طرح‌های عجیب استفاده از توپخانه

تقریبا اکثر مردم جهان با شنیدن عبارت “پرتاب ماهواره” به یاد یک موشک عمدتا بزرگ می افتند که شلیک شده و از جو زمین خارج می شود. این تعریف و نحوه استاندارد پرتاب ماهواره در جهان به شمار می آید. اما اگر بشود به شکل دیگری ، مثلا با استفاده از یک توپ یک ماهواره را به فضا پرتاب کرد چه ؟ مسلما اولین چیزی که به ذهن بسیاری از افراد می رسد این است که این روش تا حد زیادی از هزینه ها خواهد کاست. اما آیا اینچنین پروژه وجود داشته است یا خیر؟ پاسخ این سوال مثبت است اما برای رسیدن به پاسخ آن باید ابتدا کمی در تاریخ به عقب برویم.

جنگ جهانی اول: نبرد توپ های بزرگ

بدون هیچ شک و شبه ای باید از جنگ اول جهانی به عنوان “جنگ توپخانه ها” یاد کرد. در طول این جنگ تمامی طرفهای درگیر انواع و اقسام توپهای گوناگون در کالیبرهای مختلف برای پشتیبانی از نیروهای خودی و حمله به مواضع دشمن استفاده می شد. با معرفی کشتی های پرنده از طرف آلمان و شروع بمباران شهرهای متفقین شکل جدیدی از جنگ به جهان معرفی شد و حالا دیگر شهرهای بزرگ که از جبهه های جنگ دور بودند نیز دچار خسارت شدند. با ادامه جنگ نیروهای متفقین جنگنده های خود را وارد کارزار کرده و تا حد زیادی جلوی حملات هوایی آلمان را گرفتند. آلمانی ها تصمیم گرفتند که با کمک توپخانه خود این بار شهر پاریس را هدف قرار بدهند. توپهای معمول آن زمان به هیچ وجه قادر به این عمل نبودند و اینجا بود که به نوعی اولین ابر توپ در دنیای مدرن ساخته شد.

“توپ پاریس” با کالیبر 240 میلی متر توسط صنایع “کروپ” آلمان ساخته شد. طول لوله این توپ 34 متر بود و گلوله 106 کیلویی را تا فاصله 130 کیلومتری و ارتفاع 42 کیلومتری از سطح زمین می رساند و سپس با سرعتی در حدود 1640 متر بر ثانیه به هدف می رسد. این توپ در سال 1918 میلادی بر علیه پاریس به کار گرفته شد و موجب مرگ 250 نفر و مجروح شدن 620 تن از اهالی پاریس شد. قدرت تخریب گلوله های این توپ کم بود و بیشتر به عنوان یک سلاح روانی و عامل ایجاد ترس استفاده شد.

جنگ دوم جهانی: کارل گوستاو هیولای 800 میلی متری هیتلر

این آدولف هیتلر و آلمان نازی بودند که در جنگ دوم جهانی همچنان به استفاده از توپهای عظیم خصوصا از نوع سوار بر روی کشنده ریلی روی آوردند. اما هیتلر به عنوان شخصی که همیشه جنگ افزارهای بزرگ تر را بهتر می دانست دستور ساخت بزرگترین توپ عملیاتی جهان تا به امروز را داد. گوستاو و دورا دو توپ 800 میلی متری ساخت صنایع کروپ بودند که با وزنی در حدود 1350 تن و طول 47 متر در حکم هیولاهای سنگین وزن را داشتند. برای حرکت دادن هر کدام از این توپ ها به چهار مسیر خط آهن نیاز بود که هر جفت از آنها در زیر یک طرف از این توپ قرار می گرفت. توپ گوستاو در جریان محاصره شهر بندری سواستاپول در شوروی سابق به سال 1942 تنها مکانی بود که این توپ شلیک کرد و البته اثرات بسیاری مخربی بر روی شهر داشته و نهایتا موجب سقوط این بندر شد.

اما یک پروژه ناتمام آلمانی نیز در این میان باید مورد توجه قرار بگیرد.

پروژه V-3 آلمان طرحی بود که بر اساس یک لوله توپ بسیار طولانی بر روی یک سطح شیب دار قرار گرفته و در کناره لوله اصلی چندین محفظه نصب شده بود و وقتی که گلوله شلیک شده از انتهای لوله از کنار هر کدام از این بخش ها می گذشت با انجام یک انفجار کنترل شده در این بخش ها انرژی و شتاب بیشتری به گلوله وارد می شد و در نهایت یک گلوله 150 میلی متری با سرعت 1500 متر بر ثانیه لوله توپ را ترک کرده و تا فاصله 165 کیلومتری را طی کند.

هدف از ساخت این سلاح، بمباران لندن از شمال فرانسه بود که البته در سال 1944 با کشف مکان ساخت این توپ بمب افکن های انگلیسی آن را نابود کردند. البته یک توپ از این نمونه در سال 1945 آماده شده و چند شلیک به سمت لوکزامبورگ انجام داده و باعث ایجاد خسارات کمی شد.

جنگ سرد: از توپخانه اتمی تا شلیک ماهواره به فضا

شروع جنگ سرد در حقیقت آغاز یک مسابقه همجانبه تسلیحاتی بین دو ابرقدرت شرق و غرب بود که در آن هیچ طرحی رد نمی شد، شرکت ها و طراحان مختلف هر طرحی مربوط به طراحی و ساخت سلاح را ارائه داده و دو دولت نیز تقریبا برای سرمایه گذاری در این موارد حد و مرزی قائل نبودند.آمریکا که به عنوان مدافع کشورهای اروپای غربی می دید ناگهان با سیل بی پایان تانک ها و زرهپوش های شوروی سابق رو به رو شد که به هیچ عنوان با روشهای متعارف امکان متوقف کردن آن وجود نداشت. در نتیجه آمریکایی ها استفاده از سلاح های اتمی تاکتیکی را در دستور کار قرار دادند. بخشی از این استراتژی استفاده از توپ کششی مدل M65 با کالیبر 280 میلی متر با قابلیت پرتاب گلوله اتمی تا مسافت 32 کیلومتر بود. این توپ به آلمان منتقل شد اما به دلیل اندازه و وزن بالا هیچ گاه به عنوان یک سلاح موثر به حساب نمی آمد.

اما بعد از این مقدمه تقریبا طولانی به مردی از اهالی کشور کانادا می رسیم که یکی از عجیب ترین طرح ها در زمینه استفاده از توپخانه را مطرح کرده است. جرالد بول، طراح و دانشمند اهل کشور کانادا یکی از پیشگامان عرصه طراحی و ساخت سامانه های توپخانه ای بود. با آغاز مسابقه فضایی بین آمریکا و شوروی سابق مشخص بود که کشور کانادا نه توان علمی و نه توان مالی ورود به مسابقه فضایی را ندارد. اما بول راه حلی عجیب ارائه داد. وی اینگونه پیشنهاد خود را مطرح کرد که ماهواره ای کوچک برای استفاده در مدارهای پایینی سطح زمین توسط یک قبضه توپ بسیار بزرگ به سمت جو زمین شلیک شود.

در نهایت با مشارکت دو دولت کانادا و آمریکا “پروژه تحقیقات ارتفاع بالا” آغاز شد. برای این طرح از یک قبضه توپ 410 میلی متری استفاده می شد و چندین شلیک آزمایشی برای این منظور انجام شد. در یکی از شلیک ها در سال 1966 در آریزونای آمریکا یک پرتابه 180 کیلوگرمی با سرعت 3600 متر بر ثانیه به ارتفاع 180 کیلومتری و به درون فضای بیرون جو پرتاب شد. اما این پروژه با شدت گرفتن جنگ ویتنام و سردی روابط دو همسایه راه به جایی نبرد و متوقف شد.

اما جرالد بول شخصی نبود که این طرح را فراموش کند و این قصد وی در نهایت او را با یکی از خطرناک ترین دیکتاتورهای جهان یعنی “صدام حسین” پیوند داد. ریچارد بول بعد از شکست طرح مشترک بین آمریکا و کانادا، کار بروی توپ های 155 میلی متری را آغاز کرده و توپهای سری GHN-45 را طراحی کرد. این توپ بسیار مورد علاقه عراقی ها قرار گرفت و در سالهای جنگ با ایران چیزی نزدیک به 300 قبضه از این توپها را خریداری کرده و وارد جنگ ضد کشورمان کرد.

این خرید نظامی باعث افزایش روابط بین بول و عراقی ها شد و به نظر این دانشمند کانادایی، صدام حسین شخصی بود که می توانست اعتبار مالی لازم برای پروژه فضایی او را تامین کند. البته دیکتاتور عراقی به همین سادگی ها رضایت نداد و در مقابل پشتیبانی مالی دو خواسته از وی داشت. یکی کمک به افزایش برد موشک های اسکاد عراق و یکی هم ساخت یک ابر توپ برای ارتش عراق که پروژه “بابل” نام گرفت.در ابتدا بول کار بر روی پروژه کوچک تری با عنوان “بابل کوچک” را برای عراقی ها آغاز کرد. این توپ دارای لوله ای به قطر 350 میلی متر و طول 46 متر بود و قرار بود به بردی در حدود 750 کیلومتر دست پیدا کند. این توپ با زاویه 45 درجه بر روی یک تپه قرار گرفته و شلیک می کرد. این توپ در منطقه ای در شمال بغداد نصب شده و چند شلیک آزمایشی نیز با آن صورت گرفت.

بخش بعدی پروژه نیز با نام “بابل بزرگ” با کالیبر 1000 میلی متر و طول لوله 156 متر، قرار بود که یک توپ مخصوص فرستادن محموله های کوچک به مدار زمین باشد. هر چه که بود پروژه بابل با ترور جرارد بول به تاریخ 20 مارس 1990 در مقابل درب آپارتمانش در بروکسل بلژیک توسط عوامل ناشناس به پایان رسید. بخش هایی از لوله این توپ بزرگ نیز که در آن زمان به شرکتهای انگلیسی سفارش داده شده بود توسط گمرک و پلیس انگلستان کشف و ضبط شدند. پس از پایان جنگ خلیج فارس نیز “بابل کوچک” از میان رفت.

هر چند این پروژه هیچ گاه به سرانجام نرسید ولی آزمایشات انجام شده در این خصوص عملی بودن آن را نشان داد و می توان این گونه نتیجه گرفت که استفاده از توپ های کالیبر بزرگ می تواند یک راه حل ارزان قیمت برای فرستادن محمول های مورد نیاز و یا ماهواره های کوچک به مدارهای پایینی کره زمین باشد.