پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام هیات رزمندگان اسلام , سایت هیات رزمندگان اسلام , پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام , هیات , سایت هیات , هیئت رزمندگان , هیئت رزمندگان اسلام
خانه حاج قاسم یک موسسه فرهنگی تمام عیار
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام و به نقل از فارس، «کرمان، 6 هزار و 500 شهید دارد و تنها استانی است که توانسته خاطرات تمام شهدایش را جمع‌آوری کند. می‌دانید چطور؟ به برکت وجود حاج قاسم سلیمانی و موسسه «حماسه ثارالله علیه السلام ». جالب است بدانید بچه‌های این موسسه بعد از آن هم بیکار ننشستند و شروع به جمع‌آوری خاطرات شهدای استان‌های دیگر کردند. خود من هر کجا در تهران برای مصاحبه با خانواده شهدا مراجعه می‌کنم، می‌پرسند: «آقا! شما این ثاراللهی‌ها را می‌شناسید؟ آمدند چند ساعت مصاحبه مفصل با ما انجام دادند، فیلم گرفتند و….»
نام موسسه «حماسه ثارالله علیه السلام » کرمان اولین بار همین‌قدر اتفاقی و همین‌قدر باابهت، وسط گفت‌وگو با یکی از پژوهشگران حوزه دفاع مقدس و شهدا به گوشمان رسید. موسسه‌ای که در میان یادگارهای شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی، جلوه و درخشش خاصی دارد. هفته دفاع مقدس، فرصت مغتنمی بود برای آشنایی از نمای نزدیک با این موسسه موفق که از پیشگامان جمع‌آوری و ثبت آثار مرتبط با دفاع مقدس و شهدا در کشور بوده و افزون بر این با فعالیت‌های فرااستانی توانسته علاقه‌مندان این حوزه در سراسر کشور را هم به حرکتی مؤثر تشویق کند.
گفت‌وگو با «محمدمهدی ابوالحسنی»، مدیرعامل موسسه حماسه ثارالله علیه السلام و از دوستان و همرزمان سردار دل‌ها درباره مسیر پرفراز و نشیب طی‌شده در ۳۰ سال گذشته، پر بود از روایت‌ها و خاطرات نابی که در قله هر کدامشان، یاد آن عزیز سفرکرده جلوه‌گری می‌کرد. با این گفت‌وگو همراه باشید تا برای اولین بار با برخی نکات درباره نگاه حاج قاسم سلیمانی در حوزه ثبت وقایع دفاع مقدس آشنا شوید.
کرمان، پیشگام حفظ ارزش‌های دفاع مقدس
*به‌عنوان پیش‌درآمد بحث اصلی این گفت‌وگو که به بررسی عملکرد موسسه حماسه ثارالله علیه السلام کرمان در حوزه جمع‌آوری آثار مرتبط با دفاع مقدس و نقش الهام‌بخش آن برای فعالان و علاقه‌مندان این حوزه در سراسر کشور و حضور بابرکت و هدایتگر سردار سلیمانی در این مجموعه اختصاص دارد، خوب است نگاه اجمالی داشته باشیم به جایگاه استان کرمان در دوران دفاع مقدس و پس از آن در عرصه حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس.
ـ استان کرمان به‌واسطه وجود لشکر ۴۱ ثارالله علیه السلام و نقش حاج قاسم سلیمانی، جایگاه خاصی در ۸ سال دفاع مقدس داشت. لشکر ثارالله علیه السلام که در سال ۶۰ و به فرماندهی حاج قاسم سلیمانی شکل گرفت، تا سال ۶۷ و پایان جنگ نقش تاثیرگذاری در جریان دفاع مقدس داشت؛ به‌ویژه در سال‌های پایانی جنگ و در عملیات‌هایی مانند عملیات والفجر ۸ و کربلای ۵. بعد از پایان جنگ و در بازگشت رزمندگان به استان‌ها و شهرهایشان، در استان کرمان اتفاق مهمی رقم خورد که برای اولین بار در کشور اتفاق می‌افتاد و آن، شکل‌گیری مرکزی برای حفظ ارزش‌های دفاع مقدس بود. این اتفاق در سال ۶۸ و در حالی در کرمان شکل گرفت که هنوز نهادی به نام بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس در کشور ایجاد نشده‌بود.
به محض اینکه جنگ تمام می‌شود، سردار سلیمانی به همراه جمعی از مسئولان استان کرمان نهادی را راه‌اندازی می‌کنند و جانشین قبلی لشکر ثارالله علیه السلام به‌عنوان مسئول این نهاد انتخاب می‌شود. یعنی سرمنشأ بحث جمع‌آوری آثار دفاع مقدس و شهدا در استان کرمان برمی‌گردد به نگاه عمیق سردار سلیمانی در آغازین روزهای بعد از پایان جنگ تحمیلی. به‌این‌ترتیب، مرکز حفظ ارزش‌های دفاع مقدس در کرمان با نقش محوری و مدیریت عالی حاج قاسم، به‌عنوان اولین نهاد در حوزه حفظ آثار دفاع مقدس در کشور با هدف جمع‌آوری آثار مرتبط با دفاع مقدس و شهدا و نیز تدوین نقش لشکر ثارالله علیه السلام در دوران دفاع مقدس ایجاد شد.
نگاه سردار سلیمانی به ۳ گروهی که وقایع جنگ را ثبت می‌کنند
*از تاثیرگذاری سردار سلیمانی در شکل‌گیری مرکز حفظ ارزش‌های دفاع مقدس در کرمان گفتید. نگاه ایشان به مقوله جمع‌آوری آثار دفاع مقدس و ثبت وقایع جنگ تحمیلی چگونه بود؟
ـ این نکات را اینجا برای اولین بار ذکر می‌کنم. یادم می‌آید در جلسه‌ای که با سردار سلیمانی داشتیم و درباره موضوع ثبت وقایع جنگ صحبت می‌کردیم، ایشان گفتند: «الان در کشور عملاً 3 گروه دارند جنگ را ثبت می‌کنند؛ گروه اول، گروه‌های مرجع هستند. یعنی کسانی که در زمان جنگ، تصمیم‌گیرنده بودند، کار قرارگاهی می‌کردند، طراحی عملیات‌ها را انجام می‌دادند و راجع به کلیات جنگ برنامه‌ریزی می‌کردند. این گروه، انسان‌های توانمندی هستند اما با توجه به فاصله‌ای که با آتش جنگ داشتند، جزییات نبردها را شاهد نبودند. گروه دوم، علاقه‌مندان و هواداران دفاع مقدس هستند؛ نویسندگان عموماً جوانی که بنابر علاقه‌ای که به دفاع مقدس دارند، در این حوزه مشغول فعالیت هستند. این افراد، احساسات خوبی درباره دفاع مقدس دارند اما همه‌چیزِ جنگ برای آنها مشخص نیست چون خودشان شاهد نبودند. گروه سوم، جزئی‌نگر هستند؛ آنها بخش کوچکی از جنگ را دیده‌اند. مثل رزمنده‌ای که در یک گوشه کوچک، در یک گردان در یکی از محورهای جنگ بوده.»
سردار معتقد بودند این 3 گروه با وجود تلاش‌های ارزشمندشان، نمی‌توانند حق و حقیقت جنگ تحمیلی را ارائه دهند.
*با این اوصاف، چه گروهی و چه شیوه‌ای برای فعالیت در این زمینه، مورد تأیید سردار بود؟
از نگاه ایشان، بهترین گروهی که می‌توانند حقیقت جنگ را بگویند کسانی هستند که در میدان نبرد، جنگ را مدیریت کردند. یعنی فرماندهان لشکر و فرماندهان تیپ‌ها. یعنی آنهایی که هم در قرارگاه حضور و در حوزه طرح‌ریزی عملیات‌ها نقش داشتند و هم خودشان در وسط میدان می‌جنگیدند. خود سردار سلیمانی، یکی از این افراد بود. برای مثال، طرح عملیات کربلای 5 را در قرارگاه ارائه داده و محورهای لشکر ثارالله علیه السلام را مشخص کرده. وقتی هم عملیات شروع می‌شود، ایشان در خط مقدم است؛ حتی جلوتر از نیروهایش. این‌ها فرماندهان اجرایی جنگ بودند و علاوه‌بر نقش‌آفرینی در طرح‌ریزی عملیات‌ها، عملاً در میانه میدان نبرد، جنگ را مدیریت می‌کردند.
سردار سلیمانی در ادامه صحبت‌هایشان گفتند: «متاسفانه اغلب این فرماندهان امروز حضور ندارند. این‌ها همان فرماندهان بزرگ ما بودند مثل شهید همت، شهید متوسلیان، شهید کاظمی، شهید خرازی، شهید باکری و…» حاج قاسم با این نگاه و درک عمیق درباره جنگ تحمیلی، خودشان را مکلف می‌دانستند که بیایند و درباره ارائه حقیقت جنگ کار کنند. با همین نگاه هم بود که اولین جرقه‌های ثبت آثار دفاع مقدس در کرمان با رویکرد مرکزی که اشاره کردم، در سال ۶۸ زده شد.
اولین موزه دفاع مقدس؛ باز هم در کرمان
*در فعالیت‌های فرهنگی و پژوهشی، بعد از مدتی به یک خون تازه و به‌اصطلاح یک نقطه عطف نیاز است تا فعالان آن حوزه دوباره به لحاظ انگیزه تقویت شوند و با نشاط بیشتری کار را پیش ببرند. فعالیت‌های مرکز حفظ آثار دفاع مقدس در کرمان در سال‌های پس از جنگ تحمیلی هم با چنین تجربه‌ای همراه بود؟
بله. برگزاری کنگره بزرگداشت شهدای استان کرمان، همین کارکرد را برای مرکز حفظ آثار دفاع مقدس در کرمان داشت. در این مرکز که از سال ۶۸ شروع به کار کرد، در سال‌های بعد فعالیت‌هایی به صورت محدود انجام می‌شد. اما در سال ۷۵ به بهانه برگزاری اولین کنگره بزرگداشت شهدای استان کرمان، شاهد یک تحول عظیم در حوزه ثبت و ضبط آثار دفاع مقدس بودیم. از این زمان تا موعد برگزاری کنگره در سال ۷۷، تلاش‌های گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف انجام شد و یک حجم گسترده‌ای از فعالیت‌ها صورت گرفت. جالب است بدانید با وجود بسیج همگانی تمام استان و همه مسئولان لشکری و کشوری در اجرای این طرح بزرگ، باز هم مسئول برگزاری این کنگره، شخص سردار سلیمانی بودند و ایشان چه به لحاظ گفتمانی و چه به لحاظ عملیاتی این طرح را هدایت می‌کردند.
موزه دفاع مقدس کرمان
در جریان برگزاری این کنگره، اتفاقات بزرگی رقم خورد. الف) افتتاح اولین موزه دفاع مقدس کشور در کرمان به همت سردار سلیمانی. ب) جمع‌آوری صدها هزار سند؛ سندهای مرتبط با جنگ، وصیت‌نامه‌ها و تصاویر و یادگارهای شهدا که مستقیماً با رجوع به خانواده شهدا به دست آمده‌بود، سندهای مرتبط با لشکر ثارالله علیه السلام و… ج) انجام بیش از ۱۰ هزار ساعت مصاحبه صوتی درباره شهدای استان کرمان با منتسبین آنها. ماحصل آن کار بزرگ، حدود ۱۱ هزار نوار کاست بود که الان در آرشیو موزه دفاع مقدس موجود است.
بازخوانی عملیات‌های لشکر ۴۱ ثارالله علیه السلام در مناطق جنگی خوزستان با مشارکت ۲۰۰ فرمانده این لشکر و حضور حاج قاسم سلیمانی
وقتی حاج قاسم، راوی عملیات می‌شود…
*در بررسی کارنامه کرمان در حوزه جمع‌آوری و حفظ آثار دفاع مقدس، یک مورد جذاب خودنمایی می‌کند؛ «بازخوانی عملیات‌های لشکر ثارالله علیه السلام با حضور فرماندهان این لشکر». این حرکت با چه هدفی شکل گرفت و شیوه اجرای آن چگونه بود؟
ـ بعد از دو مقطع قبلی در فعالیت‌های حوزه جمع‌آوری و حفظ آثار دفاع مقدس در کرمان (از سال ۶۸ تا ۷۵ که در قالب مرکز حفظ آثار دفاع مقدس به صورت عادی/ از سال ۷۵ تا ۷۷ با رویکرد کنگره بزرگداشت شهدای استان به‌صورت ویژه)، مقطع سوم فعالیت‌ها باز هم با حمایت سردار سلیمانی و پس از شکل‌گیری بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس آغاز شد. در سال ۸۷ طرحی در کرمان ارائه شد با عنوان «تدوین نقش استان کرمان در دفاع مقدس». در جریان اجرای این طرح، بیش از ۲۰۰ نفر از فرماندهان لشکر ثارالله علیه السلام در دوران دفاع مقدس با محوریت خود سردار سلیمانی در قالب یک اردوی یک هفته‌ای در مناطق جنگی خوزستان حضور پیدا کردند و در مناطق عملیاتی لشکر ثارالله علیه السلام به بازخوانی عملیات‌ها پرداختند. توجه داشته باشید در این مقطع سردار سلیمانی، فرمانده نیروی قدس است اما همچنان به‌صورت جدی در کنار بچه‌های کرمان حضور پیدا می‌کند و آنجا ضرورت تدوین نقش استان کرمان در دفاع مقدس را گوشزد می‌کند و خودش هم در کنار دیگر فرماندهان در مناطق مختلف به روایتگری و بازخوانی عملیات‌ها می‌پردازد.
بازخوانی عملیات‌های لشکر ۴۱ ثارالله علیه السلام
*آن جلسات بازخوانی عملیات‌ها به همان اردوی یک هفته‌ای محدود شد یا در قالب یک طرح بلندمدت ادامه پیدا کرد؟
این یک حرکت درازمدت بود. در یک روند ۳، ۴ ساله بیش از ۲۵۰۰ جلسه بازخوانی با محوریت اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان کرمان برگزار شد که ماحصل آن، بیش از ۳۵۰۰ ساعت تولید محتوا و فراهم آمدن یک گنجینه ارزشمند از اطلاعات مربوط به این لشکر بود. این پروژه که با عنوان پروژه «بازخوانی عملیات‌های لشکر ۴۱ ثارالله علیه السلام » از آن نام برده می‌شود، در بین سال‌های ۸۷ تا ۹۱ با حضور فرماندهان این لشکر انجام شد.
کرمان نه، لشکر ثارالله علیه السلام به جنوب شرق کشور تعلق دارد
*هنوز از هویت مستقلی به نام موسسه حماسه ثارالله علیه السلام نکته‌ای نگفته‌اید. تمام فعالیت‌هایی که برشمردید، به‌عبارتی یک‌جور پشتوانه‌سازی برای رسیدن به مرحله تولد این موسسه بود؟
ـ بله. همه آنچه تا اینجا گفتم، تاریخچه فعالیت‌ها قبل از شکل‌گیری رسمی موسسه حماسه ثارالله علیه السلام است. در سال ۹۰ به منظور ساماندهی فعالیت‌ها در حوزه دفاع مقدس، پیشنهادی به محضر سردار سلیمانی ارائه شد. خب، تا قبل از آن در مقاطعی، عملاً کار متوقف شده بود یا مثل قبل مستمر و گسترده نبود. به همین دلیل برای اینکه کار به صورت مستمر انجام شود، پیشنهاد شد یک موسسه با محوریت گروهی از بچه‌های جنگ استان کرمان شکل بگیرد. سردار از این پیشنهاد استقبال کردند و خودشان هم با قبول ریاست هیأت امنا و ریاست هیأت مدیره، علمدار این موسسه شدند. موسسه فرهنگی هنری «حماسه ثارالله علیه السلام » در سال ۹۱ به ثبت رسید و سردار سلیمانی هم در نامه‌ای که متن آن موجود است، اعلام کردند تولیت این موسسه را پذیرفته‌اند، موسسه‌ای که بنا دارد نقش استان‌های کرمان، سیستان‌وبلوچستان و هرمزگان را در دوران دفاع مقدس تدوین کند.
اینجا ذکر یک نکته ضرورت دارد. باید توجه داشته باشیم که لشکر ثارالله علیه السلام ، لشکر استان کرمان نبود بلکه متعلق به جنوب شرق کشور بود و رزمندگانی از استان‌های سیستان‌وبلوچستان و هرمزگان هم در آن حضور داشتند. گرچه ما مسئولان، فرماندهان و رزمندگانی از سایر استان‌ها مثل اصفهان، تهران و حتی مازندران هم در لشکر ثارالله علیه السلام داشتیم.
موسسه حماسه ثارالله علیه السلام با همین رویکرد شکل گرفت که نقش این ۳ استان محوری در لشکر ثارالله علیه السلام در دفاع مقدس را تبیین و تدوین کند. البته ما در کنگره شهدای کرمان در سال ۷۷ هم، با رویکرد بزرگداشت شهدای لشکر ثارالله علیه السلام و هر 3 استان فعالیت کردیم. در طرح بازخوانی عملیات‌ها هم به همین ترتیب عمل شد. اساساً در هر فعالیتی که با محوریت لشکر ثارالله علیه السلام انجام می‌شد، سردار سلیمانی تاکید می‌کردند که: «فراموش نکنید لشکر ثارالله علیه السلام متعلق به ۳ استان است و در هر فعالیتی که انجام می‌گیرد، باید هر ۳ استان را مد نظر داشته باشید.»
همه آنچه باید درباره عملیات‌ها بدانید
*به نظر می‌رسد بخش مهمی از فعالیت‌های موسسه حماسه ثارالله علیه السلام در قالب طرح‌های تحقیقاتی تعریف می‌شود که بعدها به‌صورت منابع مطالعاتی رسمی و کتاب می‌تواند در دسترس پژوهشگران و علاقه‌مندان قرار گیرد. مشتاقیم درباره این فعالیت‌ها بیشتر بدانیم.
بله. همینطور است. به‌طور مثال در مقطعی، ستاد «تدوین تاریخنامه دفاع مقدس استان کرمان» با همکاریث اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان، سپاه ثارالله علیه السلام و فرماندهان و پیشکسوتان دفاع مقدس در موسسه شکل گرفت. این ستاد با رویکرد بررسی نقش استان کرمان و لشکر ۴۱ ثارالله علیه السلام در دفاع مقدس، طرحی را ارائه داد که شامل ۱۲۸ پروژه تحقیقاتی می‌شد. در این طرح، برای هر عملیات لشکر ثارالله علیه السلام ازجمله عملیات کرخه کور، ثامن‌الأئمه علیه السلام ، طریق‌القدس و فتح‌المبین و… یک پروژه تعریف شد و یک کار تحقیقاتی گسترده درباره آن انجام شد. در این پروژه روال کار به این شکل است که با صدها نفر از افرادی که درگیر این عملیات‌ها بودند، مصاحبه می‌شود، پژوهشگر همه این مصاحبه‌ها را در قالب یک کتاب تدوین می‌کند و نهایتاً براساس اسنادی هم که از قبل داشتیم مثل مکالمات بی‌سیم‌ها، نقش لشکر ثارالله علیه السلام در این عملیات‌ها تدوین و ثبت می‌شود. یا نقش گردان‌های ۴۰۸، ۴۱۰ و ۴۱۲ و… که تک‌تک این گردان‌ها هم، کتاب‌هایشان در حال تدوین است.
در کنار این، پروژه‌هایی هم برای تدوین نقش سازمان‌ها و نهادهای دیگر مثل اداره پست، هلال احمر، پشتیبانی جنگ و… تعریف شده‌است
*چند جلد از این کتاب‌ها منتشر شده؟
تا امروز ۵ هزار و ۵۰۰ ساعت مصاحبه در بخش تاریخنامه انجام شده و ۲۰ پروژه مرتبط با عملیات‌ها و ادارات و نهادها هم به اتمام رسیده‌است و ۱۰ پروژه هم در دست اقدام است. از این میان، ۵ جلد کتاب منتشر شده و بنا داریم ۵ جلد دیگر را هم ان‌شاءالله تا سالگرد شهادت سردار سلیمانی منتشر کنیم.
کامل‌ترین بانک اطلاعاتی شهدا، اینجاست
*شنیده‌ایم موسسه حماسه ثارالله علیه السلام یکی از کامل‌ترین بانک‌های اطلاعاتی درباره دفاع مقدس و شهدا را در کشور در اختیار دارد. این موفقیت مهم چطور به دست آمد؟
درست است. تمام همت و تلاش موسسه در سال‌های ۹۱ تا ۹۸ همین بود که بانک اطلاعاتی‌اش را کامل کند و حالا می‌توانیم بگوییم موسسه حماسه ثارالله علیه السلام یکی از کامل‌ترین بانک‌های اطلاعاتی درباره شهدا را در کشور در اختیار دارد. خوب است بدانید این بانک اطلاعاتی بزرگ به‌واسطه بیش از ۵۱ هزار ساعت مصاحبه با ۵۴ هزار نفر به دست آمده‌است.
در قدم بعدی، برای اینکه این فعالیت‌ها به یک سرانجام مطلوب برسد، چند طرح را اجرا کردیم ازجمله طرح «گنجینه ایثار» و «گنجینه شاهد». طرح گنجینه ایثار، یک طرح «شخص‌محور» و رویکرد آن، مصاحبه با رزمندگان دفاع مقدس بود؛ از سرباز تا فرمانده. به همین دلیل وقتی به بانک اطلاعاتی موسسه رجوع می‌کنید، از سربازهای عادی که هیچ‌وقت اسمی از آنها به‌عنوان رزمنده برده نشده، بسیجی‌ها که اتفاقاً از تاثیرگذارترین عناصر جنگ بودند، تا فرماندهان بزرگ جنگ می‌توانید اطلاعات کسب کنید. درمجموع، در قالب طرح گنجینه ایثار، ۸ هزار ساعت مصاحبه انجام شده و در حال حاضر اطلاعات حدود ۱۰ هزار رزمنده در این بانک موجود است.
*در این بانک دقیقاً چه اطلاعاتی درباره یک رزمنده در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد؟
ـ در طرح گنجینه ایثار، به ۴ مقطع زندگی رزمندگان (کودکی، نوجوانی و جوانی، دوران انقلاب اسلامی، دوران دفاع مقدس) به‌طور کامل پرداخته می‌شود. خوب است بدانید علاوه‌بر اطلاعات مرتبط با جنگ، اطلاعات مرتبط با شهرها، روستاها و اطلاعات مرتبط با مردم‌شناسی هم در دل این مصاحبه‌ها موجود است. به‌این‌ترتیب این مصاحبه‌ها علاوه‌بر ثبت وقایع مرتبط با جنگ، به ثبت اطلاعات بومی مناطق هم توجه داشته‌است.
*طرح «گنجینه شاهد» چه هدفی را دنبال می‌کرد؟
ـ این طرح به مصاحبه با والدین شهدای استان کرمان اختصاص داشت. استان کرمان در دوران دفاع مقدس، حدود ۶۵۰۰ شهید تقدیم انقلاب کرده‌است. وقتی ما در سال ۹۱ طرح گنجینه شاهد را شروع کردیم، تعداد قابل‌توجهی از والدین شهدای استان به رحمت خدا رفته بودند. اما با این حال در فاصله سال‌های ۹۱ تا ۹۳، همکاران ما موفق شدند با ۴۵۰۰ نفر از والدین شهدا در استان در قالب ۳ هزار و ۷۴۹ جلسه، مصاحبه کنند.
دقت داشته‌باشید وقتی از بیش از ۳ هزار مصاحبه صحبت می‌کنیم، از کار بزرگی می‌گوییم که به یک تیم‌سازی و شبکه‌سازی گسترده نیاز دارد. در مقطع اجرای طرح گنجینه شاهد، یک شبکه گسترده از بسیجیان استان کرمان شکل گرفت، تیم‌های مختلفی تشکیل شد، آموزش‌ها، تجهیزات و امکانات در اختیار دوستان قرار داده شد و در یک پروسه ۲ ساله، این طرح بزرگ به اجرا درآمد. موسسه حماسه ثارالله علیه السلام در این طرح‌ها درواقع، یک نهاد نظارتی و حمایتی بود. پروژه‌هایش را تعریف می‌کرد و اغلب با استفاده از ظرفیت بسیجیان استان این پروژه‌ها را اجرا می‌کرد. شاید یکی از دلایل موفقیت موسسه هم همین باشد که پروژه‌هایش را اغلب برون‌سپاری می‌کرد و عمده کارش نظارت، هدایت و ارزیابی، تحویل اطلاعات و نهایتاً ساماندهی بود.
آقا گفتند: به سراغ والدین شهدا بروید که دارند از دست می‌روند…
*بد نیست کمی از کرمان فاصله بگیریم. بدون شک یکی از نقاط تمایز موسسه حماسه ثارالله علیه السلام در مقایسه با موسسه‌های مشابه، نگاه فرااستانی و درواقع نگاه کشوری‌اش به حوزه دفاع مقدس و شهداست. چطور شد به فکر جمع‌آوری آثار مرتبط با شهدا در استان‌های دیگر افتادید؟
اواخر سال ۹۱ در تهران با یکی از دوستان که در یکی از حوزه‌ها مسئولیت داشت، قرار داشتم و برایش گفتم: چنین کاری را در کرمان رقم زده‌ایم و با تمام والدین شهدا که در قید حیات هستند، مصاحبه کرده‌ایم. در همان ایام، حضرت آقا توصیه کرده‌بودند: «به سراغ والدین شهدا بروید که دارند از دست می‌روند…» با همین نگاه و با توجه به اینکه کار گسترده‌ای در این زمینه در کشور انجام نشده بود، طرحی در این زمینه ارائه دادم و به آن دوست محترم گفتم: اگر حمایت شود، این ظرفیت در موسسه حماسه ثارالله علیه السلام وجود دارد که فعالیت مشابهی را برای مصاحبه با والدین شهدا در سطح کشور مدیریت کنیم. خوشبختانه با مساعدت آن دوست بزرگوار از آن طرح حمایت شد و قرار شد یک فعالیت در سطح ملی انجام شود.
*شیوه اجرای این طرح بزرگ کشوری به چه شکل بود؟
همانطور که در استان کرمان، در هر شهرستان می‌رفتیم بسیجیان را پیدا می‌کردیم، اینجا هم در هر استان به سراغ بسیجیانی رفتیم که علاقه‌مند به موضوع تحقیق درباره شهدا بودند. مرحله بعد، انجام یک برنامه‌ریزی دقیق برای اجرای کار بود. با توجه به اینکه آمار شهدای کشور در جنگ تحمیلی بر اساس اعلام بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و بنیاد شهید کشور، ۱۸۸ هزار شهید است…
*اما تا پیش از این، از آمارهایی در حدود ۳۰۰ هزار شهید صحبت می‌شد…
ـ چنین آماری، صحیح نیست. خوب است خبرگزاری فارس در این زمینه، اطلاع‌رسانی و روشنگری کند. کل آمار شهدای کشور؛ از قبل از انقلاب، مقطع مبارزات انقلاب، ترور تا دفاع مقدس و دفاع از حرم، حدود ۲۴۰ هزار شهید است. در مقطع دفاع مقدس، ۱۸۸ هزار شهید داشتیم که از این میان، ۱۶ هزار نفر در بمباران‌ها و موشک‌باران‌ها در شهرها شهید شدند و ۱۷۲ هزار نفر هم در میدان جنگ و مناطق عملیاتی به شهادت رسیدند.
*این آمار، مبنای طراحی و برنامه‌ریزی شما در این طرح قرار گرفت؟
بله. ما از این آمارها مطلع بودیم و می‌دانستیم به‌طور طبیعی، تعدادی از والدین شهدا از دنیا رفته‌اند. بنابراین طرحی ارائه دادیم مبنی بر انجام ۱۰۰ هزار مصاحبه در یک بازه زمانی ۵ ساله. تعهد کردیم چنانچه حمایت شویم، در این مدت مشخص، این کار بزرگ را عملی کنیم. انتظار زیادی هم نداشتیم. حمایت مورد انتظار ما نسبت به هزینه پروژه‌های رسمی مشابهی که در کشور انجام می‌شود، چیزی حدود یک دهم و حتی یک بیستم بود. در نهایت با موافقت دوستان، طرح در سال ۹۴ کلید خورد.
برای مدیریت این طرح، یک ستاد کوچک فقط با دو نفر عضو در تهران شکل گرفت و در قالب همان گروه ۲ نفره تقریباً به تمام ۳۰ استان کشور در آن زمان مراجعه کردیم. در آن مقطع، جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی هم شکل گرفته‌بود و گروه‌های فعال فرهنگی در کشور را شناسایی می‌کرد. ما از ظرفیت این جبهه هم استفاده کردیم و گروه‌های فعال در حوزه دفاع مقدس و شهدا را که عاشقانه فعالیت می‌کردند، شناسایی کردیم. نهایتاً ۳۷ فعال فرهنگی را به‌عنوان مسئول گروه جذب کردیم که آنها بعدها خودشان در هر استان بنابر اقتضائات، چند تیم را تشکیل دادند. با توجه به اینکه امکان فعالیت در ۵ استان فراهم نشد، درمجموع ۱۵۰ گروه مصاحبه‌گر در ۲۵ استان کشور تشکیل دادیم.
مهمان ۲۶ هزار و ۲۰۰ خانواده شهید شدیم
*این گروه‌ها سابقه فعالیت رسمی و حرفه‌ای در این حوزه داشتند یا شما آنها را برای ورود به این عرصه آماده کردید؟
ـ نه. این گروه‌ها، آماتور بودند و ما با برگزاری دوره‌های فشرده آموزشی با رویکرد «تاریخ شفاهی»، آنها را برای شروع کار آماده کردیم. در قدم بعدی، تمام این گروه‌ها را با تجهیزات بسیار مناسب مجهز کردیم؛ تجهیزاتی مانند دوربین هندی‌کم باکیفیت، ۳ پایه، امکانات حرفه‌ای ضبط صدا (وُیس رکوردر زوم H6)، میکروفون، ابزار نور و… البته این تجهیزات را رایگان در اختیار این دوستان قرار ندادیم. قراردادهایی برای اجرای این پروژه‌ها با این گروه‌ها بستیم و هزینه این تجهیزات را در قالب کسر از قرارداد، با این گروه‌ها محاسبه کردیم. حالا این تجهیزات در اختیار این گروه‌هاست و به‌طور مستقل مشغول کار هستند. همین شبکه‌سازی بزرگ، مهم‌ترین اتفاق در این پروژه کشوری بود. البته بد نیست بدانید به لحاظ هزینه، کل این پروژه کشوری حتی به‌اندازه یک سریال خیلی خیلی کوچک صدا و سیما هم هزینه دربرنداشت.
*خروجی این طرح بزرگ کشوری چه بود؟
در این حرکت گسترده در کشور، نهایتاً با ۲۶ هزار و ۲۰۰ خانواده شهید مصاحبه شد و با احتساب اینکه گاه فقط پدر یا مادر شهید در قید حیات بودند و گاه امکان مصاحبه با هر دو فراهم می‌شد، در نهایت با ۳۵ هزار نفر مصاحبه شد. البته قرار و هدف ما، ۱۰۰ هزار مصاحبه بود اما با توجه به اینکه دوستانی که قول حمایت و همکاری داده بودند در میانه راه به دلایلی حمایتشان از طرح متوقف شد و نتوانستیم به این هدف برسیم. البته دست تک تک این عزیزان را می‌بوسم که همان حمایت‌های آنها زمینه‌ساز اجرای این طرح بود.
کارکنان موسسه حماسه ثارالله علیه السلام در حال ساماندهی مصاحبه‌های خانواده‌های شهدا در قالب نرم افزارهای کاربردی
حالا فقط «جست‌وجو» کن!
*در ادامه، از مصاحبه‌های انجام‌شده چه استفاده‌ای کردید؟ انتظار این است بعد از کار بزرگی که انجام شد، در موسسه حماسه ثارالله علیه السلام در شکل‌های متنوعی از این ظرفیت ارزشمند بهره‌برداری شده‌باشد…
بله. بعد از اینکه این حجم بزرگ از اطلاعات از طریق این ۲۶ هزار مصاحبه (حدود ۵۰ هزار ساعت مصاحبه) جمع‌آوری شد، ده‌ها نفر در موسسه مشغول ساماندهی این اطلاعات شدند. در نتیجه زحمات این دوستان و با تلاش‌های صورت گرفته، در قالب نرم‌افزارهای حرفه‌ای که در موسسه طراحی شد و به‌واسطه سِروِرهای قدرتمندی که ایجاد کردیم، تمام این اطلاعات به لطف خدا امروز قابل جست‌وجوی کلمه‌به‌کلمه است. به‌طور مثال اگر بخواهید درباره موضوعی مثل «رزق» یا «احترام به پدر و مادر» جست‌وجو کنید، صدها فایل ضبط شده به شما می‌دهد که با رجوع به آن می‌توانید عیناً صدای پدر و مادر شهید را بشنوید و فیلم مصاحبه‌شان را ببینید که درباره موضوع موردنظرتان صحبت می‌کنند.
در موسسه به‌ازای هر ساعت فیلم، بین ۲ تا ۴ ساعت انرژی برای ساماندهی آن صرف شد. یعنی وقتی می‌گوییم ۵۰ هزار ساعت فیلم گرفتیم، از آن طرف ۲۰۰ هزار ساعت برای ، ساماندهی و ارزیابی آنها اختصاص دادیم و اطلاعات موجود در آنها را در قالب نرم‌افزار کاربردی ارائه کرده‌ایم. همچنان هم چند ده نفر از خواهران کرمانی در موسسه کار ساماندهی این اطلاعات را بر عهده دارند.
از انسان‌شناسی و نسَب‌شناسی تا دایرة‌المعارف لهجه‌ها در بانک اطلاعاتی شهدا
*به امکان جست‌وجوی کلمه‌به‌کلمه موضوعات در این بانک اطلاعاتی بزرگ در حوزه شهدا اشاره کردید. علاقه‌مندان در چه حوزه‌هایی می‌توانند از اطلاعات این بانک استفاده کنند؟
هزاران کلیدواژه در موضوعات مختلف، تعریف شده و در این بانک اطلاعاتی قابل دسترسی است. هر محققی می‌تواند در حوزه‌های مختلف حتی حوزه انسان‌شناسی، نسَب‌شناسی و اقوام به این بانک رجوع کند. ازآنجاکه ما در تدوین شیوه‌نامه‌های سئوالاتمان برای مصاحبه با والدین شهدا، از اساتید حوزه‌های مختلف در دانشگاه‌های مختلف مثل اساتید گروه مردم‌شناسی در دانشگاه تهران کمک گرفتیم، در سئوالات ما، نسَب‌ها، اجداد و اقوام هم دیده شده‌است.
از زاویه دیگر اگر نگاه کنیم، وقتی ما می‌گوییم ۲۶ هزار مصاحبه با والدین شهدا در ۲۵ استان کشور انجام داده‌ایم، یعنی تمام گویش‌ها و لهجه‌های کشور را در فیلم‌های این مصاحبه‌ها ثبت کرده‌ایم و الان بزرگ‌ترین بانک گویش‌ها و لهجه‌های کشور را در اختیار داریم. علاوه‌براین، بزرگ‌ترین بانک معماری خانه‌های کشور را هم در اختیار داریم چون از تمام نماهای داخلی و بیرونی خانه‌های شهدا و کوچه‌هایشان فیلمبرداری کرده‌ایم. یعنی شیوه‌نامه‌های مصاحبه ما به‌گونه‌ای بود که صرفاً با رویکرد بیان خاطره به سراغ والدین شهدا نرفتیم. بلکه در تنظیم شیوه‌نامه‌ها، رویکرد مردم‌شناسی، نسَب‌شناسی، جامعه‌شناسی، معماری و… هم موردتوجه قرار گرفت و ماحصل کار تبدیل شد به یک بانک اطلاعاتی کامل.
*این طرح تا کجا ادامه پیدا کرد؟
ما این طرح را تا سال ۹۷ و در گستره‌ای به وسعت ایران انجام دادیم اما به دلیل قطع حمایت‌ها، امکان ادامه کار فراهم نشد. با این حال، برخی از دوستان در بعضی استان‌ها بدون اینکه دیگر ما بودجه‌ای برایشان درنظر بگیریم، خودشان به دیدار والدین شهدا می‌روند، فیلم می‌گیرند و برایمان می‌فرستند. یعنی آن شبکه همچنان دارد به‌آرامی کار خودش را انجام می‌دهد.
مصاحبه‌گرانی که خادم والدین شهدا شدند
*نمی‌شود درباره کار بزرگی مثل گفت‌وگو با ۳۵ هزار پدر و مادر بزرگوار شهید صحبت کنیم و از افرادی که این اتفاق بزرگ را رقم زدند، یاد نکنیم. حتماً مصاحبه‌گران شما تلخ و شیرین‌های فراوانی را در این مسیر متحمل شدند و خاطرات فراموش‌نشدنی هم از این مصاحبه‌های خاص برایشان به یادگار مانده است…
درست است. صدها بسیجی گمنام برای به ثمر رسیدن این کار بزرگ زحمت کشیدند؛ شبکه‌ای از انسان‌های مخلص که مثل بسیجیان دوران دفاع مقدس، بی‌نام و نشان در حوزه ثبت و ترویج تفکر دفاع مقدس و شهدا کار کردند. درست است نامی از آنها نیست اما هر آنچه در این موسسه رقم خورده، مدیون زحمات این دوستان است. همین‌جا لازم است به یک نکته اشاره کنم. بسیاری از تیم‌های مصاحبه‌گر ما را در این فعالیت‌ها، خواهران مدیریت می‌کردند. یعنی مثل زمان جنگ، خواهران در این حوزه هم خیلی عاشقانه ورود پیدا کردند و بسیاری از اتفاقات مهم را رقم زدند.
یک شب یادم است یکی از دوستان همین گروه‌های مصاحبه‌گر با من تماس گرفت و گفت: «آقای ابوالحسنی! ما الان در بیابان هستیم. من به همراه دو نفر از خواهران وسط بیابان مانده‌ایم؛ زیر باران، بدون وسیله…» ماجرا این بود که این گروه، ۲۰ کیلومتر پیاده در منطقه بیابانی اطراف شهر جیرفت رفته‌بودند برای ثبت خاطرات یک خانواده شهید. در برگشت به شب خورده بودند و از قضا، باران هم گرفته بود. این گروه‌ها، خاطرات عجیبی دارند. بعضی‌هایشان خوش‌سلیقگی کرده‌اند و در مناطق صعب‌العبور که برای مصاحبه با خانواده شهدا مراجعه می‌کردند، از لحظات بالا رفتن‌شان از کوه، از سر خوردن و زمین خوردن‌هایشان فیلم گرفته‌اند. خلاصه، ما یک بانک عجیب هم از این اتفاقات خاص داریم. یک روز، تاریخ قضاوت خواهد کرد که چه انسان‌های عاشقی چطور کار کردند تا این اتفاقات بزرگ در حوزه ثبت آثار دفاع مقدس و شهدا در کرمان رقم بخورد.
بسیاری از بچه‌های ما بعد از این مصاحبه‌ها، خادم خانواده شهدا شدند و بعدها بدون اینکه بحث کار و مصاحبه در میان باشد، می‌رفتند به پدران و مادران شهدا سر می‌زدند، به مشکلاتشان رسیدگی می‌کردند، آنها را دکتر می‌بردند و… بنابراین برکات این پروژه، بسیار گسترده بود. درست است این کار، یک کار فرهنگی در حوزه جمع‌آوری آثار شهدا بود، اما بالاتر از آن، یک اتفاق فرهنگی در حوزه خودسازی این بچه‌ها هم رقم خورد و معنویتشان را افزایش داد. همین ارتباط عاطفی و انس مصاحبه‌گران ما با پدران و مادران شهید هم، زمینه‌ساز شکل‌گیری یک بانک اطلاعاتی خاص و منحصربفرد در موسسه شده….
بانک گریه‌ها و خنده‌های پدران و مادران شهدا!
*چه بانکی؟
ـ در اغلب موارد، پدران و مادران شهدا با روی گشاده و با آغوش باز از گروه‌های مصاحبه‌گر ما استقبال می‌کردند. پدر شهید می‌نشست و برایشان شعرخوانی می‌کرد، یا روضه می‌خواند و به یاد پسرش مرثیه‌خوانی می‌کرد. همین اتفاقات عاطفی هم در کار ساماندهی اطلاعات مورد توجه قرار گرفته. یک کار جالب که بچه‌های ما انجام داده‌اند، این است که علاوه‌براینکه کلمات و کلیدواژه‌ها را از صحبت‌های پدران و مادران شهدا استخراج کرده و در بخش جست‌وجو قرار داده‌اند، حرکات و حالات این عزیزان را هم استخراج کرده‌اند و قابلیت جست‌وجو برای آنها ایجاد کرده‌اند.
یک‌بار بچه‌ها به من گفتند: «می‌خواهید گریه‌های پدران و مادران شهدا را ببینید؟!» بعد این موضوع را جست‌وجو کردند و هزاران فایل آمد که مادران شهدا دارند نکته‌ای را تعریف می‌کنند و اشک می‌ریزند. خنده‌های مادران و پدران شهدا هم همینطور قابل جست‌وجو و دسترسی است. یکی از سئوالات ما، درباره نحوه آشنایی و ازدواج والدین شهدا بود. این عزیزان سالمند ۷۰، ۸۰ ساله وقتی شروع به تعریف کردن ماجراهای ازدواج‌شان می‌کردند، از یادآوری آن اتفاقات، حسابی شاد و مشعوف می‌شدند و صحنه‌های زیبایی از خنده‌های پدران و مادران شهدا ثبت می‌شد. حالا ما بانک ارزشمندی از این حالات و حرکات والدین شهدا را هم در اختیار داریم که به همت دوستان‌مان، قابلیت جست‌وجو هم برایش تعریف شده‌است.
همین‌جا خوب است یک خبر را اعلام کنم. خانواده معظم شهدایی که همکاران ما در این سال‌ها به خانه‌های آنها مراجعه کرده و مصاحبه‌هایی انجام دادند، می‌توانند از طریق تماس با شماره تلفن ۰۳۴۳۲۲۰۲۰۰۱، فیلم آن مصاحبه را تحویل بگیرند و به‌عنوان یادگاری در اختیار داشته باشند.
یک دورهمی تصویری با چاشنی خاطرات شهید
*شما یک‌بار دیگر هم خانواده شهدا را مهمان لنز دوربین‌هایتان کردید اما این بار به شیوه‌ای دیگر. اساساً به نظر می‌رسد «نوآوری»، همان چیزی است که موسسه حماسه ثارالله علیه السلام را در قامت یک نهاد فرهنگی پویا حفظ کرده‌است. اینکه اهالی این موسسه با شیوه‌های خلاقانه سراغ موضوعات ثابت می‌روند، اتفاق جذابی است. در کارنامه موسسه در 2، 3 سال اخیر، طرحی به نام «تذکرة الشهدا» دیده می‌شود که در قالبی متفاوت به اجرا درمی‌آید. چه دغدغه‌ای قرار بوده با این طرح، پیگیری شود و اساساً این طرح چه تفاوتی با طرح‌های قبلی در حوزه شهدای استان مثل طرح گنجینه شهدا دارد؟
بله، پروژه «تذکرة الشهدا» را سال ۹۷ و ۹۸ در استان کرمان به بهانه برگزاری دومین کنگره شهدای استان کرمان با همکاری سپاه ثارالله، بنیاد شهید و بنیاد حفظ آثار استان اجرا کردیم. طرح گنجینه شهدا برای جمع‌آوری اطلاعات و آثار مرتبط به شهدا فقط سراغ والدین آنها می‌رفت اما طرح تذکرة‌الشهدا با رویکرد «خاطره محور» به سراغ گروه‌های ۹گانه منتسب به شهدا شامل پدر، مادر، برادر، خواهر، همسر، فرزند، دوست، همکار و همرزم می‌رفت. در این طرح که فقط با رویکرد جمع‌آوری خاطرات شهدا اجرا می‌شد، تمام افراد منتسب به یک شهید را در یک جلسه در یک فضای استودیویی دور هم جمع می‌کردیم و این افراد یکی‌یکی جلوی دوربین قرار می‌گرفتند و خاطره خود از شهید را بیان می‌کردند. پرجمعیت‌ترین برنامه در این طرح با ۱۱ نفر و جمع‌وجورترین برنامه با ۳ نفر از منتسبین شهدا برگزار شد.
در طرح تذکرة‌الشهدا حدود ۳ هزار جلسه مصاحبه با حضور ۱۰ هزار و ۵۸۶ نفر برگزار شد و یک بانک اطلاعاتی غنی با رویکرد خاطره محور به دست آمد که باز هم برای علاقه‌مندان قابل دسترسی است. اما اتفاق مهم در این زمینه، تولید کتاب‌های تذکرة‌الشهدا با استفاده از این اطلاعات است؛ مجموعه کتاب‌هایی که در آنها درباره هر شهید حداقل ۵ صفحه مطلب وجود خواهد داشت. موضوع مهمی که باید به آن توجه شود، این است که امکان نوشتن کتاب درباره تمام شهدا وجود ندارد. ما ۶۵۰۰ شهید در استان کرمان داریم اما تا امروز با تلاش‌های تمام مجموعه‌ها حداکثر برای ۲۰۰ تا ۵۰۰ نفر از آنها کتاب نوشته شده و درباره 6 هزار شهید باقی‌مانده هیچ کاری انجام نشده است. با این نگاه، باید بگویم کتاب‌های تذکرة‌الشهدا ان‌شاءالله تمام خانواده‌های شهدای استان را راضی خواهد کرد که حداقل چند صفحه درباره شهید عزیزشان در یک کتاب رسمی مطلب نوشته می‌شود.
*چطور؟ شیوه نگارش این کتاب‌ها چگونه خواهد بود که اطمینان دارید تمام شهدای استان را شامل خواهد شد؟
کتاب‌های تذکرة‌الشهدا برای شهدای هر شهرستان در استان کرمان نوشته خواهد شد. همین حالا کتاب‌های چند شهرستان آماده شده و در مرحله انتشار است. قاعدتاً تعداد مجلدات کتاب‌های هر شهرستان با توجه به تعداد شهدایش، متفاوت خواهد بود. البته این کار، زمان‌بر خواهد بود اما ان‌شاءالله به نتیجه مطلوبی خواهد رسید. برآورد ما از مجموعه کتاب‌های تذکرة‌الشهدا، یک مجموعه ۳۰ جلدی است. در حال حاضر هم ۲ جلد از این کتاب‌ها آماده شده و ان‌شاءالله امسال منتشر خواهد شد. امیدوارم شرایطی فراهم شود و از ما حمایت شود که روزی بتوانیم این طرح را در تمام کشور اجرا کنیم.
«محمدمهدی ابوالحسنی»، مدیرعامل موسسه حماسه ثارالله علیه السلام
درهای موسسه به روی محققان، فیلمسازان و نویسندگان باز است
*در این گفت‌وگو از گنجینه ارزشمندی رونمایی کردید که در نتیجه یک مجاهدت طولانی ۳۰ ساله توسط شما و مجموعه بزرگی از عاشقان شهدا در استان کرمان و سپس در مقطعی در ۲۵ استان دیگر به دست آمده است. حالا این سئوال پیش می‌آید که آیا امکان دسترسی علاقه‌مندان حوزه دفاع مقدس و شهدا به این بانک اطلاعاتی ارزشمند وجود دارد؟
ـ بله. در حال حاضر در موسسه حماسه ثارالله علیه السلام آمادگی داریم به هر مراجعه‌کننده‌ای از هر حوزه‌ای؛ فیلمسازی، نگارش کتاب، فعالیت‌های خاطره‌محور، فعالیت‌های تحقیقی و… خدمات ارائه کنیم. البته همین حالا هم موسسه، محل رجوع افراد مختلف است. هرکس به موسسه مراجعه کند، می‌تواند در حوزه فعالیت خود و با توجه به نیازی که دارد، از بانک اطلاعاتی غنی موجود در موسسه در حوزه دفاع مقدس و شهدا استفاده کند. بانک‌های اطلاعاتی در دنیا، مراکز شاخص و مهمی به حساب می‌آیند. ما هم در اصل، یک بانک اطلاعاتی در حوزه دفاع مقدس و شهدا هستیم که ظرفیت جست‌وجوی موضوعات را هم در بانک اطلاعاتی‌مان ایجاد کرده‌ایم. این ظرفیت می‌تواند نیازهای بسیاری از محققان را رفع کند. علاقه‌مندان می‌توانند از طریق تماس با شماره تلفن ۰۳۴۳۲۲۰۲۰۰۱ درباره نحوه حضور در موسسه و استفاده از بانک اطلاعاتی کسب اطلاع کنند.
اولین پژوهشکده خصوصی دفاع مقدس؛ به‌زودی در موسسه حماسه ثارالله علیه السلام
*از دیروز و امروز درخشان موسسه حماسه ثارالله علیه السلام که بگذریم، سخن از آینده پیش رو هم حتماً خوش خواهد بود. از برنامه‌های آینده موسسه برایمان بگویید.
ـ از اتفاقات خوبی که در آینده نزدیک در این مجموعه رقم خواهد خورد، آغاز فعالیت‌های آکادمیک در موسسه است. درواقع پیگیر راه‌اندازی یک پژوهشکده تخصصی در حوزه دفاع مقدس هستیم. هدف این است که در کنار فعالیت‌های موسسه، در قالب یک کار پژوهشی و دانشگاهی، از بانک اطلاعاتی موجود استفاده کرده و تولید محتوا کنیم. در اولین قدم در این مسیر، برای ایجاد اولین گروه پژوهشی تخصصی‌مان که اولین گروه علمی تاریخ شفاهی کشور محسوب می‌شود، از وزارت علوم مجوز گرفته‌ایم. برای ۲ گروه علمی دیگر هم درخواست مجوز داده‌ایم. در صورت صدور مجوز برای این دو گروه، اولین پژوهشکده تخصصی در حوزه مقاومت و دفاع مقدس که به صورت خصوصی اداره می‌شود، در کرمان و در موسسه حماسه ثارالله علیه السلام شکل خواهد گرفت. این پژوهشکده‌ها می‌توانند روی پروژه‌های تحقیقاتی کار کنند؛ پروژه‌هایی که در جوامع علمی به لحاظ آکادمیک، معتبر محسوب می‌شوند.
همانطور که گفتم، سال گذشته برای اولین گروه علمی تاریخ شفاهی کشور مجوز گرفتیم. جالب است بدانید رییس هیأت مؤسس این گروه هم، حاج قاسم سلیمانی بود. دقت کنید؛ حاج قاسم هم در حوزه جمع‌آوری به کار حفظ آثار دفاع مقدس و شهدا نگاه دارد، هم در حوزه تحقیقی و تاریخ‌نگاری و هم در حوزه علمی. تمام فعالیت‌های موسسه حماسه ثارالله علیه السلام هم با این نگاه عمیق و همه‌جانبه و با مدیریت عالی سردار سلیمانی و با حمایت معنوی و گسترده ایشان صورت گرفت.
موسسه‌ای که ۷ سال مهمان خانه «حاج قاسم» بود
*گفت‌وگوی ما با یاد و خاطره سردار دل‌ها شروع شد و بهترین پایان برای آن هم، ذکر خیر از ایشان است. شنیده‌ایم موسسه حماسه ثارالله علیه السلام در خانه شخصی حاج قاسم شکل گرفت و آغاز به کار کرد. این موضوع صحت دارد؟
ـ بله. موسسه حماسه ثارالله علیه السلام از ابتدا در منزل حاج قاسم سلیمانی مستقر شد. سال ۹۱ که موسسه شکل گرفت، جست‌وجوهایمان را برای پیدا کردن فضایی برای استقرار کارکنان و وسایل شروع کردیم. می‌خواستیم یک آپارتمان اجاره کنیم اما واقعاً جای خوبی پیدا نکردیم. یک روز رفتم خدمت سردار سلیمانی و گفتم: حاج آقا! هنوز برای موسسه، جای خوبی پیدا نکرده‌ایم… حاج قاسم در جواب گفتند: «خانه ما چطور است؟» من که خودم هم نیم‌نگاهی به خانه سردار داشتم، گفتم: حاج آقا! به قول ما کرمانی‌ها، کور از خدا چی می‌خواد؟(با خنده)… خلاصه سردار بزرگوارانه خانه خودشان را در اختیار موسسه حماسه ثارالله علیه السلام گذاشتند. با اینکه بعد از انتقال‌شان به تهران، آن خانه را اجاره می‌دادند و یک‌جور کمک معیشتی برایشان محسوب می‌شد، آن را بدون چشمداشت تحویل ما دادند. ما هم مردانه چند سال در آن خانه بودیم و یک ریال هم به ایشان اجاره ندادیم!(با خنده)
البته من معتقدم هیچ مکانی غیر از خانه حاج قاسم نمی‌بایست برای چنین موسسه‌ای در نظر گرفته می‌شد. فرموده‌اند: «شَرَفُ المکانِ بِالمَکین». این کار شریف باید در یک مکان شریف اجرایی می‌شد؛ مکانی که محل زندگی یک انسان شریف بود. و چه جایی بهتر از خانه حاج قاسم؟
*هنوز هم مهمان خانه حاج قاسم هستید؟
ـ نه. تقریباً تا قبل از شهریور سال گذشته در خانه سردار بودیم و بعد از آن جابه‌جا شدیم. به لطف خدا و به برکت عواید همان چند پروژه مهمی که اجرا کردیم و به لطف قناعت بچه‌های موسسه که کمتر از حق‌الزحمه‌هایشان دریافت کردند، توانستیم یک مجموعه‌ای را در کرمان برای موسسه حماسه ثارالله علیه السلام بسازیم. البته بعضی مجموعه‌ها هم برای این کار به ما کمک کردند اما در اصل از محل همان پروژه‌ها و با دعای والدین شهدا یک مجموعه بسیار خوب ساخته شد؛ یک مجموعه کاملاً حرفه‌ای شامل چند استودیو، مرکز آی‌تی و بخش‌های متنوع. حاج قاسم هم آمدند و از مجموعه بازدید کردند و خیلی هم لذت بردند و خوشحال شدند که این مجموعه شکل گرفته‌است. حالا موسسه حماسه ثارالله علیه السلام چند مجموعه را هم در درون خود شامل می‌شود؛ انتشارات، نشریه و گروه پژوهشی که همگی با عنوان و برند «گِرا» فعالیت می‌کنند.
و صحبت پایانی…
ـ هرآنچه در موسسه حماسه ثارالله علیه السلام اتفاق افتاده، به‌واسطه تفکر و گفتمان ارزشمند و منحصربفرد حاج قاسم سلیمانی بوده‌است. حتماً اگر حاج قاسم نبود، امکان انجام این کارها هم نبود. نگاه عمیق ایشان و اعتمادشان باعث شد این اتفاقات بزرگ در حوزه جمع‌آوری آثار دفاع مقدس و شهدا رقم بخورد. در نهایت باید بگویم نگاه حاج قاسم به دفاع مقدس، یک نگاه کلان بود. ایشان اعتقاد داشتند این حرکت در جهت جمع‌آوری و ثبت آثار دفاع مقدس و شهدا، یک حرکت الهی است که باید استمرار داشته‌باشد و متکثر شود. و معتقد بودند این حرکت باعث هدایت نه‌فقط جامعه ایران بلکه باعث هدایت جوامع بشری به سوی توحید خواهد شد. یعنی یک مسیر توحیدی از جاده شهدا.
این حرکت بعد از شهادت حاج قاسم سلیمانی هم استمرار خواهد داشت و تلاش ما این است به مدد روح پرفتوح ایشان، ان‌شاءالله بتوانیم کارمان را پرقدرت‌تر ادامه دهیم.
