پاسخ به سوالات شرعی در باب پوشش و عفاف و حجاب – بخش یکم

پاسخ به سوالات شرعی در باب پوشش و عفاف و حجاب – بخش یکم

     حجت الاسلام و المسلمین محمدحسین فلاح زاده، عضو دفتر استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای حفظه الله تعالی، به پرتکرارترین سؤالات درباره پوشش و حجاب و عفاف مطابق با فتاوای رهبر انقلاب پاسخ داده اند که در ادامه ملاحظه می فرمایید.

1- محدوده پوشش خانم ها و آقایان چقدر باید باشد؟

     خانم ها در نگاه نامحرم تمام بدن را باید بپوشانند غیر از دو موضع که واجب نیست پوشانده شود البته در صورتی که آرایشی یا زیوری نداشته باشد.

     آن دو موضعی که واجب نیست یکی گردی صورت است به مقداری که در وضو لازم است شسته شود، یکی هم دستها از نوک انگشتان تا مچ. این مقدار هم البته اگر آرایش و زینتی داشته باشد حتماً باید پوشانده شود.

     به دست داشتن انگشتر هم اگر ساده باشد، چشمگیر نباشد، به نظر حضرت آقا پوشاندنش واجب نیست اما اگر ساده نیست و چشمگیر است باید پوشانده شود.

     اصل حجاب درباره آقایان پوشاندن عورتین است اما اگر در جایی قرار می گیرند که در معرض نگاه نامحرم یا در معرض نگاه شهوت آلود دیگران یا به گونه ای است که طرف انگشت نما می شود، باید به مقدار لازم و متعارف بدن را بپوشاند.

۲- آیا پوشاندن پا از نگاه نامحرم برای خانم ها واجب است یا خیر؟ حکم پوشش پا برای خانم ها در هنگام نماز در صورتی که نامحرم در آنجا نباشد چیست؟

     خانم ها در مقابل نامحرم باید پاها را بپوشانند؛ تنها دو موضع برای پوشش خانم ها در حضور نامحرم استثنا شده است: «گردی صورت و دست ها تا مچ» البته به شرط اینکه آرایش و زیوری که جلب توجه کند و چشمگیر باشد نداشته باشند.

     اما در نماز سه موضع استثنا شده که پوشاندن آن واجب نیست؛ «گردی صورت» به مقداری که در وضو شسته می شود، «دست ها تا مچ» و «پاها تا مچ، به شرط اینکه نامحرمی نباشد».

۳- مرد تا چه اندازه اختیار دارد همسر خود را ملزم به پوشش و آرایش خاصی نماید؟ و زن تا چه حد باید به حرف شوهرش در این زباره گوش دهد و رعایت حجاب یا رعایت نکردن آن را الزامی بداند؟

     مسأله پوشش و آرایش ربطی به دستور یا نهی شوهر ندارد بلکه حکم خدا است و خانم ها باید در جاهایی که حجاب واجب است یعنی در نگاه نامحرم مراعات کنند حتی اگر شوهر مخالفت کند.

     بالعکس در جاهایی که حجاب واجب نیست، اطاعت از امر شوهر به حجاب باز هم واجب نیست؛ مگر اینکه موردی باشد که اگر خانم اطاعت نکند، اختلاف یا مشاجره به وجود می آید و خدای ناکرده منجر به جدایی خواهد شد یا ترس از این باشد، در اینجا چون امر مهمی در میان است اطاعت لازم است.

۴- آیا استفاده از حلقه ساده ازدواج برای خانم زینت محسوب می شود؟

     انگشتر خانم ها اگر چشمگیر نبوده و ساده باشد -حالا فرقی نمی کند که مربوط به ازدواجش بوده یا خودش تهیه کرده و یا هدیه گرفته است- پوشاندنش واجب نیست؛ اما اگر انگشتر چشمگیر و خاص است باید از نگاه نامحرم پوشانده شود.

۵- برخی از خانم ها در شبکه های مجازی با قصد خیر و هدف ترویج حجاب اسلامی و چادر مشغول به فعالیت هستند و عکس های خود را با حجاب کامل منتشر می نمایند. لکن در برخی موارد همین تصاویر موجب سوء استفاده قرار می گیرد؛ تکلیف چیست؟

     اگر این تصاویر مورد سوء استفاده قرار گیرد یا تحریک آمیز باشد یا مفسده ای برای خانم داشته باشد، جایز نیست.

۶- آیا استفاده نوع خاصی از حجاب با رنگ های متنوع جهت جذب دیگران به مقوله حجاب جایز است؟

     استفاده از رنگ های متنوع اگر به گونه ای باشد که موجب جلب توجه نامحرم شده به طوری که خانم انگشت نما شود جایز نیست.

     درست است که برخی قصد خیر دارند و می خواهند حجاب تمیز و شیک داشته باشند و مرتب باشند و با این کار دیگران را جذب کنند تا حجاب ترویج پیدا کند، اما باید به این نکته توجه داشته باشند طوری نشود که در نگاه دیگران حتی بین خانم ها انگشت نما شوند؛ یا موجب جلب توجه نامحرم شوند که در این دو صورت جایز نیست. اما اگر اینگونه نیست و حجابشان عادی است و دیگران هم جذب این حجاب می شوند، قطعاً اشکالی ندارد.

۷- حکم پوشیدن ساپورت و شلوار لی یا شلوار جین و روسری و کفش رنگی و مانتوی کوتاه در زیر چادر چیست؟

     برای پوشش، شرایطی ذکر شده از جمله اینکه برجستگی های بدن مشخص نباشد. در مورد ساپورت، اینگونه است که تمام هندسه بدن مشخص است؛ بنابراین حجاب کاملی نیست اما نسبت به نوع های رنگی شلوار جین و لی، اگر زیر چادر باشد و پیدا نباشد، حکم خاصی ندارد؛ به فرض اینکه پیدا هم باشد اگر به قدری چسبان نباشد که هندسه بدن مشخص باشد -یعنی یک مقداری گشاد باشد که برجستگی بدن مشخص نباشد- و اینکه رنگش به گونه ای نباشد که فرد انگشت نما شود و به اصطلاح لباس شهرت نباشد، اشکالی ندارد.

۸- آیا پوشیدن چادر در کشورهای غربی و یا استفاده از پوشیه در شهرهایی که متداول نیست، حکم لباس شهرت را پیدا می کند و اشکال دارد؟

     اصل مراعات حجاب لازم است یعنی اگر فرد به جایی رفت که افراد بی حجاب هستند، او باید حجاب را مراعات کند؛ اگرچه چادر حجاب برتر و بهتر است اما اگر در جایی پوشیدن چادر یا پوشیه برایش مفسده دارد و ممکن است مورد تعرض قرار گیرد یا اینکه انگشت نما شود یعنی لباس شهرت محسوب شود، در آنجا به خاطر وجود مفسده، استفاده از چادر یا پوشیه جایز نیست.

۹- آیا منظور از نگاه پزشک به بیمار غیرهمجنس، نگاه به قسمت های خاص بدن است و یا نگاه همراه با لذت و گناه به بیمار؛ در این صورت تشخیص توسط بیمار چگونه خواهد بود؟

     نگاه حرام -چه برای پزشک و چه برای غیرپزشک- نگاه به قسمت هایی از بدن زن است که در نگاه نامحرم باید بپوشاند؛ یعنی نگاه به غیر از صورت و دستها، یا نگاه شهوت آلود به خانم؛ این به حکم اولی نگاه حرام است؛ اما در صورت اضطرار و ناچاری که پزشک همجنس موجود نباشد یا اگر هست در دسترس نیست و فرد ناچار است، در این صورت پزشک قسمت های دیگر بدن را هم به ضرورت می تواند برای معاینه و معالجه لازم نگاه کند.

     تشخیص نگاه شهوت آمیز هم به خود پزشک برمی گردد و معمولاً تشخیصش برای بیمار مشکل است. اگر خانم می خواهد به پزشک مراجعه کند و می داند پزشک برای درمان او باید به جاهایی که نگاه نامحرم به آن حرام است نگاه کند، در صورتی که پزشک همجنس وجود داشته باشد، نمیتواند به پزشک غیرهمجنس مراجعه کند ولو اینکه پزشک همجنس با تأخیر حاضر می شود، اما اگر تأخیر ممکن نیست و چاره ای ندارد، این مراجعه اشکال ندارد. اگرچه وظیفه پزشک هم این است که در نگاه به مقدار ضرورت اکتفا کند.

۱۰- در صورتی که پزشک متخصص همجنس و غیرهمجنس برای خانم ها وجود دارد اما پزشک مرد برای معاینه و معالجه از تخصص بالاتری برخوردار است، آیا در این صورت مراجعه به پزشک مرد برای خانم ها جایز است؟

     در صورتی که پزشک همجنس وجود دارد و می تواند معاینه و معالجه کند هرچند ممکن است پزشک غیرهمجنس تخصص بالاتری داشته باشد، مراجعه به پزشک غیرهمجنس در صورتی که مستلزم لمس و نظر حرام باشد جایز نیست.

     اما اگر تخصص پزشک همجنس خیلی پایین است و مطمئن هستند که نمی تواند معالجه کند، در این صورت در حقیقت پزشک همجنس که بتواند این بیمار را معالجه کند وجود ندارد؛ اما باید توجه داشت بهانه اینکه پزشک غیرهمجنس تخصص بالاتری دارد و بهتر عمل می کند، مجوزی برای مراجعه به او نیست.

۱۱- در شهرهای کوچک که متخصص خانم کم است، آیا باید کل شهر را بگردیم تا پزشک خانم پیدا کنیم؟ و در صورت نبود متخصص خانم، آیا لازم است به شهرهای همجوار برویم؟

     به هر حال لمس بدن نامحرم حرام است و نگاه به آن قسمت هایی که باید پوشانده شود حرام است. خانم هم اگر بیمار باشد بدون مجوز شرعی نمی تواند خودش را در معرض نگاه یا لمس حرام قرار دهد؛ مثلاً اگر در آن طرف شهر و یا در شهرهای همجوار، پزشک متخصصی هست و ایشان هم بیماریش شدید نیست و از نظر مالی نیز برایش امکان دارد و به طور معمول هزینه اش را دارد و امکان مراجعه هم هست، اینچنین شخصی نمی تواند مرتکب فعل حرام شود.

۱۲- گرفتن نبض و یا دیدن چشم و گوش و دهان و دندان خانم ها توسط پزشک مرد اشکال دارد؟

     گوش از جمله قسمت هایی است که خانم باید از نگاه نامحرم بپوشاند؛ بنابراین اگر مجوزی ندارد، مراجعه به پزشک غیرهمجنس جایز نیست اما اگر اضطرار باشد (پزشک همجنس موجود نباشد) اشکالی ندارد.

     درباره معاینه دهان و دندان و چشم هم بنابر احتیاط واجب پزشک غیرهمجنس برای معاینه و معالجه نگاه نکند ولی اگر پزشک همجنسی وجود ندارد باز هم مثل سایر موارد اشکالی ندارد.

     درباره گرفتن نبض هم اگر از روی لباس باشد یا پزشک دستکش داشته باشد و مفسدهای وجود نداشته باشد، اشکالی ندارد. اما اگر پزشک دستکش ندارد و از روی لباس هم نیست و بدن خانم لمس میشود، این کار جایز نیست مگر در صورت اضطرار.

۱۳- چه نوع پوشش از حیث رنگ، جنس و نوع برای خانم ها در مقابل نامحرم اشکال دارد؟

     به طور کلی اگر لباس به گونه ای باشد که فرد را در نگاه دیگران انگشت نما نموده و یا جلب توجه نامحرم کند -حتی در کیفیت پوشیدن- پوشیدن آن جایز نیست. در پوشش بیرون شرایطی برای لباس گفته اند: اینکه بدن را به مقدار کامل بپوشاند، خیلی نازک نبوده و بدن نما نباشد، از نظر حجم طوری باشد که برجستگی ها و برآمدگی های بدن را بپوشاند، خیلی تنگ و چسبان نباشد و همچنین این لباس مروج فرهنگ ابتذال و یا فرهنگ دشمنان نباشد. یعنی خودتان استقلال داشته باشید.

۱۴- آیا استفاده از چادر براق و رنگارنگ در برابر نامحرم اشکال دارد؟

     نه، اشکالی ندارد مگر اینکه به گونه ای باشد که جلب توجه نامحرم کند یا در حدی است که فرد انگشت نما می شود.

۱۵- در استفاده از لباس های تنگ و چسبان چه معیارهایی باید رعایت شود؟

     به طور کلی لباس نباید به قدری چسبان باشد که حجم و هندسه بدن مشخص شده و یا موجب جلب توجه نامحرم یا انگشت نما شدن شود.

۱۶- آیا پوشیدن جوراب نازک برای خانم ها به طوری که پا در مقابل نامحرم مشخص باشد جایز است؟

     از جمله شرایط پوشش و لباس این است که بدن نما و نازک نباشد که پوست بدن پیدا باشد. بنابراین پا باید از نگاه نامحرم پوشانده شود، اگر خانمی جوراب نازک بپوشد که پا دیده شود، حجابش کامل نیست و جوراب باید در حدی باشد که پا پیدا نباشد.

۱۷- خانم هایی که موی بلند دارند و موی خود را در زیر روسری یا چادر در پشت سرشان می بندند به گونه ای که یک برآمدگی زیر روسری یا چادر ایجاد میشود، این مسئله شرعاً چه حکمی دارد؟

     اگر این وضع به گونه ای باشد که جلب توجه نامحرم کند یا خانم انگشت نما شود و شکل و شمایل خاصی پیدا کند حرام است اما اگر در آن حد نباشد اشکالی ندارد.

۱۸- پوشیدن کفش های پاشنه بلند برای بانوان چه حکمی دارد؟

     اگر موجب جلب توجه نامحرم شود یا خانم انگشت نما می شود جایز نیست اما اگر در آن حد نباشد اشکالی ندارد.

۱۹- پوشیدن تیشرت های کوتاه برای پسران و مردان به نحوی که بخشی از بدن در معرض دید قرار می گیرد، چه حکمی دارد؟

     به طور کلی اگر انسان لباسی بپوشد که مثلاً کوتاه است یا قسمتی از بدن پیدا است یا شکل و شمایل خاصی دارد و جلب توجه می کند و ممکن است انگشت نما شود و مردم بگویند این چه وضعیت و لباسی است، اگر در آن حد باشد حرام است.

۲۰- پوشش دختر در مقابل خواستگار چگونه باید باشد؟

     دختری که هنوز عقدش با پسری که به خواستگاری او آمده خوانده نشده – ولو انگشتر هم آورده باشند- بنابر حکم اوّلی نامحرم هستند و حدود و ثغور شرعی در رابطه با حجاب، نگاه و حتی صحبت باید رعایت شود، اما یک استثنایی وجود دارد؛ زمانی که خواستگار آمده، همه صحبت ها شده و توافق صورت گرفته، فقط مانده که پسر نامزدش را خوب ببیند که آیا کاملاً مورد پسند است یا خیر؛ گفته اند یک نگاه به مو و اینها اشکالی ندارد آن هم احتیاط این است که لباس توری داشته باشد و از روی آن ببیند اما این بدان معنا نیست که هر روز خواست صبح و شب راه بیفتد دخترها را ببیند بعد راجع به شرایط صحبت بکند.

… ادامه در بخش دوم خواهد آمد.

منبع: خبرگزاری حوزه

 

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام