کاهش اعتقادات دینی توسط اینترنت

آلن داونی محقق علوم کامپیوتری در دانشکده مهندسی ماساچوست با هدف بدست آوردن درکی از علت از افزایش تعداد افرادی که اظهار می دارند هیچ تعلق دینی ندارند، تحقیقاتی را آغاز کرد. مرکز تحقیقاتی پیو افرادی که هیچ تعلق دینی ندارند را به عنوان گروهی توصیف کرد که با سرعت در ایالات متحده آمریکا درحال رشد هستند و سرعت رشد آنها نسبت به سایر گروه های دینی بیشتر است. براساس اظهارات داونی، از سال 1985، تعداد دانشجویان سال اولی که اظهار می دارند هیچ تعلق دینی ندارند از 8 به 25 درصد رسیده است. آمارهایی که افکار عمومی آمریکا و تغییرات اجتماعی را از سال 1972 دنبال کرده نشان می دهد که آمریکایی هایی که تعلق دینی ندارند بین سالهای 1990 و 2010 از 8 به 18 درصد افزایش یافته اند.

این روندها با آنچه مرکز تحقیقات دین و زندگی عمومی پیو در سال 2012 گزارش کرده بود تطابق دارد، براساس این گزارش یک نفر از هر پنج آمریکایی که یک سوم از آنها زیر 30 سال هستند خود را متعلق به هیچ گروه دینی نمی دانند. این محقق در مقاله اش با عنوان «تعلقات دینی، آموزش و استفاده از اینترنت» منتشر شده اطلاعات توسط سازمانهای دولتی را مورد تحلیل قرار داد و یک همبستگی بین افزایش استفاده از اینترنت و ابراز عدم تعلق به جوامع دینی کشف کرد. استفاده از اینترنت بین بزرگسالان در سال 1990، صفر بود اما 20 سال پس از آن استفاده از اینترنت بین همین گروه سنی به 80 درصد افزایش یافت. در همین دوره دو دهه ای شاهد رسیدن افرادی که هیچ تعلق دینی ندارند به مرز 25 میلیون نفر بودیم.آمارهایی که آلن داونی از آنها استفاده کرده نشان داده است، افرادی که چند ساعت در هفته از اینترنت استفاده می کنند، کمتر اظهار داشته اند که تعلق دینی ندارند، درمیان این گروه از کاربران اینترنت تنها 2 درصد هیچ اعتقاد دینی ندارند. 3 درصد از آنهایی که بیشتر از هفت ساعت در هفته از اینترنت استفاده می کنند خود را بدون تعلقات دینی می دانند. این درحالی است که داونی اظهار می دارد همبستگی کشف شده الزاماً به معنای نسبت علی و معلولی نیست.از آنجا که وی توانست عوامل دیگری را چون آموزش، تربیت دینی،محیط شهری یا روستایی و در آمد را نیز بررسی کند توانست به این نتیجه برسد که اینترنت را می توان عاملی برای افزایش تعداد افرادی دانست که خود را بدون تعلقات دینی معرفی می کنند.

وی اظهار داشت: اینترنت راه های نوین تفکر را برای آنهایی که در محیطهای یکسان زندگی می کنند را باز کرده و به افرادی که با تردید زندگی می کنند این امکان را داده افرادی را در دنیا بیابند که شبیه خودشان فکر می کنند.

وی اعتقاد دارد که کاهش تربیت و آموزش دینی دارای بزرگترین تأثیر در این زمینه بوده است به طوری که عدم برخورداری از تربیت دینی در زمان خردسالی تا 25 درصد در عدم داشتن اعتقادات دینی موثر است، تحصیلات دانشگاهی تنها 5 درصد تأثیر گذاشته و استفاده از اینترنت تأثیر 20 درصدی دارد. وی 50 درصد باقی مانده را نیز به عاملی نسبت داده که از آن با عنوان «تغییر نسلی» یاد کرده، اما تلاشی در راستای توضیح آن در این مقاله نداشته است، این عبارت بدین معناست که افرادی که در نسل اخیر متولد شده اند کمتر خود را متعلق به یک دین می دانند. از سوی دیگر مرکز تحقیقاتی پیو نظریه های خود را در این رابطه اعلام کرده است. برای مثال یکی از نظریه های آن این است که آمریکا به نوعی با واکنشهای منفی سیاسی رو به رو شده است و جوانان آن از ادیان سازمان یافته روی برگردانده است چرا که آنها این ادیان را در تعامل عمیق با سیاستهای محافظه کارانه دانسته و نمی خواهند با آنها و سیاستهایشان ارتباطی داشته باشند. مرکز پیو به طور خاص توضیح می دهد که این پیوند دین و سیاست به نوعی با دیدگاه جوانان سازگار نیست، به تعویق انداختن ازدواج، به تعویق انداختن تولد فرزند و مخالفت های اجتماعی و سکولاریزه شدن کلی جامعه نقش مهمی در این عرصه ایفا می کند. از دیدگاه محققان این افراد که خود را متعلق به هیچ جامعه دینی نمی دانند الزاما از معنویات به دور نیستند، این افراد به یک گروه خاص تعلق ندارند اما به نوعی به معنویات باور دارند. رویکردهایی که محققان آن را تغییر چهره جامعه و دین می دانند، جامعه ای که در زندگی تک تک افراد آن اینترنت در تمام تکه های یک پازل پیچیده جای می گیرد و نقش مهمی برعهده دارد. چشم اندازهای درحال تغییر این جوامع دربرگیرنده تعداد بسیاری از افرادی است که برای یافتن حمایت دینی و معنوی دست به دامن اینترنت می شوند. شریل کیسی استاد رسانه، جامعه و اخلاق در کالج چمپلین در ورمونت مقاله ای درباره «معنوی سازی دوباره آداب دینی در فضای سایبری» نوشته و طی آن به بررسی رابطه میان دین و فناوری پرداخته است.از این رو، وی استدلال آلن داونی مبنی بر وجود همبستگی میان استفاده از اینترنت و افزایش افرادی که خود را متعلق به جوامع دینی نمی دانند امری معنا دار و منطقی می داند و اظهار می دارد که فناوری و نوآوری همواره نقش تأثیرگزاری روی دین داشته است.