پاسخ به سوالات شرعی در باب پوشش و عفاف و حجاب – بخش دوم

پاسخ به سوالات شرعی در باب پوشش و عفاف و حجاب – بخش دوم

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام حجت الاسلام و المسلمین محمدحسین فلاح زاده، عضو دفتر استفتائات حضرت آیت الله خامنه ای حفظه الله تعالی و رئیس مرکز موضوع شناسی احکام فقهی در گفتگویی به پرتکرارترین سؤالات درباره پوشش و حجاب و عفاف مطابق با فتاوای رهبر معظم انقلاب پاسخ داده اند که در ادامه با بخش دوم در خدمتتان هستیم.

۲۱- آیا دختر بچه ها را قبل از رسیدن به سن بلوغ باید ملزم به رعایت حجاب کرد؟

کودک قبل از سن بلوغ تکلیف ندارد، ولی از نظر تربیتی اگر در معرض نگاه نامحرم است، باید تا حدودی حجاب را رعایت کند. این کار وظیفه پدر و مادر یا سرپرست کودک است. اما زمانی این کار واجب است که رعایت نکردن حجاب برای کودک مفسده داشته باشد یا در معرض نگاه حرام قرار گیرد یا خوف این باشد که اگر الآن حجاب را رعایت نکند در آینده بی حجاب بار می آید و حجاب را مراعات نمی کند؛ در این صورت حجاب لازم است و در غیر این صورت خیر.

۲۲- بعضاً دیده می شود بعضی از فروشگاه ها یا شرکت ها برای جذب مشتری از دختران و زنان کارمند می خواهند نوع خاصی از آرایش و پوشش را داشته باشند که حدود شرعی در آن رعایت نمی شود. درآمدی که شرط به دست آمدنش قبول انجام چنین چیزی باشد برای دو طرف کارفرما و کارمند چه حکمی دارد؟

نه کارمند مجاز است اینجا دستور کارفرما را اطاعت کند و حجاب را رعایت نکند یا در مقابل نامحرم با آرایش ظاهر شود، نه کارفرما شرعاً مجاز است و چنین حقی دارد که چنین دستوری دهد؛ اگر هم دستور داد آنها نمی توانند اطاعت کنند و لذا اگر اطاعت کرده و حجاب را رعایت نکردند یا در مقابل نامحرم با آرایش حاضر شدند، کار حرامی مرتکب شده اند؛ اما درآمدشان، اگر کاری که انجام می دهند و شغلشان خلاف نباشد و کالایی که می فروشند فروش آن کالا اشکالی نداشته باشد، درآمد و مزدی که می گیرند حلال است. اما اقدام او به آرایش کردن یا اجبار کردن کارمندان به آرایش کردن، کار خلافی است و شایسته نیست که انسان درآمدی کسب کند که در طریق آن، کار حرام مرتکب می شود.

۲۳- دختری در بیرون از منزل چادری است و حجاب کامل دارد اما در داخل منزل و در مقابل نامحرم های فامیل لباس هایی می پوشد که حجابش کامل نیست یا حجم بدنش مشخص است. حکم این کار چیست و آیا تفاوتی بین نامحرم های فامیل و غریبه وجود دارد؟

تفاوتی بین نامحرم ها وجود ندارد و نامحرم نامحرم است؛ ممکن است در معاشرت مسائلی وجود داشته باشد؛ مثلاً اینکه یک خانم وقتی شوهر خواهرش به منزلشان می آید، با حفظ حجاب کامل، با او سر یک سفره می نشیند و غذا می خورد، اما با نامحرم غریبه سر یک سفره نمی نشیند. اما اینکه آیا محرم و نامحرم درجه بندی دارد و یکی بیشتر نامحرم است آن یکی کمتر، خیر.

۲۴- پوشش خانم ها در مقابل محارم غیر از همسر چگونه باید باشد؟

قسمت های خاص بدن باید پوشیده باشد و نگاه به غیر آن قسمت ها اشکال ندارد. ولی گاهی همانجا هم حکم ثانوی بار می شود؛ زمانی که خانمی در معرض نگاه بد محرم خود قرار بگیرد یا احتمال دهد که محرمش نگاه بد دارد یا برای او تحریک آمیز باشد یا از نظر تربیتی مشکلی وجود داشته باشد باید آن مواضع را هم بپوشاند.

۲۵- مصداق آرایش چیست؟

مصداق آرایش را باید عرف تعیین کند؛ یعنی عموم مردم -افرادی که در محل زندگی شخص هستند- اگر کاری را آرایش بدانند و خانم آن آرایش را داشته باشد باید از نگاه نامحرم بپوشاند. مثلاً کرم ساده و معمولی را کسی آرایش نمی گوید.

۲۶- منظور از عرف در بحث آرایش و زینت، عرف متشرعین است یا عرف کوچه و خیابان؟

سؤال کردند این عرف چه کسانی هستند؟ متدین ها هستند یا مردم عادی؟ جواب این است که همه مردم هستند، آنهایی که آرایش را تشخیص می دهند -ولو متشرع هم نباشند ولی آرایش را می شناسند- اگر بگویند این کار آرایش است، آرایش محسوب شده و در غیر این صورت آرایش نیست.

۲۷- آرایش کردن زنان و ظاهر شدن در مقابل نامحرم چه حکمی دارد؟

اگر خانمی آرایش داشته باشد، باید آرایشش را از نگاه نامحرم بپوشاند. اگر او آرایش کند به قصد اینکه نامحرم ببیند، این کار حرام است؛ اگر عمداً در نگاه نامحرم چهره آرایش شده اش را نپوشاند آن نیز حرام است؛ مواردی هم که در بحث پوشش خانم ها استثنا شده (گردی صورت و دست ها تا مچ) در صورتی است که آرایش و زینتی نداشته باشند.

۲۸- کاشت ناخن و مژه مصنوعی چه حکمی دارد و تکلیف چنین افرادی نسبت به وضو و غسل چیست؟

اگر این کار در وقت نماز صورت نمی گیرد و شخص می داند که برداشتن مانع بعداً مشکل است، بهتر است این کار را نکند. ولی اگر این کار را انجام داده است، حال وقت نماز شده و می خواهد نماز بخواند و به وضو یا غسل احتیاج دارد؛ در این وضعیت باید این مانع را برطرف کند، فرقی هم نمی کند ناخن کاشته باشد یا مژه مصنوعی، ولو اینکه این برطرف کردن با صرف وقت یا هزینه یا کمک گرفتن از دیگران ممکن بشود، به هر حال باید این مانع را برطرف کند زیرا وجود این مانع نمی گذارد آب به مژه های اصلی و پوست برسد.

     اما اگر متوجه شود وقت نماز دارد می گذرد و فرصت برداشتن این مانع نیست یا هزینه بسیار بالایی لازم است که الآن این هزینه را ندارد یا برداشتنش بسیار دشوار و سخت است و نتواند بردارد، آن وقت تکلیف و وظیفه عوض می شود؛ به این معنا که چون مانع وجود دارد باید وضو و غسل جبیره انجام دهد و نمازش را بخواند.

۲۹- حکم استفاده از لوازم آرایشی و انواع کِرِم ها و لاک چیست و تکلیف وضو و غسل کسی که استفاده کرده است چیست؟

آراستگی و آرایش کردن برای خانم در صورتی که نخواهد در نگاه نامحرم ظاهر شود، برای شوهر یا حضور در مجلس زنانه که هیچ مرد نامحرمی وجود ندارد اشکالی ندارد؛ اما اگر خدای ناکرده این آرایش برای نامحرم باشد یا می داند در معرض نگاه نامحرم قرار می گیرد، آرایش کردن برای نامحرم حرام است.

     حالا اگر شخص آرایش کرده باشد، تکلیفش برای وضو و غسل چیست؟ اگر آرایش در حدی است که آب به پوست نمی رسد حتماً باید آن را برطرف کند اما اگر وضعیتی دارد که نمی تواند آرایش را برطرف کند، مثلاً وقت نماز می گذرد یا اینکه اینها الآن برطرف نمی شود یا خیلی سخت است و یا موادی لازم دارد که الآن در دسترس نیست یا هزینه اش را ندارد، در این وضعیت از باب ناچاری تکلیف عوض می شود و با همان وضعیت وضو می گیرد یا غسل می کند و حکم وضو و غسل جبیره را پیدا می کند.

۳۰- استفاده از عطر و ادکلن برای خانم ها چه حکمی دارد؟

استفاده از عطر و ادکلن اگر برای شوهر یا حضور در مجلس زنانه یا در جمع  محرم ها باشد اشکالی ندارد اما عطر و ادکلنی که موجب توجه نامحرم شود یا ممکن است نامحرم استشمام کند و تحریک شود حرام است.

۳۱- حکم استفاده از لوازم آرایشی که بعضاً مضر هستند چیست؟

اگر ضرر قابل توجه داشته باشند، استفاده از آنها حرام است؛ ممکن است برخی آرایش ها سوزش یا درد مختصری داشته باشد ولی ضرر متنابهی نداشته باشد، که اشکالی ندارد.

     به هر حال تشخیص با خود مکلف است یا به تشخیص متخصص اعتماد کنند. ممکن است کسی بیماری پوستی داشته باشد و استفاده از یک نوع لوازم آرایش برای او مضر باشد نه برای افراد دیگر که در این صورت استفاده از آن برای او حرام است.

۳۲- تتو کردن ابرو و سایر اعضای بدن چه حکمی دارد و وظیفه مکلف نسبت به وضو و غسل چیست؟

تتو کردن اگر برای بدن ضرر قابل توجهی داشته باشد یا تصاویر مستهجن یا مطالب باطلی را بر بدن تتو کنند جایز نیست؛ اما اگر برای بدن ضرری نداشته باشد و مطالبی که نوشته شده، مطالب یا نماهای حرامی نباشد و مفسده دیگری بر این کار مترتب نشود اصلش اشکالی ندارد؛ اگرچه مستحب و پسندیده هم نیست.

تتو کردن همچنین نسبت به وضو و غسل -آن چیزی که امروزه متداول است در تتو کردن که جوهر زیر پوست میرود- مانع نیست و وضو و غسل فرد اشکالی ندارد.

اما حکم تتو کردن از جهت دیگر این است که اگر خانمی ابرو یا دستش را تتو کرده و آرایش محسوب شود ولو آرایش ساده، باید از نگاه نامحرم بپوشاند.

۳۳- آیا اپیلاسیون بدن جایز است؟

اپیلاسیون با لحاظ دو شرط جایز است:

اوّل اینکه این کار ضرری نداشته باشد. اگرچه این برمی گردد به تشخیص خود مکلف یا متخصصان؛

دوم اینکه مستلزم کار حرامی نباشد؛ یعنی نگاه یا لمس حرام در بین نباشد.

اما اگر ضرر داشته باشد یا مستلزم کار حرامی مثل لمس و نظر حرام باشد جایز نیست.

۳۴- آیا بلند بودن ناخن خانم ها جایز است؟ آیا زینت محسوب می شود و از نگاه نامحرم باید پوشانده شود؟

بلند بودن ناخن خانم ها اشکال ندارد اما به شرط اینکه غیرمتعارف نباشد که انگشت نما شوند؛ به هر حال اگر زینت محسوب شود باید از نگاه نامحرم بپوشانند.

۳۵- حکم پوشش برای ابروی برداشته شده یا رنگ شده خانم ها چیست؟

اگر در حدی است که عرفاً می گویند آرایش یا رنگ کرده و یا ابرو برداشته باید از نگاه نامحرم بپوشاند، اما اگر نه مختصر است که عرفاً نمی گویند آرایش کرده، پوشاندنش واجب نیست.

۳۶- حکم استفاده از موی مصنوعی توسط خانم ها و نمایش دادن آن به نامحرم چیست؟

اصل استفاده از موی مصنوعی اگر مانع وضو نباشد و مفسده­ نداشته باشد اشکال ندارد اما بنا بر احتیاط واجب باید از نگاه نامحرم پوشانده شود.

۳۷- حکم تراشیدن ریش یا قسمت هایی از گونه یا ریش پروفسوری چیست؟

تراشیدن با تیغ یا وسایل و ماشین هایی که مثل آن می تراشند بنابر احتیاط جایز نیست اما اصلاح گونه ها و زیر گلو اشکالی ندارد و ریش به اصطلاح پروفسوری بنابر احتیاط جایز نیست.

۳۸- آیا از نظر شرعی فرقی بین آرایش کم و زیاد وجود دارد؟

فرقی بین آرایش کم و زیاد نیست؛ اگر خانم کاری کرده که عرفاً می گویند آرایش کرده مثلاً ابروها یا چشم را مداد کشیده یا رژ لب زده است و مقابل نامحرم نپوشانده است حرام است؛ اما اگر در حدی نیست که عرفاً بگویند آرایش کرده مثلاً کرمی زده و کمی زیباتر شده است پوشاندنش از نگاه نامحرم واجب نیست.

۳۹- برخی بانوان پلک پایین را با مداد سیاه می کنند؛ آیا این کار برای وضو مشکل ایجاد می کند؟

اگر جرم داشته باشد در حدی که روی پوست را گرفته و مانع رسیدن آب شود یا در حدی است که شک دارد مانع است یا نه، باید برطرف کند تا مطمئن شود چیزی روی پوست نیست اما اگر صرفاً رنگ است و مانع جرمی نیست اشکالی ندارد.

۴۰- آیا محو کردن لک های پوست با کِرِم های آرایشی و حضور با این حد از آرایش در جایی که نامحرم حضور دارد اشکال دارد؟

اگر صرفاً لک های صورت را برطرف کند یا کرمی زده و صورتش کمی شفاف شده است یا مثلاً کرم ضدآفتاب یا سفیدکننده زده اما در حدی نیست که بگویند آرایش کرده است، پوشاندنش از نگاه نامحرم واجب نیست اما اگر بیش از این مقدار است که می گویند آرایش کرده ولو آرایش کم باشد باید از نگاه نامحرم بپوشاند.

۴۱- برخی از خانم ها خط چشم و خط لب را تتو می کنند. آیا پوشاندن صورت با این وضعیت از نگاه نامحرم واجب است؟

به هر حال اگر کاری انجام دهد که بگویند آرایش کرده باید از نگاه نامحرم بپوشاند.

۴۲- اخیراً رایج شده است که برخی پسران و مردان ابرو برمی دارند؛ آیا این کار اشکال دارد؟

به طورکلی آرایش زنانه برای مردان و آرایش مردانه برای زنان حرام است. از نظر اسلام آن شخصیت و تشخص مردانه برای مردان باید حفظ شود و آن شخصیت زنانه هم برای زنان؛ همچنانکه گفته اند لباس خاص خانم ها را آقایان نپوشند و لباس خاص مردان را زنان نپوشند مگر برای یک غرض عقلایی مثلاً  اجرای فیلم یا نمایش.

۴۳- چه زینت، آرایش و زیورآلاتی برای مردان حرام است؟

آرایشی که متناسب با مردان باشد، جلف و سبک نباشد که فرد انگشت نما شود، اشکالی ندارد اما اگر مثل برخی که موی سرشان را به گونه ای ماشین می کنند که در جامعه انگشت نما می شوند و همه نگاه می کنند که این چه شکلی است، حرام است.

     از نظر زیورآلات طبق حکم کلی استفاده طلا برای مردان حرام است؛ حال انگشتر، حلقه یا گردنبند باشد، مربوط به دامادی باشد یا غیر از آن، یک بار بپوشد یا ده بار، کلاً طلا برای مردان حرام است از هر نوعی که باشد؛ چه طلای سفید باشد چه طلای زرد و در نماز هم اگر مرد زیور طلا داشته باشد مثلاً گردنبند، حلقه، انگشتر یا … نمازش باطل است.

     در مورد طلای سفید، اگر چیزی که طلای سفید نامیده می شود همان طلای زرد است که بر اثر مخلوط کردن ماده ای، رنگ آن سفید شده، حرام است ولی اگر عنصر طلا در آن به قدری کم است که عرفاً به آن طلا نمی گویند مانع ندارد و پلاتین نیز اشکال ندارد.

«برگرفته از خبرگزاری حوزه»

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام