّلام سبب نگرانی و اندوه آن حضرت شود.

روحانیون که نماینده رسول خدا هستند در بین مردم، اگر خدای نخواسته روحانیونی که مدعی این هستند که نماینده امام زمان، الآن هستند در بین مردم. . . از یکی شان یک چیزی صادر بشود که برخلاف اسلام باشد، این طور نیست که فقط خودش را از بین برده، این حیثیت روحانیت را لکه دار کرده. [21]

رفتارهای خودسرانه و مغایر با اسلام، از مواردی است که به نظر امام خمینی با شیعه و تابع بودن ما نسبت به صاحب عصر عجل الله تعالی فرج الشریف ناسازگاری دارد و آن حضرت را نگران و اندوهگین می سازد.

این قدر باشد که اگر نامه ما را بردند آن جا، بگویند این ها هم شیعه هستند؛ این ها هم تابعند. . . آن طور نیست که خودسر بخواهیم یک کاری را انجام بدهیم. [22]

مقدس مآبی و تظاهر به دیانت و ولایت را نیز می توان در همین زمینه یادآور شد:

محتوای یک مملکتی اسلامی باشد. . . نه این که وقتی رفتیم بازار، ببینیم بازار همان بازار و همان رباخوری و همان اجحاف و همان گران فروشی. . . و بعد هم فریاد می کند که اسلام! بعد هم چراغانی می کنند، خیال می کنند با این می شود امام زمان را بازی داد![23]

پی نوشت

[1] صحيفه امام، ج 9، ص 17- 18.

[2] همان، ص 18.

[3] همان، ج 20، ص 200.

[4]  همان، ج 6، ص 360- 361.

[5] همان، ج 10، ص 13.

[6]  همان، ج 12، ص 479.

[7] همان، ج 20، ص 33.

[8]  همان، ج 18، ص 332.

[9] همان، ج 20، ص 95- 96.

[10] همان، ص 440.

[11]  ر. ك: بيان الفرقان، ص 5.

[12] منهج الدعوات، ص 296.

[13] صحيفه امام، ج 12، ص 433- 435.

[14] همان، ج 10، ص 13.

[15] همان، ج 14، ص 475- 476.

[16]  همان، ج 18، ص 332.

[17]  شرح چهل حديث، ص 23.

[18]  صحيفه امام، ج 21، ص 396.

[19]  همان، ج 20، ص 344.

[20]  همان، ج 16، ص 279.

[21] همان، ج 11، ص 250.

[22]  همان، ج 9، ص 123.

[23] همان، ص 18- 19.

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام