احتجاج امام صادق علیه السلام راجع به بطلان قیاس
از بشير بن يحيى عامرى از ابن ابى ليلى نقل است كه گفت: من و أبو حنيفه بر جعفر بن محمّد (عليهم السّلام) وارد شديم و آن حضرت ضمن خوش آمد گويى به ما فرمود: اى ابن أبى ليلى همراه تو كيست؟
گفتم: قربانت گردم، مردى از أهل كوفه است كه داراى رأى و بصيرت و نفوذ است.فرمود: شايد همان باشد كه همه چيز را از نظر خود قياس مىكند؟سپس فرمود: اى نعمان، آيا مىتوانى سر خود را قياس كنى؟ گفت: نه.
فرمود: فكر نمىكنم بتوانى چيزى را قياس كنى، آيا به بادزن دو چشم و تلخى داخل دو گوش و سردى دو سوراخ بينى، و شيرينى در دهان، شناخت دارى؟ گفت: نه.ابن أبى ليلى گفت: عرض كردم: قربانت گردم، از اين مطالبى كه فرموديد ما را در كورى رها مفرماييد!.
فرمود: بسيار خوب، پدرم از پدران گرامش عليهم السّلام مرا حديث كرد كه رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرمود: خداوند دو چشم آدميزاده را از دو چربى آفريده و در آن دو بادزن قرار داد، در غير اين صورت هر دو آب مى شدند، و هر خار و خاشاكى كه داخل آن ميشد آن را ذوب مىكرد، و آن بادزن آنچه از خار و خاشاك كه داخل چشم مىشود را بيرون مى اندازد، و خداى سبحان تلخى را در داخل گوش قرار داد تا پرده و حجابى براى مغز باشد، و هر جانورى كه داخل آن شود با برخورد با آن تلخى سريع باز مى گردد، و اگر اين تلخى نبود به مغز مىرسيد و آن را فاسد مىكرد، و خداوند سردى و خنكى را در دو سوراخ بينى براى اين قرار داد كه حجاب و پردهاى در وصول به مغز باشد، و گر نه به آن مىرسيد، و قرار گرفتن شيرينى و گوارايى در دهان؛ منّتى الهى بر آدميزاده بود تا طعم خوراك و نوشيدنى را حسّ كند.
و امّا كلمه اى كه أوّل آن كفر است و آخرش ايمان؛ گفتار «لا إله إلّا اللَّه» است، سپس فرمود: اى نعمان، از قياس حذر كن، زيرا پدرم از پدران گرامش عليهم السّلام برايم نقل كرده كه رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرموده: «كسى كه پارهاى از دين را با نظر خود قياس كند خداوند او را قرين ابليس سازد، زيرا او اوّلين قياسگر است، آنجا كه گفت: مرا از آتش آفريدى و آدم را از خاك»، پس دست از رأى و قياس برداريد، زيرا دين خداى سبحان بر قياس وضع نشده است.
پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام
بازدیدها: 134