70 تکبیر پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم بر پیکر حمزه علیه السلام

حَمزة بن عَبدالمُطَّلِب، ملقب به اسدالله، اسد رسول الله و سید الشهداء، عموی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و از شهدای اُحُد. حمزه از حامیان مهم دعوت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بود و گفته‌اند که او حتی در زمانی که هنوز مسلمان نشده بود، از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در مقابل آزار مشرکان حمایت می‌کرد. وی از بزرگان قریش بود و از این رو، با مسلمان شدنش، از میزان آزار قریش نسبت به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم کاسته شد.

او در شعب ابی طالب همراه مسلمانان بود و در غزوه بدر و غزوه احد شرکت داشت و در احد در سال سوم هجری به شهادت رسید.

15 شوال سال سوم هجری شرایط جنگ برای مسلمانان در غزوه احد به حدی سخت و ناگوار شد که در این جنگ امیرالمؤمنین به همراه تعداد اندکی از یاران رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در حمایت و حفاظت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم جان خویش را در طبق اخلاص گذاشتند.

با اینکه سپاه اسلام در گام اول نبرد با سپاهیان کفر پیروز شدند، عده‌ای از آن‌ها برای به دست آوردن غنایم جنگی گردنه احد را رها کردند و این رها ساختن تنگه مهم و سوق الجیشی احد سبب شد که وضع جنگ به گونه‌ای دیگر رقم بخورد، در این هنگام بود که سپاه دشمن از پشت به سپاه اسلام حمله کرد و عده بسیاری از مسلمانان را به شهادت رساندند، از جمله آن‌ها حضرت حمزه سیدالشهدا علیه السلام بود.

این یار صدیق و با وفای نبی که شجاعتش زبانزد خاص و عام بود، ناجوانمردانه از سوی غلام «هند جگرخوار» مورد حمله قرار گرفت و به درجه رفیع شهادت نائل آمد، به منظور پاسداشت و گرامیداشت این شهید بزرگوار با چند تن از کارشناسان تاریخ اسلام گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌آید:

*توصیه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای اقامه عزا برای حضرت حمزه علیه السلام/کمانی که حمزه علیه السلام بر سر ابوجهل کوبید

محمدحسین رجبی دوانی کارشناس تاریخ اسلام با بیان اینکه اسلام آوردن حضرت حمزه علیه السلام موجب تقویت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و موقعیت اسلام شد، می‌گوید: در میان بنی‌هاشم، حضرت حمزه علیه السلام با اندکی تأخیر نسبت به برخی دیگر از بستگان حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم دعوت ایشان را پذیرفت، البته آنچه که از نقل تاریخ برمی‌آید زمان اسلام آوردن حضرت حمزه علیه السلام خیلی هم با فاصله زمانی صورت نگرفت.

وی با اشاره به ماجرای اهانت ابوجهل به ساحت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و واکنش حضرت حمزه علیه السلام، ادامه می‌دهد: از آنجایی که حضرت حمزه علیه السلام عادت داشت بعد از شکار به طواف کعبه می‌رفت، لذا کنیزی که شاهد اهانت ابوجهل به شخص پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بود جلو رفت و به حضرت حمزه علیه السلام گفت: من شاهد بودم که چگونه ابوجهل به برادرزاده‌ات اهانت کرد، حمزه علیه السلام به شدت برآشفت و با کمان خود بر سر ابوجهل زد و او را خونین کرد و اینجا بود که حضرت حمزه علیه السلام فریاد برآورد: چرا تو این گونه با برادرزاده‌ من رفتار می‌کنی، مگر نمی‌دانی من به آیین او درآمده‌ام لذا از اینجا به بعد دیگر ایمان حضرت حمزه علیه السلام برای همگان مشخص شد.

این کارشناس تاریخ اسلام درباره علت اختصاص لقب «سید‌الشهدا» به حضرت حمزه علیه السلام توسط پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، اظهار می‌دارد: در طول دوران رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هیچ جنگی مانند جنگ احد، ضایعات و تلفات شدیدی نداشت، مهم‌ترین فردی که در جنگ احد به شهادت رسید حضرت حمزه علیه السلام بود، فردی که زحمات بسیاری برای اسلام کشید و تا پایان حیات حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم شهیدی که هم ‌ردیف حضرت حمزه علیه السلام باشد را مشاهده نمی‌کنیم.

وی با اشاره به سفارش و توصیه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای برپایی مراسم عزاداری برای حضرت حمزه علیه السلام، می‌افزاید: وقتی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم مشاهده کرد که اکثر شهدا زائر و گریه کن دارند، از غربت عموی خود منقلب شد و به عزاداری برای او پرداخت وقتی مردم دیدند که چگونه حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم بر سر مزار عموی خود عزاداری می‌کند، آن‌ها هم حمزه سیدالشهدا علیه السلام را ارج نهاده و بر سر مزارش حاضر شدند.

*دو وزیر زمینی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چه کسانی بودند؟/ پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چند تکبیر بر سر پیکر مطهر حمزه علیه السلام سر داد

حجت‌الاسلام جواد عظیمی کارشناس تاریخ اسلام با اشاره به جایگاه ویژه حضرت حمزه علیه السلام نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه اطهار علیه السلام، ابراز می‌دارد: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم چهار وزیر برای خود برگزیده بودند که جبرئیل و میکائیل دو وزیر آسمانی و حضرت حمزه و علی بن ابیطالب به عنوان دو وزیر دیگر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم انتخاب شدند.

وی با بیان اینکه با اسلام آوردن حضرت حمزه علیه السلام در سال دوم بعثت زمینه استحکام اسلام فراهم شد،‌می‌افزاید: حضرت حمزه علیه السلام با شجاعت و دلاوری در جنگ احد، لقب سیدالشهدا را به خود اختصاص داد، همچنین القاب دیگری نظیر «اسد الله» و «اسد رسوله» از دیگر ایشان است.

عظیمی با اشاره به اینکه نخستین پرچم اسلام به دست حمزه علیه السلام برافراشته شد، بیان می‌دارد: حضرت حمزه علیه السلام به قدری در نزد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از ارزش و احترام برخوردار بود که پس از شهادت بر پیکر پاکش 70 تکبیر را با صدای بلند ذکر کرد.

*ماجرای آخرین دیدار حضرت حمزه علیه السلام در شب قبل از شهادت با پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم/حضرت حمزه علیه السلام درباره چه اموری شهادت داد

آیت‌الله محمدعلی جاودان استاد اخلاق نیز با اشاره به روایتی از امام موسی کاظم علیه السلام درباره آخرین شب زندگانی حضرت حمزه علیه السلام بیان می‌دارد: آن شبی که فردای آن، روز حضرت حمزه به شهادت می‌رسید، یعنی شب احد، پیامبر حضرت حمزه علیه السلام را صدا کرد. فرمود: ای عمو جان! نزدیک است تو از جمع ما غیبت کنی، غیبتی دراز و دور.

وی ادامه می‌دهد: زمانی که بر خدای تبارک و تعالی وارد شوی چه خواهی گفت؟، از تو شرایع دینت را بپرسند، شروط ایمانت را بپرسد چه خواهی گفت؟ حمزه گریه کرد و گفت: شما ارشاد کن و بگو من چه کار کنم چه بگویم؟ پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: شهادت بده به وحدانیت الهی و اینکه من رسول حق خدا هستم، گفت: من شهادت دادم؛ هم به وحدانیت الهی شهادت می‌دهم هم رسالت شما را.

آیت‌الله جاودان می‌گوید: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ادامه داد: شهادت بده که بهشت حق است، آتش حق است، روز قیامت حق است، در آن شکی راه ندارد، صراط حق است. میزان حق است …. و بدان علی امیرالمؤمنین است، حمزه علیه السلام گفت: شهادت می‌دهم اقرار کردم، ایمان آوردم، تصدیق کردم، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم اضافه فرمود: «وَ قالِ فاطِمة سَیِدة نِساءِ العالَمین»، «قالَ نَعَم صَدَّقتُ»، فرمودند: «قالَ وحَمزه سَیِد الشُهداء» ،این هم تصدیق کن که حمزه سید شهدا است! گریه کرد تا اصلاً به زمین افتاد، خودش را انداخته بود و مدام صورت پیغمبر را می‌بوسید.

وی می‌افزاید: بعد فرمود: باید اقرار کنی جعفر پسر برادرت در بهشت همراه ملائکه طیران خواهد کرد- حالا ایشان چند سال بعد شهید شده‌اند- تو ای حمزه! به سرّشان، به پنهانشان، به جانشان که پنهان است، به نوری که در جانشان است و پنهان است و ظاهرشان ایمان داری؛ بر این اعتقاد زندگی می‌کنی و بر این می‌میری، کسانی را که آن‌ها را دوست دارند، دوست می‌داری، با آنان که با آن‌ها دشمنند، دشمنی می‌کنی، در این هنگام حضرت حمزه علیه السلام گفت: خدا را شاهد می‌گیرم و خدا برای شهادت کافی است، آن گاه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم دعایش کرد که خدا کمکت کند و تو را توفیق دهد.

*حضرت زهرا سلام الله علیها بعد از رحلت پدر هر روز سر مزار چه کسی می‌رفت

امیرحسین ملک‌پور محقق دانش‌نامه حضرت زهرا سلام الله علیها با اشاره به حضور حضرت زهرا علیه السلام در جنگ احد و دلاوری‌های 14 زن در این غزوه برای دفاع از جان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، درباره توجه ویژه حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها به حضرت حمزه علیه السلام ابراز می‌دارد: بعد از وفات حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، بی‌بی دو عالم سلام الله علیها مزار حضرت حمزه علیه السلام را پناهگاه و مأمن خویش برای ابراز مصایب می‌بیند، به گونه‌ای که طبق نقل «مستدرک علی الصحیحین» جلد 1 صفحه 377 هر جمعه حضرت زهرا سلام الله علیها بر سر مزار عمویش حمزه می‌رود و یا طبق نقل کتاب «تهذیب الاحکام» جلد 1 صفحه 465 هر صبح بر سر قبر شهدا و عمویش حمزه می‌رود.