راز تکرار نام شیطان در قرآن

خانه / مطالب و رویدادها / راز تکرار نام شیطان در قرآن

امام خامنه‌ای در دیدار جمعی از نخبگان علمی کشور یادآور شدند: «خدا در قرآن این‌همه اسم شیطان را آورده. خب یک بار شیطان را گفت، تمام شد رفت، چرا مرتّب تکرار می‌کند؟ برای اینکه من و شما فراموش نکنیم این دشمن را. دشمن را باید دائم در نظر داشت

امام خامنه ای در دیدار هزاران نفر از جوانان و نخبگان علمی کشور به موضوعات مختلفی از جمله تقویت باور «ما می‌توانیم»، بازتولید آفت فرهنگ وابستگی از سوی دشمن، توجه ویژه مسئولان به نخبگان، اهداف بزرگ نظام اسلامی، موانع نهضت علمی و نرم‌افزاری و تلاش دشمن برای توقف حرکت علمی ایران اشاره کردند.

untitled-2

یکی از موضوعات مهم بیانات امام خامنه ای توطئه‌های دشمن برای متوقف کردن حرکت نظام اسلامی بود؛ نکته‌ای که بارها از سوی امام خامنه ای در سخنرانی‌های مختلفی مطرح شده اما به نظر می‌رسد علی‌رغم تأکیدات مکرر ایشان در رابطه با توطئه‌های دشمن هنوز عده‌ای به این باور نرسیده‌اند که دشمن از هر فرصتی برای خدشه‌وارد کردن به نظام اسلامی و اصول و آرمان‌های این نظام استفاده می‌کند.

امام خامنه ای در بخشی از سخنانشان به این موضوع اشاره کرده و اظهار می‌کنند: بنده با فهم این مسئله، یعنی با این فهم از مسئله کشور که کشور احتیاج دارد به یک چنین سازوکاری و به یک چنین حرکتی، از پانزده سال پیش یا اندکی بیشتر مسئله نهضت علمی و نهضت نرم‌افزاری و حرکت عظیم علمی را مطرح کردم، و خب دانشمندان، جوان‌ها، اساتید، دانشگاه‌ها، بسیاری از بخش‌های دولت‌های مختلفی که سر کار آمدند استقبال کردند؛ و پیش رفت، امّا این حرکت یک حرکت روی جادّه آسفالته نیست، حرکت در اتوبان نیست. این حرکت، حرکتی است دارای مانع. این موانع را بایستی شناخت، این موانع را باید علاج کرد. این حرکت دشمن دارد؛ دشمنش کیست؟ حالا بعضی خواهند گفت که بله دیگر، معلوم است، تا فلانی می‌گوید دشمن، مقصودش آمریکا و صهیونیست‌ها و مانند اینها است و توهّم توطئه [دارد]؛ نه، توهّم توطئه نیست، شناخت توطئه و دیدن توطئه است. وقتی من توطئه را می‌بینم و مشاهده می‌کنم، که نمی‌توانم از شما پنهانش بکنم، باید بگویم به شما. یک عدّه‌ای تا ما می‌گوییم دشمن، می‌گویند چقدر فلانی مدام می‌گوید دشمن دشمن! خب نگوییم دشمن؟ خدا در قرآن این‌همه اسم شیطان را آورده. خب یک بار شیطان را گفت، تمام شد رفت، چرا مرتّب تکرار می‌کند؟ برای اینکه من و شما فراموش نکنیم این دشمن را. دشمن را باید دائم در نظر داشت. برای خاطر اینکه دشمن که بیکار نمی‌نشیند؛ دشمن دائماً دارد حرکت می‌کند.

اینکه امام خامنه ای برای تبیین حرکت دشمنان نظام اسلامی شیطان را مثال زده‌اند امری است که از آغاز نهضت و انقلاب اسلامی بر آن تأکید شده است؛ بر اساس همین دیدگاه بود که امام خمینی(رحمة الله علیه) به عنوان بنیانگذار این انقلاب آمریکا را مصداق امروزین شیطان و با عنوان «شیطان بزرگ» خواندند و با توجه به عملکرد این کشور در منطقه و سایر نقاط جهان به نظر می‌رسد این نام همچنان برازنده ایالات متحده و سران این کشور باشد.

در مورد جمهوری اسلامی ایران، آمریکا از ابتدای تشکیل این نظام تلاش کرد به هر شیوه و با هر ابزاری مانع پیشرفت و رشد انقلاب اسلامی شود؛ اما هر بار با هوشیاری و آمادگی مسئولان و مردم توطئه‌های شوم آمریکا علیه ملت ایران هیچگاه به ثمر ننشست اما اگر بر این اصل تأکید شود که آمریکا شیطان امروز جهان بشریت است، پس نباید فراموش کرد که شیطان هیچگاه مأیوس نشده و همواره بر آن است که راه‌های دیگری را برای نفوذ در قلوب انسان‌ها و ملت‌ها بیابد از این رو تکرار و یادآوری دشمنی‌ها و نیات شوم شیاطین امری ضروری است.

با نگاه به قرآن کریم می‌توان به شیوه‌ها و راه‌های مختلف شیطان برای نفوذ در قلوب انسان‌ها و ملت‌ها را دریافت؛ شیوه‌ها و راهایی که در هر عصری کارآیی داشته، هر چند ابزارهای آن متناسب با هر دوره‌ای متفاوت می‌شود. پس از آنکه شیطان از فرمان خداوند متعال مبنی بر سجده بر آدم سرپیچی کرد و از درگاه الهی خارج شد، قسم خورد تا تمام انسان‌ها مگر مؤمنان خاص را منحرف سازد. داستان این سرپیچی در آیه ۵۰ سوره کهف آمده است؛ جایی که می‌فرماید: «وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّيَّتَهُ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِي وَهُمْ لَكُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ بَدَلًا/ و [ياد كن] هنگامى را كه به فرشتگان گفتيم آدم را سجده كنيد پس [همه] جز ابليس سجده كردند كه از [گروه] جن بود و از فرمان پروردگارش سرپيچيد آيا [با اين حال] او و نسلش را به جاى من دوستان خود مى‏ گيريد و حال آنكه آنها دشمن شمايند و چه بد جانشينانى براى ستمگرانند».

اما نکته قابل تأملی که در رابطه با ماجرای شیطان و عدم پذیرش فرمان الهی و آغاز دشمنی شیطان با آدمیان مطرح شده این است که خداوند متعال این واقعه را چندین بار در قرآن کریم مطرح کرده تا به طور مؤکد و آشکارا دشمنی شیطان با انسان را به تصویر کشیده باشد تا حتی ذره‌ای شک و تردید نسبت به آنچه شیطان قسم یاد کرده که به انجام رساند، وجود نداشته باشد. هدف اصلی دشمن ایجاد انحراف در مسیر مستقیمی است که برای انسان ترسیم شده؛ همانطور که در آیات ۱۶ و ۱۷ اعراف می‌خوانیم: «قَالَ فَبِمَا أَغْوَيْتَنِي لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِيمَ؛ ثُمَّ لَآتِيَنَّهُمْ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَيْمَانِهِمْ وَعَنْ شَمَائِلِهِمْ وَلَا تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شَاكِرِينَ/ گفت پس به سبب آنكه مرا به بيراهه افكندى من هم براى [فريفتن] آنان حتما بر سر راه راست تو خواهم نشست؛ آنگاه از پيش رو و از پشت‏ سرشان و از طرف راست و از طرف چپشان بر آنها می‌تازم و بيشترشان را شكرگزار نخواهى يافت».

در سوره‌ها و آیات دیگری نیز داستان آغاز دشمنی شیطان بیان شده و همین امر، یعنی تکرار موضوعی در بخش‌های مختلف قرآن مسئله‌ای است که می‌توان به صورت دقیق مورد توجه قرار گیرد. اما روشن آنکه شیطان از همان ابتدا با تمام قوا و ابزارها دشمنی با انسان را آغاز کرد و اولین قربانیانش حضرت آدم(علیه السلام) و حوا بودند؛ قربانیانی که فریب وسوسه‌های شیطان را خوردند.

«فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطَانُ لِيُبْدِيَ لَهُمَا مَا وُورِيَ عَنْهُمَا مِنْ سَوْآتِهِمَا وَقَالَ مَا نَهَاكُمَا رَبُّكُمَا عَنْ هَذِهِ الشَّجَرَةِ إِلَّا أَنْ تَكُونَا مَلَكَيْنِ أَوْ تَكُونَا مِنَ الْخَالِدِينَ/ پس شيطان آن دو را وسوسه كرد تا آنچه را از عورتهايشان برايشان پوشيده مانده بود براى آنان نمايان گرداند و گفت پروردگارتان شما را از اين درخت منع نكرد جز [براى] آنكه [مبادا] دو فرشته گرديد يا از [زمره] جاودانان شويد» (اعراف؛ ۲۰)

به نظر می‌رسد با توجه به ضعف انسان‌ها و تمایل آنها به اموری همچون جادوانگی، قدرت، ثروت و حتی موضوعی همچون تلاش برای رسیدن به کمال، وسوسه کردن نوع آدمی برای استفاده از راه‌های شیطانی و تحقق سریع این اهداف اولین راه بوده است. البته راه دور ماندن از این وسوسه‌ها پناه بردن به خداوند است. در سوره اعراف دو آیه به صورت مکرر به شیوه اغواگری شیطان اشاره شده است. این مورد را در آیات ۲۰۰ و ۲۰۱ این سوره آمده است: «وَ إِمَّا یَنزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ؛ إِنَّ الَّذِینَ اتَّقَوْاْ إِذَا مَسَّهُمْ طَئفٌ مِّنَ الشَّیْطَانِ تَذَکَّرُواْ فَإِذَا هُم مُّبْصِرُون/ و اگر از جانب شیطان در تو وسوسه‏اى پدید آمد به خدا پناه ببر، زیرا او شنوا و داناست؛ کسانى که پرهیزگارى مى‏کنند چون از شیطان وسوسه‏اى به آنها برسد، خدا را یاد مى‏کنند، و در دم بصیرت یابند».

وسوسه‌های شیطان از آن رو کارگر می‌افتد که این دشمن قسم‌خورده انسان خود را خیرخواه آدمی نشان می‌دهد و انسان به این تصور که راهی برای رسیدن به اهداف خود یافته، تکیه بر باد می‌کند. شیطان برای اینکه بتواند حضرت آدم(علیه السلام) و حوا را مجاب کند، خود را خیرخواه آنها می‌نامد و به قسمی که یاد می‌کند این خیرخواهی را مورد تأکید قرار می‌دهد. «وَقَاسَمَهُمَا إِنِّي لَكُمَا لَمِنَ النَّاصِحِينَ/ و براى آن دو سوگند ياد كرد كه من قطعا از خيرخواهان شما هستم». (اعراف؛ ۲۱)

اما از سوی دیگر شیطان برای وسوسه انسان‌ها بدی‌ها را زینت می‌دهد به‌گونه‌ای که زشتی‌ها به زیبایی می‌گراید و قدرت تشخیص از انسان گرفته می‌شود و یا زشتی‌ها در نظر رنگ می‌بازد. در آیه ۳۹ سوره حجر شیطان به این شیوه خود اقرار کرده، می‌گوید: «قَالَ رَبِّ بِمَا أَغْوَيْتَنِي لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَلَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ/ گفت پروردگارا به سبب آنكه مرا گمراه ساختى من [هم گناهانشان را] در زمين برايشان مى ‏آرايم و همه را گمراه خواهم ساخت».

از این روست که زندگی دنیوی برای کافران پر از زیبایی است چرا که « زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَيَسْخَرُونَ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا…/ زندگى دنيا در چشم كافران آراسته شده است و مؤمنان را ريشخند مى كنند…) (بقره؛ ۲۱۲) و یا اگر گروهی بی‌هیچ علت و منطق خاصی خورشید را عبادت می‌کنند، از این روست که این کار بیهوده و عبث در چشمانشان آراسته شده و مسیر هدایت را بر آنان بسته است. « وَجَدْتُهَا وَقَوْمَهَا يَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ فَهُمْ لَا يَهْتَدُونَ/ او و قومش را چنين يافتم كه به جاى خدا به خورشيد سجده مى كنند و شيطان اعمالشان را برايشان آراسته و آنان را از راه [راست] باز داشته بود در نتيجه [به حق] راه نيافته بودند» (نمل؛ ۲۴)

پیراستن مفاسد مختلفی که برای انسان‌ها مضر است، نوع دیگری است که در طول تاریخ بشریت را به انحراف کشانده؛ «إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ/ همانا شيطان مى‏ خواهد با شراب و قمار ميان شما دشمنى و كينه ايجاد كند و شما را از ياد خدا و از نماز باز دارد پس آيا شما دست برمى داريد» (مائده؛ ۹۱).

این آراستگی از آن رو مورد پذیرش انسان‌ها قرار می‌گیرد که وعده‌ها و امیدهای شیطان در دل‌ها اثرگذاشته است. در آیه ۱۲۰ سوره نسا به وعده‌های فریبکارانه شیطان اشاره شده و آمده است: «يَعِدُهُمْ وَيُمَنِّيهِمْ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلَّا غُرُورًا/ [آرى] شيطان به آنان وعده مى‏‎دهد و ايشان را در آرزوها مى‏‌افكند و جز فريب به آنان وعده نمى‏‌دهد».

البته قطعاً هستند افرادی که در مقابل وعده‌های وسوسه‌کننده شیطان سر تسلیم فرود نمی‌آوردند در این صورت باید منتظر شک و تردید‌ها و یا ترس‌هایی که در دل‌ها می‌اندازد، بود. در آیه ۱۷۵ سوره آل عمران این ترفند شیطان مورد تأکید قرار گرفته و آورده است: «إِنَّمَا ذَلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءَهُ فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ/ در واقع اين شيطان است كه دوستانش را مى‏ ترساند پس اگر مؤمنيد از آنان مترسيد و از من بترسيد».

ترس‌ها و تردیدها در عرصه‌های مختلفی وجود دارد؛ از مسائل اعتقادی و باورهای دینی تا امورات دنیوی و زندگی روزمره. تردید‌ها و ترس‌ها از سختی‌هاست که انسان را در مضیقه قرار می‌دهد و راه نفوذی را برای حضور شیطان آماده می‌کند. «الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشَاءِ…/ شيطان شما را از تهيدستى بيم می‌دهد و شما را به زشتى وامى دارد…» (بقره؛ ۲۶۸)

از سوی دیگر ایجاد تردید در دل انسان‌ها در رابطه با مسائل اعتقادی مباحث خطرناکی را به همراه دارد. گاه انسان‌ها در مواجهه با سختی‌های مادی و دنیوی اصول و مبانی اساسی خود را زیر سؤال می‌برد که این امر نیز از شیوه‌های نفود شیطان است. این مسئله در آیه ۳ سوره حج به عنوان پیروی از شیطان سرکش یاد شده است. «وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّبِعُ كُلَّ شَيْطَانٍ مَرِيدٍ/ و برخى از مردم در باره خدا بدون هيچ علمى مجادله مى كنند و از هر شيطان سركشى پيروى مى ‏نمايند».

و یا با تسلطی که می‌یابد انسان‌ها را به ورطه فراموشی و غفلت می‌کشاند. «اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ فَأَنْسَاهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ أُولَئِكَ حِزْبُ الشَّيْطَانِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطَانِ هُمُ الْخَاسِرُونَ/ شيطان بر آنان چيره شده و خدا را از يادشان برده است آنان حزب شيطانند آگاه باش كه حزب شيطان همان زيانكارانند». (مجادله؛ ۱۹)

این زیانکاری از آن روست که همراهان شیطان نهایتاً نه تنها به اهداف خود دست پیدا نمی‌کنند بلکه عمر خود را در همراهی با شیطان به تباهی کشانده است. تصویری که قرآن از آینده همراهان شیطان ترسیم کرده در آیه ۳۶ سوره انفال آمده است. «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ لِيَصُدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ فَسَيُنْفِقُونَهَا ثُمَّ تَكُونُ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ يُغْلَبُونَ وَالَّذِينَ كَفَرُوا إِلَى جَهَنَّمَ يُحْشَرُونَ/ بى‏ گمان كسانى كه كفر ورزيدند اموال خود را خرج مى كنند تا [مردم را] از راه خدا بازدارند پس به زودى [همه] آن را خرج مى كنند و آنگاه حسرتى بر آنان خواهد گشت‏ سپس مغلوب مى ‏شوند و كسانى كه كفر ورزيدند به سوى دوزخ گردآورده خواهند شد».

اگر آغاز دشمنی شیطان مکرراً برای بیداری و شناخت توطئه‌های دشمن در قرآن مطرح شده، پایان کار شیطان و همراهانش نیز به تصویر کشیده می‌شد. آیات ۲۱ و ۲۲ سوره ابراهیم به روشنی این پایان را نشان می‌دهد: « وَبَرَزُوا لِلَّهِ جَمِيعًا فَقَالَ الضُّعَفَاءُ لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعًا فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا مِنْ عَذَابِ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ قَالُوا لَوْ هَدَانَا اللَّهُ لَهَدَيْنَاكُمْ سَوَاءٌ عَلَيْنَا أَجَزِعْنَا أَمْ صَبَرْنَا مَا لَنَا مِنْ مَحِيصٍ؛ وَقَالَ الشَّيْطَانُ لَمَّا قُضِيَ الْأَمْرُ إِنَّ اللَّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَوَعَدْتُكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَمَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطَانٍ إِلَّا أَنْ دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِي فَلَا تَلُومُونِي وَلُومُوا أَنْفُسَكُمْ مَا أَنَا بِمُصْرِخِكُمْ وَمَا أَنْتُمْ بِمُصْرِخِيَّ إِنِّي كَفَرْتُ بِمَا أَشْرَكْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ/ و همگى در برابر خدا ظاهر مى ‏شوند پس ناتوانان به گردنكشان مى‏ گويند ما پيروان شما بوديم آيا چيزى از عذاب خدا را از ما دور مى ‏كنيد مى‏ گويند اگر خدا ما را هدايت كرده بود قطعا شما را هدايت میکرديم چه بى‏ تابى كنيم چه صبر نماييم براى ما يكسان است ما را راه گريزى نيست؛ و چون كار از كار گذشت [و داورى صورت گرفت] شيطان مى‏ گويد در حقيقت ‏خدا به شما وعده داد وعده راست و من به شما وعده دادم و با شما خلاف كردم و مرا بر شما هيچ تسلطى نبود جز اينكه شما را دعوت كردم و اجابتم نموديد پس مرا ملامت نكنيد و خود را ملامت كنيد من فريادرس شما نيستم و شما هم فريادرس من نيستيد من به آنچه پيش از اين مرا [در كار خدا] شريك مى‏ دانستيد كافرم آرى ستمكاران عذابى پردرد خواهند داشت».

شیاطین تنها ما را برای پیروی خود دعوت می‌کنند حال اینکه وعده‌های راستین خداوند پیش روی انسان‌ها قرار گرفته اما زمانی‌که انسان یکی از این دو راه را برمی‌گزیند، باید به عواقب آن نیز واقف باشد.

شیاطین امروزی نیز چنین رفتارهایی از خود بروز می‌دهند؛ موارد بسیاری بوده که دولت‌ها و ملت‌هایی با قدرت‌های بزرگ شیطانی همراهی کرده‌اند اما در بزنگاه‌ها و شرایط سخت و حساس تنها مانده‌اند چرا که وعده‌ها و پیمان‌های‌شان صرفاً برای تسلط و تسخیر دیگران به کار گرفته می‌شود.

تلاش دشمنان بشریت برای تهی کردن ملت‌ها از هویت و آزادگی و ترویج فرهنگ وابستگی از همان دست وسوسه‌ها و پیرایه‌هایی است که نیات شومی را در پشت پرده خود داشته و عاقبتی جز وابستگی و از دست دادن منابع ملی را به همراه ندارد.

ذکر این نکته در پایان این نگارش نیز خالی از لطف نیست که راهکار خنثی کردن توطئه‌های شیاطین شناخت، باور و ایستادگی در برابر آنهاست چه اینکه خداوند وعده داده «الَّذِينَ آمَنُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ الطَّاغُوتِ فَقَاتِلُوا أَوْلِيَاءَ الشَّيْطَانِ إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطَانِ كَانَ ضَعِيفًا/ كسانى كه ايمان آورده‏ اند در راه خدا كارزار مى كنند و كسانى كه كافر شده‏ اند در راه طاغوت مى ‏جنگند پس با ياران شيطان بجنگيد كه نيرنگ شيطان [در نهايت] ضعيف است» (نسا؛ ۷۶).                                      

  منبع:سایت ایکنا

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *