پشت پرده توسعه روابط سیاسی و مذاکرات حقوق بشری اتحادیه اروپا با جمهوری اسلامی ایران

اتحادیه اروپا با 27 عضو (با خروج انگلیس) یکی از اتحادیه‌های بزرگ در عرصه جهانی است. با توجه به اینکه اتحادیه اروپا متشکل از کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته است به‌نوعی خود را محور تکنولوژی معرفی می‌کند و از سوی دیگر بازار مصرف مواد خام به‌ویژه در حوزه انرژی است. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به دنبال بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌های جهانی ازجمله اتحادیه اروپا است.

اکنون اتحادیه اروپا در درصدد بازگشایی دفتر خود در ایران است و مذاکرات حقوق بشری میان طرفین برقرار می باشد که در این چارچوب دیدارهایی نیز میان مقامات طرفین ازجمله تخت روانچی، معاون وزیر امور خارجه با هیلگا اشمیت، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در آبان ماه برگزار شد. البته این

مذاکرات در گذشته نیز صورت گرفته چنانکه کاترین اشتون، مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سفر به تهران در این زمینه مذاکراتی داشته و البته از خطوط قرمزی نیز عبور کرده و با افرادی در جهت‌دهی خاص گفت‌وگو داشته که بعدها در گزارش احمد شهید، بازرس ویژه حقوق بشری سازمان ملل در امور ایران علیه کشورمان به کار گرفته شد. در این زمینه چند نکته قابل‌توجه است که باید موردتوجه و مداقه قرار گیرد.

الف) توسعه روابط سیاسی

پیرامون روابط دوجانبه سیاسی، اتحادیه اروپا باید چارچوب‌های اصولی را رعایت سازد ازجمله:

1. اروپا نشان داده که در سیاست‌هایش چندان مستقل نبوده و باچالشی به نام وابستگی به امریکا مواجه است. این رویکرد چالش‌های داخلی و خارجی بسیاری را برای اروپا رقم‌زده چراکه جهانیان آن را اتحادیه‌ای غیرمستقل و وابسته می‌دانند. رفتارهای اروپا این دیدگاه را در میان ایرانیان ایجاد کرده که دلیل رویکرد آن‌ها به بازگشایی دفتر در ایران در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در ایران اقدامی به خواست آمریکا برای جاسوسی و اقدام از درون علیه نظام اسلامی و ملت ایران است.

اروپا نشان داده که به‌طورمعمول به دنبال روابط یک‌جانبه در قالب صادرات کالا بدون دادن تکنولوژی است. این رویه نوعی نگاه استعماری را در ذهن ایجاد می‌کند که هرگز مورد پذیرش ایران نبوده و نیست
نکته دیگر حمایت کشورهای اروپایی از ایجاد گروه‌های تروریستی علیه ایران و محور مقاومت است. رفتارهای اتحادیه اروپا نشان می‌دهد که به‌جای مبارزه با تروریسم به دنبال ایجاد بحران‌های جهانی است.

4. نکته دیگر درباره اتحادیه اروپا وضعیت درونی این اتحادیه است. ارزیابی ساختار درون اتحادیه نشان می‌دهد که این اتحادیه دارای دو طیف اروپای سنتی یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان و نیز اروپای جدید شامل کشورهای نوظهور و جویای استقلال است. با توجه به اینکه اکثر کشورهای اتحادیه در طیف دوم قرار دارند این کشورها برای برخورداری از ظرفیت‌های روابط با تهران باید سیاستی مستقل در پیش‌گرفته و اتحادیه را از چنگال اروپای سنتی که نگاه استعماری دارد جدا ساخته تا بتوانند اروپا را به جایگاه واقعی خود در معاملات جهانی نزدیک سازند.

ب) مذاکرات حقوق بشری

اتحادیه اروپا پیش از اجرای مذاکرات با ایران باید به چند پرسش اساسی پاسخ دهد و تا زمان عدم پاسخگویی هیچ صلاحیتی برای سخن گفتن در حوزه حقوق بشر ندارد.

نخست آنکه در داخل اتحادیه اروپا گزارش‌ها و آمارها از زنجیره چالش‌های حقوق بشری حکایت دارد که آمار بالای زندانیان، سرکوب اعتراض‌های مردمی به نام نژادپرستی و اسلام‌ستیزی، نادیده گرفتن حقوق شهروندی با جاسوسی گسترده از مردم و وضعیت بحرانی پناه جویان در کشورهای اروپایی تنها بخش‌هایی از این وضعت است.

دوم؛ در عرصه جهان نیز اروپا کارنامه قابل قبولی ندارد که نمود آن را در جنایات ناتو (شاخه نظامی اروپا) در افغانستان و بوسنی می‌توان مشاهده کرد که جنایات ضد بشری آنان در تاریخ شده ثبت است.

سوم؛ مواضع حقوق بشری اروپا در عرصه جهانی دارای تناقضات قابل‌توجهی است. اروپا حامی گروهک تروریستی منافقین است و سران این گروهک در اتحادیه اروپا حضور فعال دارند و حتی جایزه‌های حقوق بشری می‌گیرند. حمایت از رژیم صهیونیستی در کشتار فلسطینی‌ها درحالی‌که آنها حزب‌الله را به خاطر مبارزه با این رژیم غاصب، تروریست می‌نامد و یا به حمایت و تسلیح رژیم سعودی در کشتار مردم یمن می‌پردازد درحالی‌که هم‌زمان انصارالله و مقاومت مردمی یمنی را که مقابل رژیم سعودی می‌ایستد تروریست می‌نامد و تحریم می‌سازد.

چهارم؛ سیاست گره زدن تعهدات برجام به مذاکرات حقوق بشری نکته‌ای مهم است که اروپا باید از آن پرهیز نماید. اینکه اروپا بخواهد به چشم متهم به ایران نگاه کند و اجرای تعهدات برجامی خود را درگرو اجرای مطالبات حقوق بشری خود قرار دهد امری مغایر با اصل تعاملات دوجانبه است. ایران و اروپا هرکدام دارای تجربیات و دستاوردهایی در زمینه حقوق بشر هستند، اینکه غرب بخواهد مقوله حقوق بشر را به مؤلفه‌ای برای امتیاز گیری و حتی به گروگان گرفتن اجرای برجام در لوای حقوق بشر مبدل سازد قطعاً از سوی ایرانیان قابل‌پذیرش نخواهد بود.

نوشته:قاسم غفوری