وحدت در سیره امام علی (علیه السلام)

فلسفه امامت به تعبير امام رضا علیه السلام، حفظ دين و وحدت و انسجام مسلمين است: «إِنَّ الْإِمَامَةَ زِمَامُ الدِّينِ وَ نِظَامُ الْمُسْلِمِين .»[1] لذا در سیره اهل بیت علیهم السلام بالأخص امیرالمومنین علیه السلام، شاهد اقدامات وحدت گرایانه جهت هدایت جامعه اسلامی می باشیم.

سيره عملي وحدت طلبانه امام علي علیه السلام

یکی از اقدامات اساسی امام علي علیه السلام در دوران 25 ساله سکوت، حفظ اصل اسلام و وحدت بين عموم مسلمانان بود و در مسئله خلافت، حضرت علي علیه السلام با صبر و سكوت خود، اجازه ندادند اين اختلاف، وحدت امت اسلامي را خدشه دار سازد.

حضرت در يكي از نامه هاي خود با اشاره به غصب خلافت و اختلافاتِ مقارن با آن، مي فرمايد:

«ديدم گروهي از اسلام بازگشته، مي خواهند دين محمد صلی الله علیه وآله و سلم را نابود سازند؛ پس ترسيدم كه اگر اسلام و طرفدارانش را ياري نكنم، رخنه اي در آن ببينم يا شاهد نابودي آن باشم، كه مصيبت آن بر من سخت تر از رها كردن حكومت بر شما است، كه كالاي چند روزه دنيا است … پس در ميان آن آشوب و غوغا به پا خاستم تا آنكه باطل از ميان رفت و دين، استقرار يافته، آرام شد.»[2]

استخوان در گلو

ایشان در جای دیگر تصريح مي كند، سكوت من حساب شده بود. از میان دو راه، آن را كه به مصلحت اسلام نزديك تر بود انتخاب نمودم. سپس مي فرمايد:

«در اين انديشه بودم كه آيا با دست تنها، براي گرفتن حق خود به پا خيزم؟ يا در اين محيط خفقان زا و تاريكي كه به وجود آوردند، صبر پيشه سازم؟ كه پيران را فرسوده، جوانان را پير، و مردان با ايمان را تا قيامت و ملاقات پروردگار اندوهگين نگه مي دارد! پس از ارزيابي درست، صبر و بردباري را خردمندانه تر ديدم. پس صبر كردم در حالي كه گويا خار در چشم و استخوان در گلوي من مانده بود.»[3]

[1]. احتجاج، احمد بن علي طبرسي، ج‏4، ص164.

[2]. نهج البلاغه، نامه 62.

[3]. نهج البلاغه، خطبه 3.

حريص ترين شخص بر وحدت

امير المؤمنين، علي علیه السلام خود را حريص ترين شخص به وحدت امت اسلامي مي دانستند كه فرمودند:

«وَ لَيْسَ رَجُلٌ فَاعْلَمْ أَحْرَصَ عَلَى جَمَاعَةِ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه وآله و سلم وَ أُلْفَتِهَا مِنِّي أَبْتَغِي بِذَلِكَ حُسْنَ الثَّوَابِ وَ كَرَمَ الْمَآب ؛ پس بدان هيچ كس همانند من وجود ندارد كه به وحدت امّتِ محمد صلی الله علیه و آله و به انس گرفتن آنان به همديگر، از من دلسوزتر باشد. من در اين كار پاداش نيكو و سرانجام شايسته را از خدا مي طلبم.»[1]

جلب ياري خدا

امير مؤمنان، علي علیه السلام در فرازي از يكي از خطبه هايش خطاب به مسلمانان فرمود: «وَ الْزَمُوا السَّوَادَ الْأَعْظَمَ فَإِنَّ يَدَ اللَّهِ على [مَعَ ] الْجَمَاعَةِ وَ إِيَّاكُمْ وَ الْفُرْقَةَ فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّيْطَانِ كَمَا أَنَّ الشَّاذَّةَ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْب ؛ همواره با انبوه مردم باشيد كه دست خدا با جماعت (حق طلب) است و از تفرقه بپرهيزيد كه مردم تكرو بهره شيطان شوند؛ چنان كه گوسفند تكرو بهره گرگ مي شود.»[2]

حكم قتل تفرقه افكنان

امام علي علیه السلام از گروهك خوارج ـ كه باعث تفرقه در ميان سپاه آن حضرت شدند و گروهي را با شعارهاي فريبنده از امت خود جدا كرده بودند ـ بيزاري مي جويد كه به دنبال سخن فوق مي فرمايد: «أَلَا مَنْ دَعَا إِلَى هَذَا الشِّعَارِ فَاقْتُلُوهُ وَ لَوْ كَانَ تَحْتَ عِمَامَتِي هَذِه ؛ آگاه باشيد! هر كس مردم را به اين شعار (تفرقه و جدايي) فراخواند او را بكُشيد هر چند زير اين عمامه من باشد.»[3]

[1]. نهج البلاغه، خطبه 78.

[2]. همان، خطبه 127.

[3]. همان.