علل اجتماعی غفلت از نماز در نوجوانی

علل اجتماعی غفلت از نماز در نوجوانی

اهمّیت جامعه

     هر عمل و رفتار درست يا نادرست افراد جامعه به نحوى يا مربوط به فرد است يا مربوط به خانواده و يا مربوط به اجتماع .

     اجـتماع و تأثيراتى كه افراد از آن مى پذيرند، مى تواند منشاء صلاح يا فساد گردد و افق هاى سعادت يا تيرگى و شقاوت را به دنبال داشته باشد.

     اگـر شـرايـط، زمـيـنه ها، عملكرد افراد جامعه و به طور كلّى فضاى عمومى و فضاى خاصّ هر مـحيط، سالم و به دور از گناه ، فساد، خرافه و مانند آن باشد، قطعاً رشد كودك و نوجوان در چنين جامعه اى به سوى معنويت ، ايمان و عبادت پروردگار سبحان سوق پيدا مى كند.

     در جامعه ی سالم كه از آلودگى ، ظلم و فساد به دور است ، شخصيت فرزندانمان به بهترين وجهى رنگ الهى به خود گرفته و حرکت به سوى كمال الى الله و رسيدن به قلّه هاى معرفت انسانى آسان خواهد بود.

     در اين مختصر برخى از مهم ترين علل اجتماعى غفلت كودكان و نوجوانان به نماز را يادآور مى شويم :

1 ـ دوستان و معاشران

     بـسـيـارى از رفتارها و افكار كودك و نوجوان متأثّر از فكر و رفتار دوستان آنها است . وقتى كودك و نوجوان هم سنّ و سالان خود را در كوچه ، مدرسه ، محلّه ، مسجد، پارك و… مى بيند و يا بـا آنـهـا آشـنـا مى شود، خواسته يا ناخواسته از آنان تأثير مى پذيرد و خود را همچون آنان قـرار داده و عمل ديگران را براى خود الگو قرار مى دهد. لذا دوستان ، خصوصاً با آنهايى كه صميمى ترند، نقش بسزايى در ترغيب كودك و نوجوان به نماز يا غفلت و ترك نماز دارند.

     تـحـقـيقات نشان مى دهد، هر قدر نزديك ترين دوستان افراد در سنين نوجوانى به انجام رفتار نـمـاز پـاى بندى بيشترى داشته باشند، بر روى آنها تأثير مستقيم گذاشته و نقش مؤثّرى در تـشـويـق و تـرغـيـب آنـهـا خـواهد داشت و به عكس هر چه نزديك ترين دوستان افراد در دوران نوجوانى نگرش منفى نسبت به نماز داشته باشند بر روى آنها نيز تأثير منفى گذاشته و از گرايش آنان به نماز خواهد كاست .( فصلنامه تعليم و تربيت ، شماره 47، ص 79.)

     بـنابراين والدين با مراقبت منطقى و صحيح ، لازم است كودك و نوجوان را از دوستى با كسانى كـه بـه نـمـاز بـى اهـمّـيـت انـد بـرحـذر دارنـد و دليـل ايـن عـمـل را نـيـز بـرايـشـان بـيـان كـنـند تا با رغبت و ميل باطنى از دوستى با چنين افرادى پرهيز نمايند.

2 ـ تبليغات مسموم عليه دين

     كودك و نوجوان از طرفى به دليل آمادگى پذيرش هر نوع انديشه و رفتار ارائه شده ، و از طـرف ديـگـر بـه دليـل ضـعـف و نـاتـوانـى عـلمـى و عـقـلى ، قـادر بـه تـجـزيـه و تـحـليـل و تشخيص درست از نادرست نيست . در چنين وضعيتى اگر در معرض وساوس و تبليغات مـسـمـوم مـخالفين و منحرفين از اسلام ناب محمّدى (صلّی الله علیه وآله وسلّم )و ارزش الهى ، خاصّه نماز قرار گيرد، دچار شكّ و ترديد شده و در نهايت نسبت به دين و عبادت خدا بى اعتنا مى گردد.

     لذا والدين انديشمند و دلسوز با هوشيارى ، علاوه بر اينكه فرزندانشان را از مسير هلاكت بار تـبـليـغـات مسموم كه در قالب مجلات ، كتب ، فيلم و مانند آن آشكار مى شود حفظ مى كنند، سعى نـمـوده ، آنـان را در مـسير روح بخش آيات نورانى قرآن كريم و روايات رسيده از امامان (علیهم السّلام )قرار دهـنـد، تـا از انـوار دلنـواز و شـفابخش معارف الهى بهره مند گردند. در اين صورت كودكان و نـوجـوانـان بـه نـمـاز و رابـطـه بـا خـداونـد سـبـحـان عـشـق مـى ورزنـد و خـود را بـه اعمال صالح مزيّن مى نمايند.

3 ـ ارائه نكردن الگوى عملى در اجتماع

     نوجوان وقتى به محيط اجتماع پا مى گذارد، براى تحقّق آرزوهاى مختلف خود از فرد يا افرادى الگو مى پذيرد.

     والدينى كه سال ها كودك و نوجوان را با ايمان ، خدا، پيامبران ، ائمّه (علیهم السّلام ) آشنا ساخته اند، لازم است در عصر حاضر يا زمانى كه كودك و نوجوان در آن زندگى مى كند، فرد يا افراد وارسته اى را بـه عنوان الگوهاى معنوى به آنها معرّفى كنند تا روحيه الگوپذيرى او اشباع شود و او بـتـوانـد مصداق عينى بنده ی صالح و نمازگزار حقيقى را خود دريابد. به يقين چنين كودكان و نوجوانانى با نماز الفت بيشترى يافته و به آن پاى بند خواهند ماند.

4 ـ نقش محيط مدرسه در هدايت به سوى نماز

     فضاى آموزشى سالم و پويا، در شكل گيرى و تثبيت شخصيت كودك و نوجوان نقش بسيار مهم و كـليـدى دارد. اگر مجموعه عناصر تعليم و تربيت يعنى مديران ، معلّمين ، كاركنان مدرسه به انديشه ی الهى و عمل صالح آراسته و پاى بند باشند، به يقين كودك و نوجوان در چنين فضايى رشد معنوى يافته و به وظايف الهى و عبادت با پروردگار مشتاق مى شود.

     بـه يـك مـعـنـى مـى توان گفت كه معلّم بيشترين نقش و تأثير را بر روحيات ، عقايد، اخلاق و رفـتـار كـودك و نـوجـوان دارد تـاحـدّى كـه نـظـر و عـمـل مـعـلّم بـراى آنـان حـجّـت بـى بديل است .

     طبق تحقيقات به عمل آمده ، دبيران دينى در گرايش نوجوانان به نماز داراى نقش مؤثّرى بوده اند. در ذيل برخى از عوامل اين تأثيرگذارى را به ترتيب برمى شمريم :

1 ـ تلاش آنها در آگاه كردن دانش آموزان نسبت به اهمّيت و اسرار نماز.

2 ـ شـخـصـيـت عـلمـى و مـيـزان تـوانـايـى دبـيـران ديـنـى در پـاسـخـگـويـى بـه سـؤ ال هاى مذهبى و دينى نوجوانان .

3 ـ محبوبيت دبيران دينى ، نزد دانش آموزان .

4 ـ مطابقت بين گفتار و عمل دبيران دينى (الگوپذيرى ).

5 ـ يادآورى مكرّر دبيران دينى درباره نماز.

     هـمـچـنـيـن نقش توصيه ها و سفارش هاى دبيران غيردينى در مورد نماز و تأثير حضور آنان در نـمـاز جـمـاعـت مـدرسـه ، در گـرايـش دانش آموزان به نماز مؤثّر بوده است . همچنين تطابق بين گـفـتـار و عـمـل دبـيـران غـيـر ديـنـى بـيـش از تـطـابـق گـفـتـار و عمل دبيران دينى در گرايش آنان به نماز مؤثّر است .( فصلنامه تعليم و تربيت ، شماره 47، ص 80).

     علاوه بر عوامل مذكور، تأثير عواملى همچون تحويل نگرفتن ، بى اعتنايى و بى حرمتى نسبت به كودكان و نوجوانان در اماكن مذهبى ، مشاهده انحراف ، فساد، رياكارى ، احساس تحجّر و بى مـنـطـقى از مدّعيان و طرفداران دين ، ديدن ناتوانى ها و عقب ماندگى جوامع اسلامى و مسلمانان و تـعـمـيم دادن آن به اصل دين ، ايجاد نوعى توقّع و مزد فورى پس از عبادت ، در روحيه آنان را مى توان از عوامل اجتماعى دور شدن از نماز و عبادت كودكان و نوجوانان برشمرد.

برگرفته از سایت مرکز تخصّصی نماز – قنوت

پایگاه اطّلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام