معرفی قرآنی شخصیت پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله

معرفی قرآنی شخصیت پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله

     قرآن آیه‌های متعددی درباره پیامبر اسلام صلوات الله علیه وآله دارد که خیلی جالب است. در آیه ۲۱ سوره احزاب می‌فرماید:«لَقَدْ کانَ لَکُمْ في‏ رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ يَرْجُوا اللَّهَ وَ الْيَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ کَثيراً؛ یقیناً برای شما در [ روش و رفتار] پیامبر خدا الگوی نیکویی است برای کسی که همواره به خدا و روز قیامت امید دارد و خدا را بسیار یاد می‌کند». یعنی پیامبر صلوات الله علیه وآله اسوه حسنه، الگوی نیکو وکامل است، آن هم برای کسانی که امید به خدای متعال و لقای خداوند در روز قیامت دارند و خدا را بسیار یاد می‌کنند. وقتی پیامبر صلوات الله علیه وآله به عنوان الگو و سرمشق کامل برای انسان‌ها و امت معرفی می‌شود، حاکی از عظمت و بزرگواری اوست.

     در آیه ۱۲۸ سوره توبه می‌فرماید:«لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ حَريصٌ عَلَيْکُمْ بِالْمُؤْمِنينَ رَؤُفٌ رَحيمٌ؛ یقیناً پیامبری از جنس خودتان به سویتان آمد که به رنج و مشقت افتادنتان بر او دشوار است، اشتیاق شدیدی به [هدایتِ] شما دارد، و نسبت به مؤمنان رئوف و مهربان است».

     خداوند متعال در این آیه از سوره توبه برای پیامبر اکرم صلوات الله علیه وآله ویژگی‎هایی برشمرده ازجمله این‌که نبی مکرم صلوات الله علیه وآله برخاسته از متن مردم بوده و مردم‌دار و مردمی است، پیامبری از جنس مردم و برخاسته از دل مردم است او آشنا با درد و رنج مردم است چراکه پیامبر خودش در زندگی سختی‎های فراوانی کشید لذا با درد و رنج مردم آشناست و جدای از مردم نیست.

     پیامبر اکرم صلوات الله علیه وآله غم‌خوار مردم بود و از درد و رنج آن‌ها خبر داشت. ویژگی دیگری که خدای متعال برای حضرت محمد صلوات الله علیه وآله ذکر می‎کند این است که او حریص بر هدایت مردم است او علاقمند بود به این‌که مردم هدایت شوند و به راه راست بروند کمااینکه رسول خدا صلوات الله علیه وآله همیشه نسبت به مردم دلسوز یود و هیچ‌کس به اندازه او دلسوز مردم نبوده است.

     ویژگی دیگری که برای نبی مکرم اسلام ذکر شده است نرمش و عطوفت او نسبت به مؤمنان است کمااینکه قلب پیامبر به دو صفت نرمی و صلابت معروف بود او نسبت به مؤمنین نرم و نسبت به دشمنان و کافران و منافقان با صلابت بود و در یک کلام او از اخلاق کریمانه برخوردار بوده است.

     پیامبر اکرم صلوات الله علیه وآله آن‌قدر مهربان و دلسوز بود که وقتی یتیمی گریه می‎کرد می‎رفت و او را نوازش می‎کرد و وقتی فقیری درد داشت با او همدرد و هم‌سفره می‎شد، پیامبر اکرم صلوات الله علیه وآله در مهربانی کردن و محبت کردن به مردم اسوه و الگو است لذا ما باید از زندگی او درس بگیریم. کمااینکه گسترش اسلام به‌خاطر اخلاق و رفتار پیامبر بود.

     به دلیل همین ویژگی‌ها است که در آیه ۱۰۷ سوره انبیا می‌فرماید: «وَ مَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ؛ و تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم». وجود پیامبر برای تمام انسان‌ها مایه رحمت است و به همین دلیل خداوند در آیات چهارم و پنجم سوره نجم می‌فرماید:«وَ مَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى* إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى؛ و هرگز از روى هوى و هوس سخن نمى‌گوید، آنچه مى‌گوید به جز وحیى که به وى مى‌شود نیست».

     در آیه ۴ سوره قلم نیز می‌فرماید: «وَ إِنَّكَ لَعَلَی خُلُقٍ عَظِيمٍ؛ و یقیناً تو بر ملکات و سجایای اخلاقی عظیمی قرار داری». پیامبر به دلیل این ویژگی‌ها الگوی مسلمانان است که باید از او بیاموزند و یاد بگیرند و به همین دلیل است که آیه ۱۵۹ سوره آل عمران می‌فرماید: «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَليظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَي اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَکِّلينَ؛ (ای پیامبر!) پس به مهر و رحمتی از سوی خدا با آنان نرم خوی شدی، و اگر درشت خوی و سخت دل بودی از پیرامونت پراکنده می‌شدند، بنابراین از آنان گذشت کن، و برای آنان آمرزش بخواه، و در کارها با آنان مشورت کن، و چون تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن، زیرا خدا توکل کنندگان را دوست دارد».

     این آیه زمانی نازل شد که در جنگ اُحُد عده‌ای از پیامبر صلوات الله علیه وآله نافرمانی کردند و همین نافرمانی سبب شکست مسلمانان در مرحله دوم جنگ شد و حمزه عموی پیامبر و جمعی از مسلمانان به شهادت رسیدند. خداوند در این آیه می‌فرماید آن عده‌ای که نافرمانی کرده و آن نقطه حساس و استراتژیک را رها کردند و موجب شکست مسلمانان شدند، عفو و برایشان طلب آمرزش کن و در امور مربوط به امت با آنها به مشورت بپرداز. واقعا این آیات برای جامعه ما باید مایه الگو باشد.

     پیامبر مردم را به دین دعوت کرد و مردم به او ایمان آوردند، ولی در میان همان مؤمنین سستی‌ها و خلاف‌کاری‌هایی بروز کرد، بعد از این سستی‌ها و خلاف‌ها است که خداوند می‌فرماید ای پیامبر وظیفه داری که آنها را عفو کنی و با تندی و خشونت با آنها برخورد نکنی. آنها از دستور پیامبر صلوات الله علیه وآله سرپیچی کردند، ولی خداوند به پیامبر می‌فرماید اولا آنها را عفو کن، ثانیا برایشان طلب آمرزش کن و ثالثا در میان آنها کسانی هستند که اهل اندیشه‌اند، پس آنها را به مشورت بگیر.

     پیامبر اکرم صلوات الله علیه وآله که اینگونه مورد وصف آیات قرآن است در هنگام رحلتش به مردم درباره قرآن و عترت سفارش کرد اما متاسفانه بعد از رحلت ایشان به این سفارش وی توجه نشد و فقط به ظاهر قرآن (که همین هم پذیرفته نیست) تمسک کردند و روح قرآن به فراموشی سپرده شد کمااینکه می‎بینیم که بر سر عترت پیامبر چه مصائب و سختی‎هایی که وارد نکردند.

خبرگزاری بین المللی قرآن

 

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام