هرکس به اندک بسنده کند بی نیاز می شود

عزّت ‌مداری و بی ‌نیازی در قاموس بندگان شاکر الهی جایگاهی بس ارزشمند دارد. این رادمردان ممکن است در تنگنای فقر و ناداری قرار بگیرند، ولی همیشه تلاش می ‌کنند در برابر دیگران اظهار بی ‌نیازی کنند. در مقابل، گروهی هم با وجود امکانات بسیار، چنان از ناداری دم می‌زنند که گویا از سرزمین ‌قحطی ‌زدگان برگشته‌اند. آنان‌همانند تشنگانی هستند که هر چه ‌از آب شور می‌خورند، سیراب نمی‌شوند. حضرت علی (علیه السلام) در این باره می‌فرمایند: اظْهارُ الْغِنی مِنَ الشُّکْرِ؛ اظهار بی‌نیازی، نوعی شکر است. همچنین در کلامی دیگر که اهل سنت نقل کرده‌اند، سبب رفتار گروه دوم را چنین بیان می‌دارد: اظْهارُ الْفَاقَةِ مِنْ خُمُولِ الْهِمَّةِ؛ اظهار فقر و نیازمندی به جهت از یاد بردن همت است.

ازاین رو کم‌خواهی و زیاده ‌خواهی، به انتظار افراد از زندگی مادی بستگی دارد. چه بسیار انسان ‌هایی که از مال دنیا چیزی ندارند، ولی محبوب قلب ‌ها و دوست ‌داشتنی ‌ترین افراد هستند. مصرف ‌گرایان هر چند به زندگی تجملی عادت کرده ‌اند، ولی با تمرین می‌توانند از مصرف خود بکاهند و به تدریج، به وضع جدید عادت کنند. بی شک کم‌ خوری، کم ‌خوابی و حرکت در مسیر تعادل، به تمرین نیاز دارد و با نیروی اراده می‌توان زیاده‌خواهی‌ ها را کنترل و به تدریج به وضع جدید عادت کرد. از این رو حضرت علی (علیه السلام)درباره صرفه‌جویی می‌فرماید: مَنِ اکْتَفی بِالْیَسیِرِ اسْتَغْنی عَنِ الْکَثِیرِ؛ هر کس به اندک بسنده کند، از بسیار بی‌نیاز می‌شود.