دستیابی نیروهای مسلح ایران به آخرین نسل تیربارهای نارنجک‌انداز + عکس

شاید در روزهای تلخ نبرد در خرمشهر به سال 1359 بود که بسیاری از مدافعین خونین شهر آرزو داشتند که در کنار تفنگهای ژ-3 خود سلاح های سنگین تری به همراه داشته باشند تا بلکه بتوانند جلوی متجاوزین را بگیرند. در حقیقت سالهای زیادی است که ذهن طراحان سلاح بشدت در این مقوله درگیر است که چگونه می توان توان آتش یک سرباز را به تنهایی و به وسیله جنگ افزاهایی سبک و قابل حمل افزایش دهند. یکی از راه های مورد نظر استفاده برای افزایش توان آفندی سربازان استفاده از نارنجک انداز بوده است.

اما ابتدا بهتر است برای این منظور به این نکته بپردازیم که اصولا نارنجک و نارنجک انداز چیست؟ 

در یک نگاه عمومی نارنجک یک بمب دستی قابل پرتاب توسط انسان است که در درون این پرتاب انواع مواد منفجره و آتش زا وجود دارد. اولین نشانه های استفاده از این گونه وسیله ها به قرن 10 پس از میلاد در اروپا می گردد که گونه ای از مواد آتش زا در محفظه هایی قابل پرتاب توسط سربازان امپراطوری “بیزانتین” مورد استفاده قرار می گرفت.

اما در همین دوران و در مشرق زمین بود که علوم نظامی با یکی از مهمترین اختراعات در طول حیات خود رو به رو شد و آن هم بحث تولید “باروت” در چین قدیم بود. سربازان چینی با استفاده از پر کردن محفظه های فلزی با باروت و نصب یک فیتله ، آتش زدن آن و پرتاب کردن محفظه مورد نظر در حقیقت نوعی از نارنجک را در اختیار داشتند.اما شاید بتوان اولین نشانه های استفاده از نارنجک های امروزی تر را در جریان جنگ های داخلی انگلستان در قرن 17 میلادی مشاهده کرد که بمب های کوچک فلزی توسط عده ای از سربازان حمل و پرتاب می شد. این بمب ها مجهز به یک فیتیله بوده و پس از روشن کردن به سمت نقطه مورد نظر پرتاب می شد.از ابتدای قرن بیستم و با پیشرفت علم شیمی و معرفی مواد منفجره پایدارتر نارنجک های امروزی با مکانیزم زمانی وارد خدمت شده و در بحث نارنجک های انفرادی تا به امروز به عنوان نمونه استاندارد جهانی باقی ماندند. شکل کلی این نارنجک ها عبارت است یک محفظه فلزی یا پلاستیکی که از مواد منفجره پر شده و یک چاشنی فعال کنند نیز در درون آن قرار دارد. این چاشنی با کشیده شدن ضامن موجود در بالای نارنجک فعلا شده و معمولا 3 تا 5 ثانیه پس از کشیده شدن ضامن منفجر می شود.

به تدریج نارنجک های دستی دودزا، گیج کننده و آتش زا نیز به انواع نارنجک های دستی اضافه شد و تا به امروز نیز به عنوان بخش استاندارد تجهیزات سربازان مورد استفاده قرار می گیرد. اما همان گونه که مشخص است این گونه از نارنجک ها در بحث برد و قدرت تخریب دارای محدودیت هستند و در صورت نیاز نمی توانند آتش سنگین مورد نیاز را برای نیروی های نظامی فراهم کنند. قبل از معرفی نسل امروزی و جدید نارنجک اندازها ، نارجک های تفنگی به نیروهای نظامی تحویل شد. اساس کار این نارنجکها به این صوت است که بر روی لوله سلاح نصب شده و کاربر با زاویه و به نوعی شبیه به یک خمپاره سلاح خود را نگاه داشته و ماشه را می کشد. گلوله مورد نظر به انتهای نارنجک برخورد کرد و انرژی حاصل از برخورد باعث پرتاب نارنجک می شود. امروزه و با توجه به ساخت نارنجک اندازهای جدید نارنجک های تفنگی آنچنان مورد استفاده نیستند.

در سالهای پس از جنگ دوم جهانی گلوله های 40 میلی متری و پرتاب گرهای خاصی برای شلیک آنها در جهان به عنوان نسل جدید نارنجک های معرفی شدند.در ابتدا و قبل از معرفی این نارنجک اندازها بایستی اشاره ای به خود این نارنجک ها ویا به عبارتی گلوله های 40 میلی متری کرد. این گلوله های 40 میلی متری کمی با تصور عمومی از نارنجک متفاوت هستند. این پرتابها در حقیقت گلوله های 40 میلی متری هستند که دارای انواع مختلفی مثل شدید الانفجار، دود زا و حتی گونه منور نیز بوده و می توانند برای نیازهای گوناگونی به کار بروند.

اولین حرکت در خصوص طراحی و ساخت یک نارنجک انداز 40 میلی متری در آمریکا در اوایل دهه 1950 میلادی آغاز شد. ارتش آمریکا به دنبال یک سلاح که پر کننده فاصله بین نارجک های دستی و خمپاره انداز 60 میلی متری باشد بود. در طول دهه 1950 میلادی این طرح ادامه پیدا کرد و در نهایت شرکت “اسپرینگ فیلد” به عنوان برنده نارنجک انداز M79 را به تولید انبوه رساند. این نارنجک انداز به حدود 40 کشور دنیا صادر شده و از سال 1961 میلادی تا به امروز همچنان در خدمت حضور دارد.

جنگ ویتنام اولین میدان نبرد برای نارنجک انداز M79  بود که در آن به سرعت یک نقطه ضعف عمده این سلاح شناخته شد که آن بحث نرخ شلیک بود. کاربر این سلاح مجبور بود پس از هر شلیک لوله سلاح ار از عقب باز کرده و یک گلوله جدید را در آن قرار داده و پس از هدف گیری مجدد دوباره شلیک کند. این کم بودن سرعت تیراندازی مشکلات زیادی را برای سربازان آمریکایی و خصوصا یگان های عملیات ویژه ایجاد کرد.اولین واکنش به این مشکل بحث طراحی و ساخت گونه ای تغییر یافته از M79 بود که به مانند یک شات گان مسلح می شد و 3 گلوله را دردرون بدنه خود جای می داد. این سلاح به سرعت مورد استقبال قرار گرفته و توسط یگان های ” SEALs ” در ویتنام مورد استفاده قرار گرفت.

اما در دهه 1980 بود که یک طرح جالب از یک شرکت در آفریقای جنوبی دنیای نارنجک اندازها را متحول کرد. شرکت ” MILKOR ” در سال 1983 از یک نارنجک انداز 40 میلی متری با قابلیت حمل و شلیک 6 گلوله 40 میلی متری رونمایی کرد. نارنجک انداز MGL-140 تبدیل به یکی از موفق ترین سلاح ها در این رده شده و تا به امروز در نیروهای مسلح 50 کشور جهان به خدمت وارد شده است.

اساس کار این سامانه استفاده از طرحی شبیه به سلاح های کمری مدل رولور است.

در این طراحی 6 گلوله 40 میلی متری در محفظه ای دایره ای شکل قرار گرفته و یکی بعد از دیگری شلیک می شوند. این سلاح می تواند 6 گلوله مورد نظر را در زمانی در حدود 15 الی 16 ثانیه به سمت اهداف مورد نظر شلیک کند.یک گلوله 40 میلی متری به طور معمول دارای 32 گرم ماده منفجره بوده و تا فاصله 5 متری از محل برخورد مرگبار و تا فاصله 130 متری ایجاد آسیب و جراحت می کند. واضح است که شلیک یک گلوله 40 میلی متری به تنهایی راهگشا نبوده و از قدرت تخریب مورد نیاز برخوردار نمی باشد اما با استفاده از مکانیزم چرخشی و شلیک سریع تعداد بیشتری از این گلوله ها هدف مورد نظر با شدت بیشتری مورد اصابت قرار گرفته و احتمال نابودی آن افزایش پیدا می کند.امروزه کشورهای مختلف در جهان نارنجک اندازهای 40 میلی متری را به صورت های مختلف به کار می برند که از آن میان می توان به AG-36 ساخت آلمان ، Denel Y3 AGL ساخت آفریقای جنوبی و یا SB-40 LAG ساخت اسپانیا اشاره کرد. برخی از این نارنجک اندازهای 40 میلی متری به شکل تیرباز عمل می کنند که در ادامه مطلب به آنها نیز اشاره خواهیم کرد.

امروزه بحث جنگهای شهری و نبرد در فواصل نزدیک به گونه ای استاندارد از جنگ بدل شده و کشورهای گوناگون سعی می کنند تا بخشی از تجهیزات و آموزشهای نیروهای نظامی خود را در این حوزه تعریف کنند. استفاده از سلاحی اینچنین در این محیطها توان واکنش نیروها را در برابر نیروهای متخاصم در درون سنگرهای تقویت شده و یا سوار بر خودرو را شدیدا افزایش می دهد.

صنایع دفاعی ایران و تولید نارنجک اندازهای پیشرفته
 
خوشبختانه به همت صنایع دفاعی کشور چندین نمونه از این سلاح ها در کشور ما طراحی و ساخته شده است. مدل اولی که به آن می پردازیم نارنجک انداز 40 میلی متری مخصوص نصب در زیر سلاح های هجومی مثل ژ-3 است. این نارنجک انداز که به اسم GL شناخته می شود می تواند یک گلوله 40 میلی متری را تا فاصله نهایتا 250 متری پرتاب کرده و سرعت این نارنجک نیز در حدود 71 متر بر ثانیه می باشد. بسته به میزان آموزش کاربر می توان 5 الی 7 نارنجک را در هر دقیقه توسط GL پرتاب کرد.

اما صنایع دفاعی ایران در بحث نارنجک اندازهای شش تیر نیز فعال بوده و دو محصول شناخته شده در این بخش را در دو کالیبر 40 و 38 میلی متر با توان حمل و پرتاب 6 گلوله توسط مجموعه های صنایع دفاعی کشور طراحی و ساخته شده است.اولین گونه یک نارنجک انداز 40 میلی متری با قابلیت پرتاب 6 گلوله است. سرعت دهانه برای سلاح در حدود 76 متر بر ثانیه بوده و می تواند تا فاصله 400 متری را پوشش دهد. وزن این سلاح بدون مهمات در حدود 5 کیلو و 300 گرم و در حالت مسلح شده در حدود 6 کیلو و 700 گرم است. سرعت تیراندازی در این مدل با توجه به نحوه تیراندازی کاربر متفاوت بوده و حدودا در محدوده 18 الی 20 گلوله در دقیقه است. اما با نگاهی به مشخصات این سلاح یک نکته ضعف در آن مشخص می شود و آنها بحث وزن بالای این سلاح است.

 
گونه بعدی نارنجک اندازهای ایرانی با کالیبر 38 میلی متری عرضه شده و تنها 3 کیلو و 200 گرم وزن دارد. این مدل با عنوان ” SJ 600 ” شناخته شده و با 6 گلوله به مانند مدل 40 میلی متری مسلح شده است. برد این نارنجک انداز ایرانی با توجه به کاهش کالیبر در حدود 100 متر بوده و به نظر می رسد استفاده آن محدود به نبردهای فاصله نزدیک مانند آنچه در غزه رخ می دهد با استفاده از مهمات دود زا و ناتوان کننده است.

به گزارش مشرق، اکثر علاقمندان به حوزه نظامی و یا افرادی که تجربه دیدن یک فیلم جنگی را داشته اند می دانند که استفاده از یک تیربار می تواند نیروهای پیاده دشمن را زمین گیر کند. انواع تیربارها در کالیبرهای مختلف در دنیا وجود دارند و در سطوح مختلف یگان های پیاده و یا مکانیزه مورد استفاده قرار می گیرند. حال تصور کنید چه خواهد شد اگر تیرباری وجود داشته باشد که بتواند 250 تا 300 گلوله 40 میلی متری را در یک دقیقه شلیک کند. این تیربار وجود داشته و خوشبختانه در کشور ما نیز نمونه ای از آن وجود دارد. از لحاظ ظاهری تیربار 40 میلی متری ایرانی شباهت زیادی به سامانه MK19 دارد. سیستمی آزمایش شده با طراحی قابل اطمینان که از سال 1968 تا به همین امروز در خدمت 20 نیروی نظامی در جهان از جمله ارتش آمریکا قرار دارد. 

تیربار ایرانی در حدود 35 کیلوگرم وزن داشته و می تواند با نرخ آتش 250 تا 300 گلوله شلیک کند. یک نکته مهم درباره تفاوت مهمات مورد استفاده در این نارنجک اندازها و نمونه های کوچک تر وجود دارد که بایستی حتما مورد توجه قرار بگیرد. مهمات مورد استفاده در نارنجک اندازهای دستی از سرعت دهانه کمتر و در نتیجه نیروی عقب نشینی پایین تری برخوردار هستند که لزوما برای آن گونه از سلاح ها لازم است. اما مهمات 40 میلی متری مورد استفاده در نارنجک انداز بزرگتر که به صورت نواری و با مکانیزم گلنگدن باز تغذیه می شود از سرعت بالاتری برخوردار بوده و سرعت دهانه آنها نزدیک به 200 متر بر ثانیه است.

این سرعت بالا بعلاوه قابلیت ترکش شوندگی این گلوله ها آنها را به تسلیحاتی بسیار مرگبار تبدیل کرده اند. این مهمات 40 میلی متر پس از انفجار در مکان مورد نظر 300 عدد ترکش تولید می کنند ، حال تصور کنید چند صد گلوله در کمتر از یک دقیقه بر سر هدفی فرود آمده و تبدیل به ترکش شود. ناگفته پیداست که جهنمی واقعی برای پیاده نظام و خودروهای سبک زرهی دشمن ایجاد شده و توان هرگونه حرکتی از آنان سلب خواهد شد. البته یک نکته در مورد این سلاح وجود دارد و آن هم این که وزن بالای این سری از سلاح ها تا حدودی بالا بوده و عمدتا به صورت نصب شده بر روی خودروهای زرهی از آنها بهره برداری می شود. با توجه به رفتارهای وحشیانه ارتش صهیونیستی و لزوم کمک به مردم بی دفاع و مظلوم غزه، می توان این سلاح های ایرانی را به عنوان هدیه ای کوچک اما موثر در نبرد با اشغالگران قدس، در اختیار رزمندگان فلسطینی مستقر در غزه و انشاء الله به زودی در کناره باختری، قرار داد.