پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام هیات رزمندگان اسلام , سایت هیات رزمندگان اسلام , پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام , هیات , سایت هیات , هیئت رزمندگان , هیئت رزمندگان اسلام
تکیه ای با قدمت 200 سال
پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام: تهران حدود 150 سال پیش بین 50 تا 70 تکیه محلی داشته، تکیه هایی که حالا یا خبری از آنها نیست یا حسینیه ها جایشان را پر کرده اند. با این حال تکیه های قدیمی تهران هنوز هم محل تجمع ریش سفیدان پایتخت و قدیمی های هر محله است؛ عزادارانی که محرم و صفر را با رسوم تهران قدیم به جا می آورند.
در ایام قدیم از 15 ماه ذی‌الحجه بچه‌ها با پارچه‌های سبز و سیاه و علامت‌های حلبی برای خود تکیه درست می‌کردند و مساجد حسینیه‌های شهر برای عزاداری آماده می‌شدند.
از آنجایی که در برخی از دوره‌ها مردم با سختگیری‌های دولت‌ها و جلوگیری از عزاداری مواجه بودند، مراسم خود را در پستوها و صندوقخانه‌های منازلشان برپا می‌کردند تا چراغ عزادرای سیدالشهدا را روشن نگه دارند.
حسینیه‌های خصوصی که از طرف رجال و بزرگان برپا می‌شد به خرج خود آنها بود اما حسینیه‌ها و مساجد را اهالی و مردم محل دایر می‌کردند، به این شکل که یکی دو ماه مانده به محرم هر کسی مبلغی را به ناظم حسینیه یا صندوق‌دار آن پرداخت می‌کرد یا تعهدی نقدی، کاری یا کالایی می‌داد. برخی هم به فراخور حال خود روزانه چیزی مانند چای و قند، ذغال و تنباکو و یخ و آب را تقبل می‌کردند.
تکیه هر محل در زمان خود از جمله اماکنی بود که از نظر زینت و ظاهر در آن افراط و مبالغه بود زیرا این عزاخانه‌ها که از ابتدا هر یک به نام محل خود تأسیس شده بودند از روی برخی خودنمایی‌ها و چشم و هم چشمی‌ها با آینه و چراغ، عکس و شمایل، قالی کوبی و کتیبه‌بندی، گوی و قندیل و آویز و لاله تزئین می‌شد که چهره آن را از صورت عزاخانه خارج کرده و شبیه حجله می‌کرد این تکیه‌ها همچون دباغ‌خانه، تکیه حمام‌خانم، تکیه درخوانگاه، تکیه پاچنار، تکیه سرتخت، تکیه امامزاده یحیی علیه السلام و تکیه رضاقلی‌خان از جمله این مکان‌ها بودند.
سیاه‌پوشی حسینیه‌ها به این صورت بود که حتی نباید یک آجر سفید معلوم می‌شد و علاوه بر قالیچه‌ها، پرده، مخمل‌ها، ملیله‌دوزی‌ها، سوزن‌دوزی‌ها و پارچه‌های گرانبها از عکس‌های شیر و خورشید، حضرت عباس علیه السلام، اشعار و گلبرگ‌های حاشیه‌شده و … استفاده می‌شد.
در این تکیه‌ها اشعار جانسوز شعرای مرثیه‌سرای نامی همچون محتشم، جودی و جوهری به چشم می‌خورد و اگر هیچکدام از تجملاتی که استفاده کرده بودند هم نبود، همین کتیبه‌های سیاه کافی بود تا آنجا را به شکل عزاخانه درآورد.
زمانی که مساجد و تکایا عزاداری خود را شروع می‌کردند بچه‌های کوچک هم با گرفتن چادر و افراشتن آن بر سر چوب دسته‌های کوچک عزاداری تشکیل می‌دادند.
یکی از این تکیه ها، تکیه تجریش است که از آن به عنوان یادمان دوره قاجار یاد می شود. مهدی وحیدی کارشناس گردشگری و میراث فرهنگی در گفت و گو با خبرنگار فارس در مورد این تکیه می گوید: «انتهای خیابان شریعتی شمالی و حدفاصل میدان های قدس و تجریش، بازارچه معروف تجریش جا خوش کرده است.
پیش از کرونا اگر قدم به این بازارچه می گذاشتید اولین چیزی که نظرتان را جلب می کرد افرادی بودند که می توانستید از روی چهره‌هایشان، ملیت شان را تشخیص دهید، بازارچه معمولاً مملو از انبوه جمعیتی است که یا در حال سیاحت معماری شبه‌قجری بازارچه هستند و یا مشغول بررسی کالا‌ها و قیمت‌ها و یا در غرفه‌هایی متراکم و عمدتاً هم قدوقواره، به خرید کردن مشغول هستند.
تا انتهای بازارچه که بروید به ورودی دیگری می‌رسید که باز هم شکل و شمایل قجری دارد، پس از ورود به محوطه‌ای در ضلع شمالی امامزاده صالح می رسید.
وی با بیان اینکه این محوطه بازِ مستطیل شکلِ مسقف به سقف شیروانی که ساختار و وضعیتی شبیه اماکن تاریخی و مذهبی دارد، همان «تکیه تجریش» معروف است گفت: اینجا در گذشته فقط تکیه بوده و مردم در آن آیین‌ها و مراسم سنتی و مذهبی را برپا می کردند.
وحیدی با اشاره به اینکه هر کدام از غرفه‌های تکیه تجریش در گذشته به نام یکی از اهالی قدیمی محله بوده ، گفت: بنا بر گفته محلی ها، قدمت این تکیه بیش از 150 سال است، تکیه تجریش دو طبقه دارد که بخش بالایی آن با 22 پنجره یک دست تزئین شده و هر کدام زاویه‌ای به طبقه اول و صحن تکیه باز کرده اند. این طبقه در ایام سوگواری سالانه محرم، پذیرای بانوان عزادار است.
در طبقه پایین و وسط صحن سکویی مستطیل شکل تعبیه شده که برای نمایشِ سنتی، آیینی و مذهبی شبیه‌خوانی یا همان تعزیه از آن استفاده می شود، شبیه‌خوانی در تکیه تجریش با سایر شبیه‌خوانی‌ها یک تفاوت اساسی دارد و آن هم این است که به دلیل نوع معماری تکیه، مردان در طبقه پایین دور تخت می‌نشینند و بانوان از زاویه یکی از پنجره‌های مشرف به صحن در طبقه بالا به نمایش آیینی و مذهبی تعزیه گوش می‌دهند.
سال‌هاست متولیان تکیه اجازه نمی‌دهند با طبل و سروصدای ناهنجار مزاحمتی برای شهروندان ایجاد شود، آنها به صورت سنتی با سینه‌زنی عزای حسین را پاس می‌دارند، بسیاری از کسبه های تکیه بزرگ تجریش معتقد هستند که در دو دهه محرم، رزق یکساله شان را از امام‌حسین علیه السلام می‌گیرند.
وی با اشاره به اینکه تکیه تجریش در سال 66 و به دلیل وقوع سیل تخریب و مجدد بازسازی شده، اظهار کرد: علی رغم تخریب قسمت‌های تکیه، سقف شیروانی صحن که به صورت کلاف شیروانی ساخته شده بود پابرجا مانده و تخریب نشده، تکیه تجریش 25 مهرماه سال 83 به‌عنوان اثر ملی و میراث فرهنگی به ثبت رسیده است.
منبع: فارس
