فریادرس حقیقی را دریاب

فریادرس حقیقی را دریاب – گذری بر بیکران دعای افتتاح – قسمت نهم

الْحَمْدُ لِلَّهِ قَاصِمِ الْجَبَّارِینَ مُبِیرِ الظَّالِمِینَ مُدْرِک الْهَارِبِینَ نَکالِ الظَّالِمِینَ صَرِیخِ الْمُسْتَصْرِخِینَ مَوْضِعِ حَاجَاتِ الطَّالِبِینَ مُعْتَمَدِ الْمُؤْمِنِینَ.

سپاس خدایی را که شکننده زورگویان، ضرر زننده (هلاک کننده) ستمگران، دریابنده فراریان، عذاب کننده ستمگران و فریادرس دادخواهان است. او خدایی است که محل اصلی حاجت نیازمندان و تکیه گاه اهل ایمان است.

نکته ها

     «قاصم» اسم فاعل از واژه «قصم» و به معنی کسی است که چیز محکمی را طوری بشکند که از هم جدا شده و دو تکّه گردد.

     «جبّار» صیغه مبالغه از واژه «جبر» است و هنگامی که به عنوان صفت برای خدای متعال مطرح شود، دلالت بر ظهورِ عظمت و نفوذ قدرتِ خداوند در تمام هستی دارد؛ ولی اگر درباره انسان ها به کار رود، به معنای کسی است که علی رغم ناتوانی و نقص، ادعای برتری داشته و نه تنها نظر کسی را نمی پذیرد، بلکه نظر خویش را بر دیگران تحمیل می کند و حقوق آن ها را زیر پا می نهد.

     خداوند، ستمگرانی را که بر دیگران غلبه ظاهری دارند، از بین می برد و باید خدا را بر این نعمت شکر گفت. (وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ قَاصِمِ الْجَبَّارِینَ)

     چه کسانی در زمره جبابره قرار دارند؟ پاسخ این پرسش در گفتگوی عمر بن یزید با امام صادق علیه السلام روشن شده است. روایت از این قرار است:

     «قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام : إِنَّنِی آکلُ الطَّعَامَ الطَّیِّبَ وَ أَشَمُّ الرِّیحَ الطَّیِّبَهَ وَ أَرْکبُ الدَّابَّهَ الْفَارِهَهَ وَ یَتْبَعُنِی الْغُلَامُ فَتَرَی فِی هَذَا شَیْئاً مِنَ التَّجَبُّرِ فَلَا أَفْعَلَهُ؟ فَأَطْرَقَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام ثُمَّ قَالَ: إِنَّمَا الْجَبَّارُ الْمَلْعُونُ مَنْ غَمَصَ النَّاسَ وَ جَهِلَ الْحَقَّ. قَالَ عُمَرُ فَقُلْتُ :أَمَّا الْحَقُّ فَلَا أَجْهَلُهُ وَ الْغَمْصُ لَا أَدْرِی مَا هُوَ؟ قَالَ : مَنْ حَقَّرَ النَّاسَ وَ تَجَبَّرَ عَلَیْهِمْ فَذَلِک الْجَبَّار؛

     عمر بن یزید نقل می کند که به امام صادق علیه السلام عرض کردم: من غذای نیکو می خورم و بوی خوش استفاده می کنم و بر مرکب با نشاط و قوی سوار می شوم و غلامم پشت سرم روانه می شود. آیا به نظر شما در این کار من، نوعی از ویژگی جباران وجود دارد که آن را ترک کنم؟

     امام پس از اندکی سکوت فرمودند: به درستی، آن جبّاری از رحمت خداوند دور است که نسبت به مردم، غمص داشته باشد و در رابطه با حق جاهل باشد.

     به حضرت عرض کردم: من نسبت به حق جاهل نیستم، ولی نمی دانم منظور از غمص چیست؟ حضرت فرمود: مراد کسی است که مردم را تحقیر، و با بزرگی با آن ها رفتار کند».

     «مبیر» اسم فاعل از واژه «بور» است. این واژه در کتاب های لغت شناسی به «هلاک کننده» ترجمه شده، ولی برخی از صاحب نظران، بور را خسران شدیدی دانسته اند که رو به نابودی است. در این صورت، مبیر به معنای ضرر زننده خواهد بود. (مُبِیرِ الظَّالِمِین)

     «مُدرِک» اسم فاعل باب إفعال از واژه «درک» و به معنای کسی است که به چیزی می رسد و آن را در می یابد.

     «هارب» اسم فاعل از واژه «هرب» می باشد و به معنای فرار کننده و گریزنده است. خدای مهربان در پی کسانی است که از او فراری اند و بالاخره آن ها را درمی یابد. (مُدْرِک الْهَارِبِین)

     «نَکال» عذابی است که اثر آن باقی و ظاهر باشد تا دیگران ببینند و عبرت بگیرند. (نَکالِ الظَّالِمِینَ)

     «صریخ» در لغت به معنای فریادرس و کمک رسان است. خداوند، فریادرس فریادکنندگان است. (صَرِیخِ الْمُسْتَصْرِخِین)

     «معتمَد» از «عمد» گرفته شده و به معنی تکیه گاه است. تکیه گاه اهل ایمان، خدای متعال است، نه غیر او. (مُعْتَمَدِ الْمُؤْمِنِین)

پیام ها

1- نعمت های خدای مهربان را همه جانبه بنگریم. شکسته شدن قدرت جبارانی که روزگاری بر گُرده مردم سوار بودند و آن ها را از پیروی حق باز می داشتند، نعمت بزرگی است که نباید از آن غافل شد. (وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ قَاصِمِ الْجَبَّارِین)

2- سعی کنیم که در زمره زورگویان قرار نگیریم تا اراده الهی بر شکستن ما تعلق نگیرد. (قَاصِمِ الْجَبَّارِین)

3- شاید اهل ظلم و ستم، در دنیا سود مادی را از آن خود کنند، ولی آن چه یقینی است این است که زیان کنندگان حقیقی آن ها هستند. (مُبِیرِ الظَّالِمِین)

4- خدا مهربانی را در حق ما تمام کرده است. ما بارها فریب شیطان را خورده ایم و از درگاه پربرکت الهی گریخته ایم؛ ولی او ما را از منجلاب بدی ها رهایی داده است. پس شکر نعمت را فراموش نکنیم. (الْحَمْدُلِلَّهِ…مُدْرِک الْهَارِبِین)

5- سرگذشت پیشینیان را مرورکنیم و از آن ها عبرت بگیریم. (نَکالِ الظَّالِمِینَ)

6- واکنش ما باید در قبال انسان ها و نوعِ رفتارشان متفاوت باشد. خدای متعال در برابر بعضی از هنجارشکنان، عذاب کننده و نابودکننده است (قَاصِمِ الْجَبَّارِینَ مُبِیرِ الظَّالِمِینَ…نَکالِ الظَّالِمِینَ) و در قبال برخی دیگر، دریابنده و پذیرایی کننده. (مُدْرِک الْهَارِبِینَ)

7- در سختی ها خدا را با تمام وجود بخوانیم. (صَرِیخِ الْمُسْتَصْرِخِینَ)

8- در خواندن خدا و خواستن از او، حُجب و حیا معنی ندارد.(صَرِیخِ الْمُسْتَصْرِخِینَ)

9- حاجت خود را به هر جایی غیر از درگاه الهی ببریم و به هر که غیر او بگوییم، راه را اشتباه رفته ایم. (مَوْضِعِ حَاجَاتِ الطَّالِبِینَ)

10- نشانه ایمان حقیقی این است که در همه امور به خدای متعال تکیه کنیم. (مُعْتَمَدِ الْمُؤْمِنِینَ)

پایگاه اطّلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام