تفسیر تسنیم (تفصیلی)| جلد1،سوره حمد،آيه 2،الحمد لله رب العالمين،لطايف و اشارات؛حامدان و مسبحان خدا

7- حامدان و مسبحان خدا  

بر اساس آيه و ان من شى ء الا يسبح بحمده… ⁽⁷⁰⁰⁾ حمد و تسبيح اختصاص به متنعمان ندارد، بلكه خود نعمتها نيز مسبح و حامد خدايند؛ چنانكه حمد حامدان، تسبيح مسبحان و ذكر ذاكران نيز حامد، مسبح و ذاكر خدايند؛ زيرا همه اينها مصداق و زير پوشش عنوان شى ءاند، و هر شيئى، حامد و مسبح خداست، برخى از اهل معرفت گفته اند:

حمد مراتبى دارد و ظاهرترين مراتب آن، مرتبه افعال الهى و نيز اسماء فعلى خداوند است كه متعلق آن اسماء، مرتبه فعل است ؛ حمد در مرتبه صفات الهى و اسمائى كه متعلق آنها اوصاف است مدح خواهد بود و حمد اصطلاحى نيست…. حمد متعلق به خود ذات واجب حمد خود حمد است ؛ يعنى وصف به تمام هستى خود موصوف خويش را ثنا مى گويد و ذات خود را كه عين ذات موصوف است مى ستايد. ⁽⁷⁰¹⁾