راه رسیدن به علم حقیقی چیست؟

شیخ حر عاملی آن مرد عظیم ­الشّأن می­ فرمایند: طوری زندگی کنید که بعد از تزکیه به علم و بعد به حکمت همه خلقت ذوالجلال والاکرام برسید. اگر مردم این را می ­فهمیدند و پیگیری می ­کردند، به همه خوبی­ها و به علم می­ رسیدند؛ چون اگر کسی در مکارم اخلاق و تزکیه بود، به خودی خود به علم، آن هم علم حقیقی می ­رسد.

ذوالجلال و الاکرام فرمود: «هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ» [۱] اگر جامعه تزکیه شد و اخلاق به عنوان ظرف دین در جامعه بشری گسترش پیدا کرد (که خود نبی مکرّم فرمود: «اَلخُلقُ وِعاءُ الدّیِن» اخلاق ظرف دین است.) دیگر علم می ­آید، آن هم علم حقیقی. حتّی حکمت مطالب برای انسان روشن می­ شود.

آیت­الله العظمی سلطان ­آبادی بزرگ، آن سلطان­ العارفین، همان کسی است که در جلسات گذشته اخلاق شمّه ­ایی از غیب­گویی­های او را عرض کردم. ایشان حتّی به آن شهید بزرگوار، شیخ فضل الله نوری در جوانی فرمود: تو همان شیخ شهیدی هستی که در تهران به دارت می ­زنند و به خدا می­ بینم که بعد از شهادت تو مدتّی نمی­گذرد که اسم تو بر منابر است و تو به عنوان یک امامزاده­ هستی! اینکه امام فرمودند: شهداء امامزادگان عشقند! این تعبیر از سلطان ­العارفین، آن مرد الهی است.

این مرد عظیم ­الشّأن در آخر عمر به خصّیصین خود فرموده بودند: ­طوری زندگی کنید که بعد از تزکیه به علم و بعد به حکمت همه خلقت ذوالجلال والاکرام برسید. به خدا قسم، من حکمت بعضی از چیزها را می ­دانم که اگر به شما بگویم قالب تهی می­ کنید.

یعنی اگر کسی به تزکیه پرداخت، علم حقیقی برای او به ­وجود می­ آید و حکمت همه اشیاء و خلقت از ناحیه ذوالجلال و الاکرام برای او معلوم و مشهود می­ شود، این لطف خداست. برای همین است که پیامبر اکرم(ص) می­ فرمایند: من برای مکارم اخلاق مبعوث شدم. اگر کسی مکارم اخلاق داشت و اوج مکارم را پیدا کرد، اصلاً به خودی خود به علم می ­رسد، اگر کسی مکارم اخلاق را پیاده کرد، دیگر جهلی ندارد.