شعر آئینه سراینده خود است

محمد غفاری شاعر آئینی و دبیر شعر ماهنامه هیأت در گفتگو با هیأت

شعر آئینه سراینده خود است

محمد غفاري شاعر آئيني جواني است که در ديدار شعرا با رهبر معظم انقلاب، شعري را  تقديم به اميرالمومنين عليه‌السلام کرده و قرائت کرد.

ماهنامه هيأت مصاحبه‌اي را با وي انجام داده است که در ادامه مي‌خوانيد:

  ضمن معرفي کوتاه از خودتان بفرماييد که سرودن شعر را از چه زماني آغاز کرديد؟

بسم الله الرحمن الرحيم. محمد غفاري هستم متولد سال 68 در شهر مقدس قم. بنده از سال 87 با حضور در انجمن ادبي، شعر را به صورت جدي دنبال کردم و در همان ابتدا توفيق شد که با اساتيد بزرگواري در اين حوزه آشنا شوم و به محضر استاد محمد علي مجاهدي برسم و در انجمن محيط -که در منزل ايشان تشکيل مي شود- بهره مند شوم.

  پس از همان شروع در حوزه شعر آييني بوده ايد؟

الحمدالله همينطور بود. در کل محيط زندگي هر هنرمندي اثر مستقيمي روي او مي گذارد و فضاي مذهبي شهر و همچنين حضور استاد مجاهدي و ديگر شاعران برجسته شعر آييني در قم موجب شد که من نيز ناخودآگاه در اين عرصه جدي تر حضور داشته باشم و به دنبال آنان قدم بردارم.

  حضور در هيات هاي مذهبي چقدر براي يک شاعر تاثيرگزار است؟

بنظرم هيات ها و مجالس اهلبيت عليهم السلام منبع الهام بزرگي براي هر شاعر است. در واقع هر شاعري براي سرودن به حسي معنوي نياز دارد که حضور در هيات اين حس را تمام و کمال در او ايجاد مي کند. بسياري از مضاميني که به ذهنم رسيده است در فضاي هيات بوده و همواره سعي کردم شعرهايم ترسيمي باشد از آن حس فوق العاده که در مجلس اهلبيت عليهم السلام به انسان دست مي دهد. از طرف ديگر هيات ها در انتقال معارف و انديشه به نقش مهمي دارند و شاعران مي توانند از سخنراني ها و معارفي که بيان مي شود به خوبي استفاده کنند.

  مطالعه ي يک شاعر مذهبي براي انتقال اين انديشه و معارف چه تاثيري دارد؟

ببينيد شاعر آموزه ها و داشته هاي معنوي اش را در قالب کلمات و هنر بيان مي کند و طبيعي است که هر چقدر عميق تر و صاحب محتواي غني تري باشد، شعر مناسب تر و ماندگارتري خلق مي کند. مطالعه و افزايش آگاهي يک شاعر آييني در زمينه هاي مختلفي که مورد نيازش مي باشد، سبب مي شود که جهان بيني اش گسترده تر شود و شعرهاي عميق تري خلق کند. نبايد توقع داشت که شاعر آييني اصول و کلام بداند و تاريخ شناس باشد و حديث صحيح را از ناصحيح تشخيص دهد، نه اين توقع نيست اما بايد بتواند منابع صحيح و مستند را بشناسد تا در مواقعي که به مشکل مي خورد به آن رجوع کند. بايد يادمان باشد که شعر به عنوان يک اثر مکتوب بخشي از تاريخ را شامل مي شود و اگر خداي نخواسته از لحاظ انديشه و محتوا دچار اشکال باشد، تا هميشه موضوع اشتباهي را منتقل مي کند.

  به نظر مي رسد شعر امروز در حوزه انتقال انديشه آنطور که بايد موفق نبوده، نظر شما چيست؟

مطلق اينکه بگوييم موفق بوده يا خير صحيح نيست. شعر يک هنر فردي و آيينه ي سراينده خود است. طبيعتا اگر عالم و اهل دانش شعر بگويد فرق مي کند با شعري که من مي نويسم. حالا هرچقدر شاعران يک دوره از لحاظ علمي رتبه بالاتري داشته باشند، شعر آن دوره نيز پوياتر و انديشمندانه تر خواهد بود. همين الان هم شاعران بسيار خوبي داريم که چه از لحاظ سواد علمي و ميزان مطالعه در سطح بالايي قرار دارند و هم انصافا اشعار خوبي مي سرايند و نمونه هاي خوبي از شعر انديشه محور و البته هنرمندانه هستند اما بايد توجه داشته باشيم که در دوره اي زندگي مي کنيم که مطالعه و تحقيق فقط براي درس و دانشگاه است و شاعران هم مانند ديگر افراد جامعه درگير انبوه اطلاعات مجازي و سطحي شدند. الان خيلي از شعرهايي که توليد مي شود از روي هم نوشته مي شوند و مضمون کلي يکساني دارند و صرفا در ظاهر و قالب تفاوت مي کنند. باز اگر مطالعه کتاب هاي شعر ديگر هم بود که جاي خوشحالي داشت؛ که عمده مطالعات من و امثال در  شبکه هاي اجتماعي است.

    حرف از مطالعه و کتاب شد. از مجموعه اي که منتشر کرديد توضيح بفرماييد.

مجموعه اشعار حقير با عنوان «آستانه» توسط انتشارات عماد منتشر شد و از اول سال در نمايشگاه کتاب و مراکز پخش توزيع شد. اين مجموعه صرفا اشعار آييني مي باشد و از سي و يک شعر در قالب هاي مختلف تشکيل شده است. اکثر اشعار -چيزي حدود نيمي از کتاب- شعر عاشورايي است و بقيه اشعاري در ارتباط با حضرت زهرا و اميرالمومنين و امام رضا و ديگر اهلبيت عصمت و طهارت عليهم السلام  است. البته چندشعرهم درباره دفاع مقدس است که به نوعي آنها هم آييني محسوب مي شود و ارتباط بين عاشورا و دفاع مقدس را نشان مي دهد.

    ديدم که در ديدار شاعران با رهبر انقلاب، کتاب را به ايشان تقديم کرديد.

بله. الحمدلله توفيق شد که به محضر مقام معظم رهبري برسم و مجموعه را تقديم شان کنم و از ايشان درخواست کنم که برايم دعا کنند.

    از شعري که در آن جلسه قرئت کرديد بگوييد.

خدمتتان عرض کنم که آن شعر غزلي بود تقديم به حضرت علي عليه اسلام که در استقبال از يکي از غزليات صائب تبريزي سروده شده بود. از حسن تصادف روز ديدار مصادف بود با دهم تير ماه که در تقويم به عنوان روز صائب نام گذاري شده. من هم از فرصت استفاده کردم و قبل از خواندن شعر اين نکته را عرض کردم و خوشبختانه از طرف حضرت آقا هم با استقبال روبرو شد و ايشان هم با توجه به علاقه اي که به اين شاعر شهير داشتند، از اينکه يادي از صائب شد خوشحال شدند.

    چطور شما يادتان بود روز صائب است؟

خب از سال 92 که کنگره بزرگداشت صائب تبريزي برگزار شد تلاش هاي زيادي شد روز دهم تير -که مصادف بود با تولد صائب پژوه بزرگ عصر حاضر استاد مرحوم محمد قهرمان-  به عنوان روز صائب در تقويم ثبت شود. من هم به دليل ارتباطي که با اين موضوع داشتم مدام پي گير بودم و وقتي از سال 93 اين اتفاق افتاد و نام صائب در تقويم درج شد بسيار خوشحال شديم. اين که ديدار رهبري در امسال دقيقا مصادف شد با اين روز را هم به فال نيک گرفتم و خداروشکر مي کنم که شعر براي اميرالمومنين عليه السلام را با ياد اين شاعر خواندم.

    چه نکته اي از آن ديدار براي شما جالب بود؟

به نظر من همه ي اين ديدار سراسر شور و جذابيت است و نمي توان بخش ويژه و متمايزي را برشمرد اما در بيانات حضرت آقا نکته اي بود که من براي سومين بار بود که از ايشان مي شنيدم. ايشان تاکيد زيادي داشتند بر ادعيه و مناجات و اينکه شاعران از اين گنج بهره ببرند. يادم مي آيد در سال 90 که در جمع شاعران آييني به خدمت ايشان رسيديم هم خيلي تاکيد داشتند بر دعا. به خصوص دعاي عرفه و ابوحمزه ثمالي. اين بار هم توصيه و سفارش ويژه داشتند بر توجه به صحيفه سجاديه و اينکه شاعران به خصوص به دعاهاي آن توجه کنند و با ذوق ادبي شان آن را به شعر تبديل کنند.

    درباره مسائل روز هم شعر مي گوييد؟

توجه داشته باشيد که شعر يک رسانه است و هر رسانه يک رسالتي دارد. رسالت شعر بيان هنرمندانه است و کشف زواياي جديد و آنچه که تا به حال بدان توجه نشده است. از طرف ديگر ظهور و بروز درونيات شاعر است و شاعر دغدغه مند طبيعتا نسبت به اتفاقات پيرامونش حساسيت دارد. شاعر دردهاي جهان پيرامون و اتفاقاتي که برابرش رخ مي دهد را به خوبي لمس مي کند و با کشف و بيان هنرمندانه اش به شعر تبديل مي کند. هر شعري به چيزي متعهد است و هيچ اثري بدون پشتوانه اعتقادي –حتي اعتقاد به پوچي- سروده نمي شود. بي توجه نبودن به مسائل سياسي، اعتقادي و اجتماعي وظيفه شاعر است و اگر اينگونه نباشد جاي تعجب دارد. من هم هميشه وظيفه خودم مي دانستم که به مسائل مرتبط با کشور و نظام بي تفاوت نباشم و در اين حوزه فعاليت کنم.

    شعر گفتن براي کدام يک از اهلبيت براي شما لذت بخش تر است؟

اين سوال از آن دسته سوالاتي است که هر چه فکر کنم نمي توانم براي آن جوابي پيدا کنم. شعر گفتن براي اهلبيت عليهم السلام يک توفيق و عنايت است و از آنجا که مي دانيم کلهم نور واحد نمي توان گفت که سرودن براي کدام يک از آل الله لذت بخش تر است. کاش توفيق داشته باشم که هميشه در اين راه شعر بگويم. هنوز براي برخي از هلبيت عليهم السلام شعري ندارم و متاسفانه از اين موضوع خيلي ناراحتم.

    نوحه هم مي‌نويسيد؟

کم و بيش بله. نوحه را بيشتر در مناسبت هايي همچون محرم و فاطميه و… کار مي کنم. چون تخصصي در نوا و آواهاي موسيقي ندارم نتوانسته ام خوب در اين زمينه فعاليت کنم اما افتخار مي کنم که نوحه اي بگويم و در مجالس خوانده شود و انصافا هم خيلي شيرين است اين که شعري از آدم در مراسم هيات خوانده شود.

    در پايان اگر صحبت خاصي داريد بفرماييد.

تشکر مي کنم از شما و اميدوارم که درنشر معارف اهلبيت عليهم السلام موفق باشيد.