آیت الله مصباح: برخورد با عرفان نوظهور در عصر غیبت

برخورد با عرفان نوظهور از زبان آيت‌الله مصباح در همايش سراسري آسيب‌شناسي فرقه‌هاي نوظهور كه هشتم مرداد 1389 برگزار شد؛

آنچه بيان شد، آفت‌ها بود؛ حال چه بايد كرد؟ البته اين گرايش‌ها عوامل كمكي نيز دارد كه افرادي را به اين طرف سوق مي‌دهد. كساني جوانان را از خود مي‌رانند و طرف مقابل آنها را جذب مي‌كند. بيشترين دليل رشد فرقه‌هاي انحرافي در كشورهاي اسلامي همين است؛ وقتي لغزشي از كسي سر مي‌زند، خوبان او را متهم و طردش مي‌كنند؛ در مقابل، آنها آغوش‌شان را براي جذب او باز مي‌كنند؛ چون از اين راه رانده مي‌شود، به آغوش آنها مي‌رود. بايد حواسمان جمع باشد و با كمال مهرباني، صميميت، بيان خوش و منطق قوي برخورد كنيم. اگر كسي اشتباهي مي‌كند يا انحرافي در او پيدا مي‌شود يا دوستي پيدا مي‌كند و در مجلسي شركت مي‌كند كه نبايد شركت مي‌كرد، نبايد زود او را طرد كرد؛ بايد با مهرباني و‌؛ صميمت با او صحبت كرد و با منطق قوي برايش روشن كرد كه اشتباه كرده است.

البته هر چه اين روشنگري غيرمستقيم باشد، مفيدتر است. براي جلوگيري از اين فرقه‌هاي انحرافي، افرادي بايد بيشتر احساس مسئوليت ‌كنند كه مسئوليت تربيت جوان‌ها را برعهده دارند. كساني كه در دبيرستان‌ها عهده‌دار كار‌هاي پرورشي هستند و روحانيان كه نسبت به جوان‌ها، انحرافات، عقايد، افكار و رفتارهايشان بيشتر حساس و دلسوز هستند، بايد بكوشند عقايد صحيح را با منطق قوي بيان كنند و مسائل انحرافي را پيشاپيش هشدار دهند.

بايد بگويند اين راهي كه شما مي‌خواهيد برويد، چند تا چاله هم در مسيرش وجود دارد، حواستان جمع باشد. به جوان‌هايمان از اول گوشزد كنيم كه در اين ارتباطات، جلسات، معاشرت‌ها و ديدن بعضي از فيلم‌ها، چاله‌هايي هم هست، حواستان جمع باشد. بايد آن چاله‌ها را به جوانان معرفي كرد كه اشكال و انحرافش كجاست. اگر مي‌شد با يك برنامه چهل‌ روزه يا كمتر يا بيشتر، انسان كاري كند كه سعادت ابديش تأمين شود، خدا براي چه امام حسين عليه‌السلام و 72 تن از يارانش را به كربلا فرستاد تا شهيد شوند؟ اگر اين‌گونه بود كه مي‌گفت «اين برنامه، برويد اجرا كنيد تا رستگار شويد!»؛ من و شما كه بعد از 1400 سال اين همه زيارت امام حسين عليه‌السلام مي‌خوانيم چه مي‌گوييم؟ «اشهد انك قد اقمت الصلوه؛ تو نماز را به پا داشتي.»؛ اگر مي‌شد بدون نماز كاري كنند، چه احتياجي بود كه اين عزيزان خدا اين فداكاري‌ها را كنند و متحمل اين‌همه رنج شوند.

اين ‌همه پيغمبراني كه سال‌ها در چاه زنداني شدند و حتي برخي از آنها را با اره سر بريدند و اين‌همه دشمني‌هايي كه با اولياي خدا كردند، اگر با يك برنامه يوگا مشكل حل مي‌شد كه اين حرف‌ها را نداشت، اينها دام شيطان است براي اينكه شما را از مسير حق منحرف كند. بنابراين، بايد سعي كنيم مباني دين را محكم‌تر، قوي‌تر و با بيان رساتر تقويت كنيم. پدرها به اندازه‌اي كه دوست دارند فرزندان‌شان دكتر يا مهندس شوند، به اندازه يك دهم آن هم تعلق‌؛ خاطر داشته باشند كه دين‌شان را درست بشناسند. آن‌قدر كه آنها را تشويق مي‌كنند كه قهرمان وزنه‌برداري يا فوتباليست شوند، مقداري هم تشويق‌شان كنند كه دين را بهتر فراگيرند و اعمال ديني‌؛ را بهتر انجام دهند.

در مدرسه نيز بچه‌هايي را كه گرايش‌هاي ديني دارند، غيرمستقيم تقويت كنيم؛ به‌گونه‌اي كه بچه‌هاي ديگر هم تشويق شوند؛ نه اينكه فكر كنند تبعيض قائل مي‌شويم؛ طوري رفتار كنيم كه بچه‌هاي ديگر بفهمند اين يك امتياز واقعي است و سعي كنند واجد آن امتياز شوند.

روش‌هاي مختلفي براي مقابله با اين فرقه‌‌ها وجود دارد؛ يك راه ديگر اين است كه از همان ابتدا جوان را به سمت راه صحيح سوق دهيم؛ وقتي او در منجلاب افتاد، نجات دادنش مشكل است؛ اين مثل ظرفي است كه آلوده شده، ظرف خالي تميز را زود مي‌توان از آن استفاده كرد. مي‌توان با آن شربت گوارا خورد، اما اگر ابتدا مقداري گريس در ظرف بريزند چه مي‌شود؟ ذهن جوان همان ظرف تميز است؛ اما وقتي با بعضي از كتاب‌ها، فيلم‌ها، جلسات و القائات تبليغاتي آلوده شد، پاك كردن آن مانند پاك كردن آن گريس از ظرف، كار مشكلي است؛ اگر بدبو هم باشد، بوي آن تا آخر مي‌ماند.

بايد اهتمام داشته باشيم با جوان‌ها در كمال مهرباني رفتار كنيم و آنها را با مسير صحيح، مجالس ديني و روحاني مورد اعتماد آشنايشان كنيم؛ سعي كنيم خواندن كتاب‌هاي ديني را كه مهر تأييد امام را دارد ـ فرمودند همه كتاب‌هاي آقاي مطهري مفيد است ـ و كتاب‌‌هايي را كه يقين داريم مفيد است به آنها توصيه كنيم؛ كتاب‌هايي را كه مشكوك است يا بگوييم نمي‌دانيم چگونه است يا بگوييم با احتياط مطالعه كنيد؛ بايد برنامه‌ريزي كنيم كه تشويق شوند؛ امر و نهي فايده چنداني ندارد و حتي گاهي اثر معكوس هم دارد. زياد گفتن فايده ندارد؛ در عمل بايد به‌گونه‌اي رفتار كرد كه توجه جوان‌ها جلب شود و انگيزه پيدا كنند كه مطالعه كنند.

اميدواريم كه خداي متعال به همه ما اولاً توفيق دهد ايمان خودمان را تا هنگام مرگ حفظ كنيم كه هيچ كس نمي‌تواند مطمئن باشد ايمانش را سالم خواهد برد؛ اول بخواهيم خدا ايمانمان را حفظ كند و بعد توفيق دهد خانواده‌؛ و فرزندان‌مان را مؤمن تربيت كنيم و بعد هم مسئوليتي را كه نسبت به نسل جوان و نسل آينده داريم، درست اجرا كنيم.