آیا اعمال ما هر روز بر ائمه(علیه السلام) عرضه می‌شود

آنچه در ادامه می‌خوانید بخش نخست از سلسله مباحثی است که به طرح پرسش و پاسخ درباره مرگ و معاد می‌پردازد و از کتاب «عالم برزخ؛ عالم حیات و زندگی» نوشته حجت‌الاسلام اسدالله محمدی‌نیا از پژوهشگران حوزه علمیه قم عنوان می‌شود:امام جعفر صادق(علیه السلام) فرمود: «… المیّتُ تدمعُ عینهُ عند الموتِ فقالَ: ذلکَ عنْدُ معاینةِ رسول‌الله (صلی اله علیه و آله ) یری ما یسرّهُ… ثمَّ قال: اما تری الرّجلُ اذا یری ما یَسُرُّهُ فَتَدْمَعُ عَیْنُهُ و یَضْحَکُ»؛ میت در وقت مردن اشک از چشمش جاری می شود و این جاری شدن اشک یکی به خاطر دیدن رسول خدا(صلی اله علیه و آله ) و دیگر به خاطر مشاهده چیزهایی است که او را خوشحال می‌کند.

بعد امام(علیه السلام) فرمود: آیا دیده‌ای که وقتی کسی چیزی را دید و بسیار خوشحال شد، اشک شوق از چشمش جاری می‌شود و می‌خندد.

* دیدن رسول خدا و ائمه اطهار(علیه السلام)

امام صادق(علیه السلام): .. هل یکرهُ المؤمنُ علی قبضِ روحهِ؟

قال(علیه السلام): «لا والله انّهُ اذا اتاهُ مَلَکُ الموتِ لقبضِ روحهِ جزعَ عندَ ذلک فیقولُ لهُ ملکُ الموتِ: یا ولی‌الله لا تجزعْ، فوَ الّذی بعثَ محمّدا لانا ابرُّ بکَ و اَشْفقُ علیکَ من والدٍ رحیمٍ لو حضرک، افتحْ عینیک فانظر. قال: ویمیلُ له رسول‌ الله ص) و امیرالمؤمنین و فاطمةُ والحسنُ والحسینُ و الائمّةُ من ذُرّیّتهمْ…»

از آن حضرت(علیه السلام) سؤال شد که آیا انسان مؤمن لحظه جان دادن برایش ناگوار است؟

امام(علیه السلام) فرمود: به خدا سوگند برایش ناخوشایند نیست. وقتی ملک‌‌الموت برای قبض روح مؤمن می‌آید، او بسیار نگران و بیتابی می‌کند، سپس ملک‌الموت به او می‌گوید: نگران مباش، قسم به آن خداوندی که محمد(صلی اله علیه و آله ) را به رسالت مبعوث کرد، من نسبت به تو از پدر مهربانی که بالای سرت باشد خشنودتر و مهربانتر هستم، بعد به او می‌گوید: چشمانت را باز کن و نگاه کن و ببین رسول خدا(صلی اله علیه و آله ) و امیرالمؤمنین و حضرت فاطمه زهرا و امام حسن و امام حسین(علیه السلام) بالای سرت حاضرند.

اگر ائمه اطهار(علیه السلام) بر بالین میت حاضر می‌شوند، چرا جمعیت اطراف مرده آنان را مشاهده نمی‌کنند؟

علامه مجلسی رحمه‌الله در این مورد می‌فرماید: ممکن است به صورت بدن مثالی که بسیار لطیف است حاضر شوند، به طوری که جز میت کسی دیگر آنان را نبیند و امکان دارد طبق مصلحتی که خداوند می‌داند بین چشمان ما و آنان پرده‌‌ای معنوی ایجاد کند تا ما مشاهده نکنیم، همانطوری که در سوره «اسراء» آیه 45 و «یس» آیه 9 به این نوع حجاب‌های معنوی اشاره دارد.

و نیز در زیارت عاشورا می‌خوانیم: «اللهمَّ ارزقنی شفاعة الحسین یوم الورود»؛ خداوندا! شفاعت امام حسین(علیه السلام) را روزی که وارد می‌شوم نصیبم گردان.

* عرضه اعمال هر روز ما بر ائمه اطهار(علیه السلام)

و نیز روایاتی که در ذیل آیه 105 سوره توبه آمده مبنی بر اینکه اعمال شما هر روز و شب بر اهل بیت(علیه السلام) عرضه می‌شود، اگر اعمال ما خوب باشد خوشحال والا ناراحت می‌شوند. از این احادیث استفاده می‌شود که آن بزرگواران در عالم برزخ نسبت به اعمال ما در دنیا عنایت دارند. بنابراین می‌توان گفت این عنایت و توجه شاید در عالم قبر نیز مشاهده ‌شود.

امام صادق(علیه السلام) فرمود: «تعرض الاعمال علی رسول‌الله(صلی اله علیه و آله ) اعمال العباد کلُّ صباح ابرارها و فجّارُها، فاحذروها و هو قول الله: اعملوا فسیری الله عملکم و رسولهُ»؛ اعمال بندگان چه خوب و چه بد، هر روز صبح بر پیامبر(صلی اله علیه و آله ) عرضه می‌شود، پس از اعمال بد دوری کنید.

امام رضا(علیه السلام) فرمود: «… والله انَّ اعمالکم لَتُعرَضُ عَلَیَّ کلُّ یومٍ و لیلةٍ»؛ سوگند به خداوند اعمال شما هر روز و شب بر من عرضه می‌شود.

– راه‌حل: با توجه به دو دسته روایت، شاید بتوان گفت: شفاعت اصلی اهل بیت(علیه السلام) مربوط به روز قیامت است، اما عنایت و توجه آنان در عالم قبر شامل شیعیان – ان‌شاءالله- خواهد شد، چنانچه عنایات خاص و ویژه حضرات معصومین (علیه السلام) بارها در دنیا شامل شیعیان و دوستان‌شان شده است.