هفدهم بهمن ماه سالروز عملیات والفجر مقدماتی

خانه / انقلاب و دفاع مقدس / هفدهم بهمن ماه سالروز عملیات والفجر مقدماتی

بسم رب الشهدا والصدیقین

ashoora

مقدمه

در حالی كه عدم موفقیت در عملیات رمضان، دورنمای پیشروی در شرق بصره را دور از دسترس نشان می داد، پیروزی در عملیات محرم و تسلط بر زمین های تخت استان میسان، دستیابی به شهر العماره عراق – كه به عنوان تهدید هم زمان علیه دو شهر بصره و بغداد محسوب می شد – را امكان پذیر كرده بود. به همین منظور و نیز از آن جایی كه فرماندهان جنگ ناگزیر بودند در مقابل تجهیزات برتر عراق، زمین سخت را گزینش كرده و درگیری در وضعیت دشوار را به دشمن تحمل كنند، منطقه رملی غرب ارتفاعات میشداغ – حدفاصل فكه تا چزابه – برای انجام عملیات سرنوشت ساز والفجر مقدماتی انتخاب گردید.

نقشه راههای مناطق عملیاتی 2

اهداف عملیات

اولین هدف تصرف پل غزیله بود و چنانچه این مرحله از عملیات با موفقیت انجام می شد، تصرف شهر العماره به عنوان دومین هدف در دستور كار قرار می گرفت.

موقعیت منطقه

منطقه عملیاتی از شمال به میشداغوبرقازهاز جنوب بههورالهویزهاز شرق بهچزابهو شهربستانو از غرب به شهرالعمارهعراق ورودخانه دجلهمنتهی می شد.

در منطقه مزبور رودخانه های متعددی وجود دارد، از جمله:رودخانه دویرجكه از كوه های شمالی منطقه سرچشمه گرفته و بههورالسنافمی ریزد ورودخانه میمهكه سرچشمه آن ارتفاعات ایلام است و به طرفهور بن عمران(جنوب هورالسناف) منتهی می شود.

cd (3)

استعداد دشمن

مسئولیت پدافند از منطقه عملیاتی (از چیلات تا هورالعظیم) به عهده سپاه چهارم عراق بود. لشكرهای سازمانی این سپاه نیز عبارت بودند از:

الف – لشكر 14 پیاده ؛ شامل:

–  تیپ 421 پیاده

–  تیپ 422 پیاده

–  تیپ 18 پیاده كوهستانی

–  تیپ گردان تانك سیف سعد

منطقه گسترش لشكر 14 از شیب تا پاسگاه دویرج و مقر فرماندهی آن نیز در غرب تقاطع جاده چزابه – غزیله با جاده صفریه بود.

ب – لشكر 1 مكانیزه؛ شامل:

–   تیپ 108 پیاده

–   تیپ 501 پیاده

–    تیپ 1 مكانیزه

–   تیپ های 92، 93 و 94 پیاده، 34 زرهی و 27 مكانیزه (به عنوان احتیاط) منطقه گسترش این لشكر از پاسگاه دویرج تا پاسگاه پیچ انگیزه و مقر فرماندهی آن نیز در جنوب منطقه بزرگان بود.

ج – لشكر 10 زرهی؛ شامل:

–   تیپ 17 زرهی

–   تیپ 42 زرهی

–   تیپ 34 زرهی

–   تیپ 24 مكانیزه

–   تیپ 412 پیاده

منطقه گسترش این لشكر از پیچ انگیزه (شیار به جلیه) تا جنوب غربی دهلران (چیلات) بود.

د – نیروهای احتیاط؛ شامل:

–   لشكر 3 زرهی، در منطقه شرق هورالسناف جنوبی

–   تیپ 30 زرهی از لشكر 6 زرهی، در منطقه جنوب زبیدات

–    تیپ  16 زرهی از لشكر 6 زرهی، در منطقه العماره

–    تیپ 25 مكانیزه از لشكر 6 زرهی، در منطقه شرق هورالسناف

–    تیپ 37 زرهی از لشكر 12 زرهی، در منطقه بزرگان

–     تیپ 101 پیاده گارد مرزی، در منطقه العماره

–     تیپ 10 زرهی وابسته به ستاد كل، احتمالا در شمال العماره

–     تیپ های 48 پیاده و 49 زرهی ار لشكر 11، در منطقه العماره

–     تیپ 51 زرهی مختلط، در منطقه فكه

–     گارد ریاست جمهوری، در منطقه  بزرگان

–      تیپ 704 پیاده در منطقه صفریه تا رشیده

n00018524-b

قوای خودی

بعد از عملیات محرم، سپاه پاسداران در صدد گسترش سازمان رزم خودی برآمد. بر همین اساس لشكر فتح به سپاه 3 صاحب الزمان (عج) تبدیل شد و سازمان تمامی تیپ های تابع آن به جز تیپ 44 قمر بنی هاشم (ع) نیز به لشكر تغییر یافت.

لشكر ظفر نیز سپاه 11 قدر را تشكیل داد و در نتیجه دو تیپ 27 و 31 آن به لشكر تبدیل شدند و سه تیپ جوادالائمه(ع)، امام رضا (ع) و امام صادق (ع) نیز لشكر نصر5 را به وجود آوردند. هم چنین، یك تیپ مستقل به نامتیپ 10 سید الشهدا (ع) تشكیل شده و تحت امر این سپاه در آمد.

لشكر فجر هم با تیپ های المهدی (عج)، امام سجاد (ع) و ثارالله بهسپاه هفتم حدید تبدیل شد. در این میان لشكر فجر با همان سازمان لشكر باقی ماند تیپ ثارالله نیز كه به لشكر تبدیل شده بود، به اتفاق لشكر قدس (شامل: لشكر 7 ولی عصر و تیپ 15 امام حسن) و لشكر 8 نجف تحت امر سپاه هفتم قرار گرفتند.

به این ترتیب با گسترش سازمان رزم سپاه پاسداران و ایجاد سه سپاه عملیاتی، قرارگاه مركزی خاتم الانبیاء (ص) جهت انجام این عملیات استعداد زیر را در نظر گرفت:

قرارگاه كربلا هدایت نیروهای زیر را به عهده داشت:

n00024046-b

سپاه 3 صاحب الزمان (عج)

لشكر 14 امام حسین (ع) با استعداد 8 گردان

لشكر 25 كربلا به استعداد 11 گردان.

لشكر 17 علی بن ابی طالب (ع) با استعداد 14 گردان

تیپ مستقل 44 قمربنی هاشم (ع) با استعداد 5 گردان

سپاه 7 حدید

valfadjre

قرارگاه قدس هدایت نیروهای زیر را عهده داشت:

لشكر 7 ولی عصر (عج) با استعداد12 گردان

تیپ 15 امام حسین (ع) با استعداد 10 گردان

لشكر 8 نجف اشرف با استعداد 14 گردان

لشكر 41 ثارالله (ع) با استعداد 11 گردان

لشكر 19 فجر با استعداد 24 گردان

l (12)

قرارگاه نجف هدایت نیروهای زیر را به عهده داشت:

سپاه 11قدر

لشكر 27 محمد رسول الله (ص) با استعداد 24 گردان

لشكر 31 عاشورا با استعداد 13 گردان

تیپ مستقل 10 سیدالشهدا (ع) با استعداد 7 گردان

ضمنا، از ارتش نیز یگان های زیر تحت امر فرماندهی این عملیات بودند:

لشكر 16 زرهی با استعداد 6 گردان تانك و 6 گردان مكانیزه

تیپ 84 خردم آباد با استعداد 4 گردان پیاده و 1 گردان تانك

هم چنین استعداد توپخانه شركت كننده در این عملیات عبارت بودند از :

ارتش : 16 گردان

سپاه: 7 گردان

ashoora

طرح عملیات

در طراحی عملیات مقرر شد قوای دو قرارگاه كربلا و نجف به طرف العماره تك نمایند. در مرحله اول، قوای قرارگاه نجف در محور طاووسیه تا رشیده، حد فاصل خط تا كانال های آخر را تصرف كرده و در مرحله دوم و در ادامه تك، جناح راست تا حاشیه جنوبی دویرج(پشت جاده آسفالت فكه و در غرب بزرگراه و سرپل حلفائیه) را تصرف نمایند. نیروهای قرارگاه كربلا نیز می بایست با استفاده از معابر وصولی جای پای تصرف شده توسط قرارگاه نجف را تا چزابه ادامه داده و در پشت كانال پدافند نمایند. در مرحله دوم منطقه شرق غزیله و شمال هورالهویزه پاكسازی شده و سرپل غزیله تامین گردد. هم چنین با احداث خاكریز، جناح قوای كربلا می بایست تامین شود تا چنانچه ماموریت قوای نجف در رسیدن به جاده با مشكل مواجه شد، جناح قوای كربلا از تعرض و آسیب دشمن مصون بماند.

در صورتی كه اهداف مراحل اول و دوم عملیات تحقق می یافت، چنین پیش بینی شده بود كه با بازسازی یگان ها و ایجاد شرایط مناسب و نیز با توجه به وضعیت دشمن، عملیات در مرحله سوم به سمت العماره ادامه یابد. هم چنین مقرر شد در منطقه چیلات و طیب تك فریب انجام شود. لشكر 14 امام حسین (ع) نیز ماموریت داشت تا در منطقه فاو عملیات فریب انجام دهد.

161715_329

شرح عملیات

در ساعت 21:30 روز 17/11/1361 پس از اعلام رمز مبارك یاالله، یاالله، یاالله  عملیات از پنج محور شمال و جنوب رشیده، صفریه و ارتفاعات چرمر و خاك آغاز شد و نیروها در تاریكی مطلق شب به منظور پاكسازی میادین مین و شكستن خطوط دفاعی دشمن و رخنه در این خطوط پیشروی كردند. وسعت و عمق موانع و استحكامات دشمن و وجود كانال های متعدد كه دشمن برای ایجاد آن ها تلاش بسیاری متحمل شده بود، سرعت لازم را از نیروها گرفت. در نتیجه، اگر چه خط اول دشمن شكسته شده بود، لیكن به دلیل عدم پاكسازی منطقه – در حالی كه تاریكی شب رو به پایان بود – طبیعی به نظر می رسید كه امكان استقرار كامل وجود نداشته باشد. در واقع تاریكی مطلق شب، عدم الحاق نیروها و پاكسازی منطقه، عمق و وسعت زیاد میادین مین، هوشیاری و اطلاع قبلی دشمن نسبت به وقوع عملیات، عوامل بازدارنده ای بودند كه به عدم تامین كامل اهداف مرحله اول عملیات منجر شدند.

به رغم وضعیت موجود به خاطر موقعیت خاصی كه به تبع آغاز عملیات در میان مردم ایجاد شده بود و از طرفی به دلیل امیدواری مسئولین و نیز تبلیغات سوء دشمن و … مرحله دوم عملیات در ساعت 21 روز 20/11/1361 به منظور انهدام نیرو و تجهیزات دشمن آغاز گردید. اما این بار نیز عدم هماهنگی در نیروهای عمل كننده و هم چنین هوشیاری دشمن و احاطه او بر راه كارهای خودی، مانع از پیشرفت رزمندگان گردید.

1y23ragmohkghe3aauhz

بررسی عملیات

از ابتدای پیشروی نیروهای خودی از نقطه رهایی تا رسیدن به خط دوم دشمن بیش از 16 نوع مانع از سوی دشمن تعبیه و ایجاد شده بود و یا به صورت عارضه طبیعی منطقه وجود داشت. دشمن با این اقدامات در واقع آن چه را به صورت تجربه از عملیات های گذشته به دست آورده بود، تقریبا به صورت كامل در منطقه عملیاتی والفجر مقدماتی اجرا كرد. ارتش عراق سعی داشت با موانع یاد شده تا حد امكان در پیشروی نیروهای ایرانی تاخیر بیاندازد. از این رو، موانع مزبور به منزله زنگ خطر و عامل هشدار دهنده محسوب می شد. و از طرفی به طور طبیعی توان نیروها را جهت تامین اهداف در شب می گرفت، علاوه بر این، گرفتن جناح و به كارگیری نیروی احتیاط دو موضوع قابل توجه بود كه در تاكتیك های دشمن در عملیات والفجر مقدماتی مشاهده گردید.

موضوع دیگر این كه در گذشته نیروهای هجومی و اصلی دشمن در خطوط حضور داشتند و به طور طبیعی در معرض آسیب پذیری نیروهای مهاجم بودند؛ لیكن در این عملیات نظر به این كه دشمن شكستن خط را برای خود مفروض می دانست، نیروهای هجومی اش را در احتیاط قرار داد و با گذاردن نیروهای پدافندی در خط و عمق بخشیدن به میادین مین و ایجاد موانع دیگر عملا سعی بر این داشت كه پس از گرفتن توان نیروهای مهاجم با وارد كردن نیروهای اصلی خود مناطق تصرف شده را باز پس گیرد.

75622_173

نتایج عملیات

با این عملیات طراحان نظامی خودی دریافتند كه عملیات های بعدی باید در مناطق عاری از نقاط قوت دشمن ( موانع، آتش توپخانه و …) انجام شود. از سوی دیگر، مناطق انتخابی باید به گونه ای باشند كه ضعف های خودی در آن كم تر بوده و جنگ متكی به نیروهای انسانی در آن مناطق عملی باشد. مضافا به این كه فرماندهان سپاه پاسداران به این نتیجه رسیدند كه باید ضمن پرهیز از انتخاب مناطق با عمق زیاد، این انتخاب متناسب با قوای خودی باشد.

ضمناً در این عملیات علاوه بر انهدام قابل توجه تیپ های 905 و 704 و یك گردان از نیروهای سودانی، تعداد 113 تن از نیروهای دشمن اسیر شدند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *