جایگاه خدمت به مردم در مکتب تشیع

خانه / اختصاصی هیأت / جایگاه خدمت به مردم در مکتب تشیع

خدمت و توجه به خلق و رفع هم‌وغم آن‌ها به‌قدری انسان‌ساز و نشان از انسانیت دارد که خداوند پیامبرش را در قرآن کریم به آن می‌ستاید: «به‌یقین، رسولى از خود شما به سویتان آمد که رنج‌های شما بر او سخت است و اصرار بر هدایت شما دارد و نسبت به مؤمنان، رئوف و مهربان است».

جایگاه خدمت به مردم در مکتب تشیع

پایگاه اطلاع رسانی هیات: در روایات و سخنان بزرگان بسیار تأکید شده است که به خلق خدا خدمت کنید و کار مردم را راه بیندازید، ولی بعضی می‌گویند: «عبادت به‌جز خدمت خلق نیست»؛ دکتری هست که تمام طول هفته‌اش را صرف طبابت می‌کند و وقتی برای تفریح، رسیدگی به فرزندان و مطالعه برای کسب معرفت و مناجات با خدا ندارد. این کار ایشان درست است؟ خدمت به خلق، به فرمان خدا و برای خدا، یکی از عبادات مهم اجتماعی است و موجب ارتقای انسان به درجه‌ خلیفه اللّهی می‌شود امّا صرف خدمت به خلق، بدون نیت و در نظر گرفتن خدا چندان سودمند و با ارزش نیست. با ارزشترین جنبه‌ اجتماعی عبادت، خدمت به مردم و برآوردن نیازهای آنان است، ولی این خدمت فقط در رفع مشکلات مادی خلاصه نمی‌شود و شامل رسیدگی به امور معنوی ایشان هم می‌گردد.

الف) جایگاه خدمت در آیات و روایات

خدمت به خلق از والاترین مظاهر عبادت است. ‏ هر فردی که در برآوردن نیاز برادر مؤمنش تلاش کند، گویا نُه هزار سال خداوند را عبادت کرده، درحالی‌که روزها را روزه‌دار و شب‌ها را شب‌زنده‌دار بوده است. کسی‌که هرروز به امور مسلمانان همت نگمارد، مسلمان نیست.‏

«عبادت به‌جز خدمت خلق نیست» در حقیقت از ناحیه کسانی القا می‌شود که می‌خواهند از زیر بار عبادت خداوند شانه خالی کنند و ضعف معنوی و عبادی خود را این‌گونه توجیه نمایند و خود را موجه جلوه بدهند که قطعاً صحیح نیست. در جامعه اسلامی، همه افراد درواقع اعضای یک پیکرند، ازاین‌رو، افراد باید در جهت رفع نیازمندی‌های یکدیگر بکوشند که این از اجر و پاداش بزرگ برخوردار است. رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می‌فرمایند: «کسی‌که از برادر مؤمن خود نیازی برآورد، مانند کسی است که روزگار درازی خدا را عبادت کرده باشد.»

اگر خدمت به «بندگان» این‌طور است، خدمت به «پدر بندگان» و اوج همه خداپرستان؛ حضرت اباعبدالله چه اکسیریست! از خدمت به «عبدالله‌ها»، چنین گنجی حاصل شود، از خدمت به «اباعبدالله» چه خواهد شد؟! ما که از سید شهیدان و عزادارانش عزیزتر و محبوبتر در آستان خداوند متعال نیافتیم!

ب) ارزش خدمت در کلام علما و عرفا

در ادامه آثار و برکات خدمت را از لسان آنان که چشم دلشان باز بود و جلوه باطنی خدمت را به نظاره نشستند پیشکش حضور همه خادمان با اخلاص مجالس اهل‌بیت علیهم السلام و هیئت‌های عزاداری می‌سازیم.

۱- ابن عباس

او نقل می‌کند: «جبرئیل امین علیه السلام از جانب پروردگار جلیل هبوط کرد و گفت: ای محمد صلی الله علیه و آله، خدای علیّ اَعلی به تو سلام می‌رساند و تو را به درود و اِکرام مخصوص می‌گرداند و به تو می‌فرماید: به عزت و جلالم سوگند، برای فاطمه سلام الله علیها شیعیان پاک و پاک‌شده‌ای خلق می‌کنم. این شیعیان اموالشان را در راه عزای حسین علیه السلام انفاق می‌کنند و در راه زیارت او جان می‌دهند و عزای وی را در مجالسشان به پا می‌کنند، خالصانه بر وی اشک می‌ریزند، خوابشان را کم می‌کنند و از این شیوه بازنمی‌گردند … آگاه باشید، هرکس در راه عزا و زیارت حسین بن علی علیه السلام به مقدار درهمی انفاق نماید، ملائکه در آنچه انفاق نموده است تا روز قیامت با او دادوستد می‌کنند و به ازای هر درهم هفتاد حسنه به وی می‌دهند و خداوند برای او قصری در بهشت بنا خواهد کرد.» (تَظَلُّمُ الزَّهرَاء، ص ۷۳-۷۴)

۲- امام خمینی رحمه الله علیه

ایشان در مقدمه کتاب شریف سرّ الصلاه در نامهای خطاب به فرزندشان آقا سید احمد میفرمایند: «پسرم! ما که عاجز از شکر او و نعمت‌های بی‌منتهای اوییم، پس چه‌بهتر که از خدمت به بندگان او غفلت نکنیم که خدمت به آنان خدمت به حق است، چراکه همه از اویند. هیچ‌گاه در خدمت به خلق‌الله خود را طلبکار ندان که آنان به حق منت بر ما دارند که وسیله خدمت به او جلوعلا هستند و در خدمت به آنان دنبال کسب شهرت و محبوبیت مباش که این خود حیله شیطان است که ما را در کام خود فروبرد. در خدمت به بندگان خدا آنچه برای آنان پرنفعتر است انتخاب کن نه آنچه برای خود یا دوستان خود که این علامت صدق به پیشگاه مقدس او جلوعلا است.» (مقدمه سرالصلاه، امام خمینی رحمه الله، نامه امام به سید احمد)

۳- آیت‌الله انصاری همدانی

بهترین اعمال برای رسیدن به قرب خداوند، خدمت به خلق است، آن هم خلقی که موردتوجه خدایند افراد برجسته‌ای که موردقبول او هستند، اگر هم آن‌ها نبودند دیگران گل‌هایی هستند که خداوند با دست خود کاشته است. (کتاب پندهای آسمانی، ص ۴۶)

۴- شیخ حسن علی نخودکی

مقصود و مطلوب من از حیات در این دنیا جز خدمت به خلق خدا نیست. (نشان از بینشان ها، ج ۱، ص ۲۲)

۵- شهید مرتضی مطهری

به خدا نزدیک شدن مقدمه خدمت به خلق خدا نیست، بلکه به خلق خدا خدمت کردن مقدمه قرب الهی و رسیدن به مقام قرب خداست. (ج۲۳، ص ۲۸۹؛ کتاب انسان کامل)

۶- شیخ رجبعلی خیاط

اگر می‌خواهی به حقیقت توحید راه پیدا کنی، به خلق خدا احسان کن. با خدا انسی داشتم، التماس کردم که سر خلقت چیست؟ به من فهماندند که سر خلقت احسان به خلق است. خدمت به مردم، انسان را عاشق خدا می‌کند. (کیمیای محبت، محمدی ری شهری، ص ۲۰۹)