زندگینامه | حاج ملا محمد تقی برغانی قزوینی (شهید ثالث)

ولادت

حاج ملا محمد تقی برغانی قزوینی معروف به شهید ثالث از علمای بزرگ قرن سیزدهم هجری قمری در سال1180 در روستای برغان کرج به دنیا آمد. این دانشمند شیعه مذهب در برغان متولد شد و در قزوین و قم و اصفهان ادبیات عرب و دروس حوزه را فراگرفت.

وی پس از عزیمت به عتبات از شیخ جعفر کاشف الغطاء علوم دینی را آموخت. او بسیار زاهد و با تقوا بود و بیشتر اوقاتش را به ترویج احکام دین اختصاص می داد. از این عالم ربانی و مبارز علاوه بر شاگردان بسیار چون میرزا محمّد تنکابنی و سیّد محمّد حسین قزوینی، تالیفات گرانبهایی با یادگار مانده است که: عیون الاصول در اصول فقه، مجالس المتقین در مواعظ، منهج الاجتهاد در شرح شرایع الاسلام نمونه ای از این تألیفات است.

مبارزه گر عليه فرقه ضاله بابيه

ملا محمد تقی نقش مهمی در مبارزه با شیخیه و بابیه داشت. شیخ احمد احسایی به سبب روابط صمیمانه ای که با فتحعلی شاه قاجار داشت مورد توجه دربار ایران قرار گرفته بود. وی در اواخر عمر خود به قزوین آمد و در خانه ملاعبدالوهّاب قزوینی مهمان شد و در مدّت اقامتش در شهر به تدریس و ترویج آرای خود پرداخته و به اقامه نمازجماعت مشغول بود.

حضور وی در شهر باعث شد ملامحمد تقی خطر را جدی احساس کند. او بهترین راه را تشکیل جلسه مناظره می بیند لذا از احسایی برای مناظره علمی دعوت به عمل می آورد. احسایی نیز درخواست وی را اجابت می کند. در این مناظره طولانی که در منزل ملا محمد تقی برگزار می شود ملا محمد تقی اشکالات فراوانی بر عقاید احسایی وارد می کند و بر پاسخ های سست وی خط بطلان می کشد. به نحوی که احسایی مغلوب می گردد.

با این وجود احسایی به نظرات غیر مستند خود پافشاری می کند، لذا ملا محمد تقی به کافر و مرتد بودن احسایی فتوا می دهد. تأثیر حکم شهید ثالث آن چنان سریع بود که هیچ فردی پشت سر احسابی جز ملا عبدالوهّاب قزوینی نماز نمی خواند. از همان زمان مورد کینه و نفرت فرقه ضاله بابی و بعدها بهائی قرار گرفت.

این فقیه مجاهد آنچنان با شور شعور به مبارزات خود علیه این فرقه ضاله ادامه داد تا اینکه به دست یکی از دست نشاندگان بابی (متاثر از فاطمه زرین تاج فرزند ملا محمد صالح برغانی قزوینی برادر زاده و عروس خودش که در آن هنگام به عنوان یکی از بزرگان این فرقه معروف بود و بعدها از سوی باب در بدشت به طاهره قره العین ملقب گردید)، در هنگام نماز مورد سوءقصد قرار گرفت و سرانجام بر اثر همان جراحت در 17 ذیقعده سال 1263 هجری قمری به فیض شهادت نائل آمد از این رو به شهید ثالث نیز مشهور است.

نحوه شهادت

در مورد نحوه شهادت وی صاحب ریحان الادب آورده است: در اوایل ظهور فتنه بابیه و سال اول قدرت رسیدن ناصر الدین شاه سبب تدافعات دینی و مجاهدتهای این عالم اسلامی که ازعادات فطری ایشان بود تصمیم به قتل وی گرفتند.

ماجرا از این قرار بود که شبی به حسب عادت معمول به مسجد رفت و مشغول فریضه نماز شد هنگامی که به مسجد رفت چند نفر از بابی ها به وی هجوم آوردند و هشت نقطه از گردنش را به نیزه مجروح کردند و متواری شدند و حاج ملامحمد تقی برغانی پس از انتقال به منزلش بعد از دو روز به رحمت ایزدی پیوست و در جوار شاهزاده حسین قزوین به خاک سپرده شد.

فرقه ضاله بابیت و بهائیت در تواریخ خود ساخته شان از امیر کبیر، ملا محمد سعید العلمای مازندرانی و بالاخره ملا محمد تقی برغانی قزوینی که هر سه از بزرگان و علمای شیعه هستند با نفرت و انزجار یاد می کنند. چرا که این سه بزرگ با تیزبینی به نقشه های استعماری و تفرقه انگیزانه آنها پی برده با کیاست و تدبیر مقتضی نیات شیطانی آنها را نقش برآب کرده اند.

منبع: تبیان