احتجاج امام صادق علیه السلام راجع به بطلان قیاس

احتجاج امام صادق علیه السلام راجع به بطلان قیاس 

 از بشیر بن یحیى عامرى از ابن ابى لیلى نقل است که گفت: من و أبو حنیفه بر جعفر بن محمّد (علیهم السّلام) وارد شدیم و آن حضرت ضمن خوش آمد گویى به ما فرمود: اى ابن أبى لیلى همراه تو کیست؟

گفتم: قربانت گردم، مردى از أهل کوفه است که داراى رأى و بصیرت و نفوذ است.فرمود: شاید همان باشد که همه چیز را از نظر خود قیاس مى‏کند؟سپس فرمود: اى نعمان، آیا مى‏توانى سر خود را قیاس کنى؟ گفت: نه.

فرمود: فکر نمى‏کنم بتوانى چیزى را قیاس کنى، آیا به بادزن دو چشم و تلخى داخل دو گوش و سردى دو سوراخ بینى، و شیرینى در دهان، شناخت دارى؟ گفت: نه.ابن أبى لیلى گفت: عرض کردم: قربانت گردم، از این مطالبى که فرمودید ما را در کورى رها مفرمایید!.

فرمود: بسیار خوب، پدرم از پدران گرامش علیهم السّلام مرا حدیث کرد که رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود: خداوند دو چشم آدمیزاده را از دو چربى آفریده و در آن دو بادزن قرار داد، در غیر این صورت هر دو آب مى ‏شدند، و هر خار و خاشاکى که داخل آن میشد آن را ذوب مى‏کرد، و آن بادزن آنچه از خار و خاشاک که داخل چشم مى‏شود را بیرون مى‏ اندازد، و خداى سبحان تلخى را در داخل گوش قرار داد تا پرده و حجابى براى مغز باشد، و هر جانورى که داخل آن شود با برخورد با آن تلخى سریع باز مى‏ گردد، و اگر این تلخى نبود به مغز مى‏رسید و آن را فاسد مى‏کرد، و خداوند سردى و خنکى را در دو سوراخ بینى براى این قرار داد که حجاب و پرده‏اى در وصول به مغز باشد، و گر نه به آن مى‏رسید، و قرار گرفتن شیرینى و گوارایى در دهان؛ منّتى الهى بر آدمیزاده بود تا طعم خوراک و نوشیدنى را حسّ کند.

و امّا کلمه‏ اى که أوّل آن کفر است و آخرش ایمان؛ گفتار «لا إله إلّا اللَّه» است، سپس فرمود: اى نعمان، از قیاس حذر کن، زیرا پدرم از پدران گرامش علیهم السّلام برایم نقل کرده که رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرموده: «کسى که پاره‏اى از دین را با نظر خود قیاس کند خداوند او را قرین ابلیس سازد، زیرا او اوّلین قیاسگر است، آنجا که گفت: مرا از آتش آفریدى و آدم را از خاک»، پس دست از رأى و قیاس بردارید، زیرا دین خداى سبحان بر قیاس وضع نشده است.

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام

 

بازدیدها: 134