منظور از «لقاء اللّه» چیست؟

این تعبیر بسیار پرمعنی و عمیق است، هرچند جمعی از مفسّران، بسیار ساده از کنار آن گذشته اند: گاه گفته اند منظور از «لقاء الله» ملاقات فرشتگان خدا در قیامت است. گاه گفته اند منظور ملاقات حساب و جزاء و ثواب او است و گاه گفته اند به معنی ملاقات حکم و فرمان او است و به این ترتیب هر کدام کلمه ای را در تقدیر گرفته اند، در حالی که می دانیم تقدیر برخلاف اصل است و تا دلیلی بر آن نباشد باید از آن پرهیز کرد .
بدون شک منظور ملاقات حسی پروردگار نیست، چرا که ملاقات حسی تنها در مورد اجسام است که دارای مکان و زمان و رنگ و کیفیات دیگرند، به طوری که می توان آنها را با چشم ظاهر دید .بلکه منظور یک شهود باطنی و دیدار و ملاقات روحانی و معنوی با خدا است، زیرا در قیامت حجاب ها کنار می رود و آثار خداوند چنان در عرصه محشر و تمام صحنه ها و مواقف قیامت ظاهر و آشکار می گردد که همه کس حتی کافران خدا را با چشم دل می بینند. مرحوم علامه طباطبائی در تفسیر المیزان چنین می گوید: «بندگان خدا در شرائطی قرار می گیرند که حجابی میان آنها و پروردگارشان نیست، زیرا طبیعت روز قیامت ظهور و بروز حقایق است، همانگونه که در آیه 25 سوره نور آمده: «وَیَعْلَمُونَ اَنَّ الله هُوَ الْحَقُّ الْمُبیْنُ؛ در آن روز می دانند که خداوند حق آشکار است».

در حدیث مشروحی می خوانیم مردی خدمت امام امیر مؤمنان علی (علیه السلام) آمد و عرض کرد: من درباره قرآن مجید به شک افتاده ام! امام فرمود: چرا؟ عرض کرد: در آیات بسیاری می بینیم که قرآن سخن از ملاقات پروردگار در قیامت می گوید و از سوی دیگری می فرماید: «لاتُدْرِکُهُ الاْبْصارُ وَهُوَ یُدْرِکُ الاَبْصارَ؛ چشم ها او را درک نمی کند و او چشم ها را درک می کند» این آیات چگونه باهم سازگار است؟
حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: اَللِّقاءُ هُنا لَیْسَ بِالرُّؤْیَةِ، وَالِّلقاءُ هُوَ الْبَعْثُ فَافْهَمْ جَمیعَ ما فی کِتابِ الله مِنْ لِقائِهِ فَانَّهُ یَعْنی بِذلِکَ الْبَعْثَ؛ لقاء به معنی مشاهده با چشم نیست، بلکه لقاء همان رستاخیز و برانگیخته شدن مردگان است، پس معنی تمام آنچه در قرآن تعبیر به لقاءالله شده است درک کن که همه به معنی بعث است.
در حقیقت امیرمؤمنان علی(علیه السلام) مسأله لقاء الله را به چیزی تفسیر می کنند که شهود پروردگار از لوازم آن است، بر این اساس روز رستاخیز روز برطرف شدن حجاب ها و کنار رفتن پرده ها و ظهور آیات حق و تجلی خداوند بر قلوب است و از این تعبیر امام علی (علیه السلام) هر کس به فراخور حال خود مطلب را در سطوح مختلف درک می کند و بی شک شهود باطنی اولیاء الله در قیامت با افراد عادی بسیار متفاوت و مختلف است.
فخر رازی در تفسیر خود بیان جالبی دارد، او می گوید: «انسان در این دنیا به خاطر غرق شدن در امور مادی و تلاش برای معاش غالباً از خدا غافل می شود ولی در قیامت که همه این شواغل فکری برطرف می گردد انسان با تمام وجودش متوجه پروردگار عالم می شود و این است معنی لقاءالله».
این حالت ممکن است بر اثر پاکی و تقوا و عبادت و تهذیب نفس در این دنیا برای گروهی پیدا شود، چنان که در نهج البلاغه می خوانیم: یکی از دوستان دانشمند علی (علیه السلام) به نام «ذعلب یمانی» از امام پرسید: هَل رَأیت رَبک؛ آیا خدای خود را دیده ای؟ امام علی (علیه السلام) فرمود: اری آیا خدایی را که نبینم پرستش کنم؟ و هنگامی که او توضیح بیشتر خواست امام اضافه کردند: چشمهای ظاهر هرگز او را مشاهده نکنند، بلکه قلبها به وسیله نور ایمان او را درک می نمایند».

منبع : قدس