آیا دلیلی بر افضلیت اشک برای امام حسین(علیه السلام) نسبت به اشک از خوف خدا داریم؟

از شیوه‌هاى معمول در عزادارى و سوگوارى، اشک ریختن است که به طور طبیعى هر انسانى در غم فراق عزیزى اندوهگین می‌شود و اشک می‌ریزد.
در روایات نقل شده است که رسول خدا(صلی الله علیه و اله وسلم) در مرگ فرزندش «ابراهیم» و یکی از صحابه جلیل القدر بنام «عثمان بن مظعون»[1] و در شهادت «جعفر بن ابى‌طالب» و «زید بن حارثه»گریه کرد.[2]
گریه کردن بر مصائب امام حسین(علیه السلام) نیز از شیوه‌هاى معمول عزادارى است، که امام رضا(علیه السلام) فرمود: «فَعَلَى مِثْلِ الْحُسَیْنِ فَلْیَبْکِ‏ الْبَاکُونَ‏‏.»؛[3]پس بر همانند حسین باید گریه‌کنندگان، گریه کنند.
گریه خوف از خدا دارای آثار فردی و اجتماعی فراوان است که به برخی از آن آثار که در روایات بیان شده‌اند اشاره می‌کنیم:
1. نجات از آتش جهنم، 2. پاداشی چون بهشت، 3. بخشیده شدن گناهان، 4. محشور شدن با پیامبران، صدّیقین، شهدا و صالحان، 5. جلب رحمت الهی، 6. نورانی شدن قلب و… .[4]
یکی از آثار اجتماعی اشک خوف، این است که اگر شخصی در یک گروه و امتی باشد و از ترس خداوند متعال اشک بریزد، خداوند به خاطر اشک او بر آن امت، نیز رحم می‌کند و اگر مستحق عذاب باشند از عذابشان صرف نظر می‌کند و آنان را می‌بخشد.[5]
اما گریه بر امام حسین(علیه السلام)، نیز هر گاه از روی شعور و معرفت باشد، علاوه بر داشتن آثار فردی که به آن اشاره خواهیم نمود، دارای آثار اجتماعی نیز می‌باشد که به عنوان نمونه به برخی از آثار فردی و اجتماعی آن اشاره می‌کنیم.
الف. آثار و فواید فردی
1. سرور و شادی در روز قیامت و هم‌نشینی با امامان معصوم(علیه السلام)؛ امام رضا(علیه السلام) می‌فرماید:«مَنْ کَانَ یَوْمُ عَاشُورَاءَ یَوْمَ مُصِیبَتِهِ وَ حُزْنِهِ وَ بُکَائِهِ یَجْعَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ یَوْمَ فَرَحِهِ وَ سُرُورِهِ وَ قَرَّتْ بِنَا فِی الْجِنَانِ عَیْنُه‏»؛[6]هرکس روز عاشورا روز مصیبت و اندوه و گریه‌اش باشد خداوند -عزَّ و جلَّ-روز قیامت را روز شادی و خوشحالی او قرار می‌دهد و چشمش با دیدن ما در بهشت روشن می‌شود.
۲. بخشیده شدن گناهان؛ چنان‌که امام رضا(علیه السلام) می‌فرماید: «فَإِنَّ الْبُکاءَ عَلَیْهِ یَحُطُّ الذُّنُوبَ الْعِظامَ»؛[7] گریه بر امام حسین(علیه السلام) گناهان بزرگ را از بین می‌برد.
۳. پاداشی چون بهشت؛ ائمه اطهار(علیه السلام) می‌فرمایند: «مَنْ بَکى وَ أَبْکى واحِدَاً فَلَهُ الْجَنَّةُ»؛[8] هر کس گریه کند و یا یک نفر را بگریاند پس بهشت برای او است. و «مَنْ تَباکى‏ فَلَهُ الْجَنَّةُ»؛[9] هر کس خودش را در مصیبت آل رسول به صورت گریه کننده در بیاورد پاداش او بهشت است.
ب. آثار و فوائد اجتماعی
احیاى نهضت عاشورا و حفظ مکتب اهل بیت(علیه السلام) و تداوم بقای اسلام و تعظیم بزرگ‌ترین شعائر الهی از جمله آثار اجتماعی اشک بر امام حسین(علیه السلام) می‌باشد.
به اعتراف دوست و دشمن، مجالس عزاى امام حسین(علیه السلام) فوق العاده نیرومندى براى بیدارى مردم است و راه و رسمى است که آن‌حضرت آن‌را به پیروان خود آموخته تا ضامن تداوم و بقاى اسلام باشد.[10] به همین دلیل، برپایى این مجالس در روایات به عنوان «احیاى امر اهل‏بیت(علیه السلام)» تعبیر شده است؛ امام صادق(علیه السلام) در مورد این‌گونه مجالس فرمود: «إِنَّ تِلْکَ الْمَجالِسَ أُحِبُّها فَأَحْیُوا أمْرَنا»؛[11] این‌گونه مجالس (شما) را دوست دارم، از این طریق مکتب ما را زنده بدارید.
همچنین تردیدی نیست، امام حسین(علیه السلام) که تمام هستى خویش را یک‌جا با خداوند معامله کرد و با تمام اهل‏بیت(علیه السلام) و فرزندان در قربان‌گاه عشق قدم نهاد و مخلصانه از همه چیزش در راه خدا گذشت، از عظیم‌ترین شعائر الهى است و برپایى مجالس عزا و گریه براى آن‌حضرت، علاوه بر تجلیل از مقام شامخ آن امام همام، تعظیم یکى از بزرگ‌ترین شعائر الهى محسوب مى‏شود، که خداوند متعال می‌فرماید: «وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ»؛[12] هر کس شعائر الهى را بزرگ‏ دارد، این کار نشانه تقواى دل‌ها است.
نتیجه‌گیری
با بررسی روایات در باب اشک خوف و اشک بر امام حسین(علیه السلام)، روایتی مشاهده نشده که صراحت در برتری اشک بر امام حسین(علیه السلام) نسبت به اشک از خوف خداوند متعال داشته باشد، اما می‌توان گفت: همه اعمال انسان در راستای رسیدن آدمی به مقام عبودیّت و بندگی الهی است چنان‌که بهترین تاج افتخار برای رسول اکرم(صلی الله علیه و اله وسلم) عبد بودن و بندگی ایشان است و در تشهد نماز می‌خوانیم: «أشهد انّ محمداً عبده و رسوله».[13]اشک مخلصانه از خوف و خشیت خدا، یکی از مراتب عبودیت و بندگی و مقام کمال انسانی است؛ چنان‌که در روایتی از امام علی(علیه السلام) آمده است: «عبودیت و بندگی خداوند متعال، در پنج چیز است که یکی از آن پنج چیز، «گریه از ترس خداوند»[14] می‌باشد.[15] بنابراین، اشک برای امام حسین(علیه السلام) نیز یکی از اسباب و راه‌های رسیدن به آن کمال و مرتبه والای بندگی است.

---