در تقابل حق با باطل؛ بی طرفی عواقب تلخی بدنبال دارد

وَقَالَ امیرالمومنین(ع) فِي الَّذِينَ اعْتَزَلُوا الْقِتَالَ مَعَهُ: «خَذَلُوا الْحَقَّ وَلَمْ يَنْصُرُوا الْبَاطِلِ»

امام علی(ع) (درباره کسانی‌که از همراهی با آن‌حضرت در جنگ کناره گرفتند) فرمود: حق را خوار کردند و باطل را نیز یاری نکردند.

امام(ع) در این حکمت در مقام برشماری و درمان آسیب‌های اجتماعی است که یکی از آن آسیب‌های اجتماعی بی‌طرف بودن میان جبهه حق و باطل است؛ و این‌که انسان نتواند جایگاه خودش را مشخص کند.

بی‌طرف بودن. یعنی نه این‌طرف و نه آن‌طرف، بلکه به‌معنای سکوت اختیار کردن است.

 

^{حضرت در این حکمت درباره‌ی کسانی‌که از قتال و جنگ کناره‌گیری کردند، فرمود: این‌ها کسانی هستند که با سکوت خود حق را به خذلان کشاندند و موجب خواری حق شدند و باطل را هم ذلیل کردند و تنها گذاشتند.}

مولا علی(ع) این جمله را در سرزنش بی‌طرفی بیان کردند. انسان مسلمان نمی‌تواند بی‌طرف بماند. یا باید در حزب‌الله باشد یا در حزب الشیطان؛ یا باید در جبهه‌ی حق باشد، یا در جبهه باطل قرار بگیرد.

اشاره به این که گرچه آنها به یارى باطل نشتافتند و در صف مقابل ما قرار نگرفتند; ولى چون به یارى حق برنخاستند و به پیام قرآن که مى گوید: «(فَقاتِلُوا الَّتى تَبْغى حَتّى تَفىءَ إِلى أَمْرِ اللّه). به آن گروه ظالمى که بر ضد پیروان حق (و امام مسلمین) برخاسته بجنگید تا به فرمان گردن نهند». عمل نکردند درخور هر گونه سرزنش و ملامتند.

در این که آیا این گروه با على(علیه السلام) بیعت کرده بودند ولى در مسئله مبارزه با اصحاب جمل و جنایتکاران شام کوتاه آمده بودند. یا از ابتدا زیر بار بیعت نرفته بودند. در میان مورخان اختلاف نظر است. در بعضى از نقل ها آمده که اینها بیعت را پذیرفتند ولى به فرمان امام در مبارزه با اهل باطل عمل نکردند. و مطابق برخى دیگر از نقل ها از ابتدا زیر بار بیعت با آن حضرت نرفتند. و جزء اقلیت ناچیزى بودند که بر خلاف جمهور مسلمین از بیعت با امام سر باز زدند.

مرحوم علامه شوشترى معتقد است که اکثر روایات حاکى از آن است که این گروه بیعت نکردند.

در اینجا این سؤال پیش مى آید که اگر آنها بیعت نکردند. چگونه امام انتظار داشت که به لشکر او بپوندند و با باطل مبارزه کنند.

پاسخ این سؤال روشن است. زیرا اوّلاً جمهور مسلمانان و اکثریت قاطع مهاجران و انصار بیعت کرده بودند. و این حجت براى همه مردم بود و ترک بیعت گناه بزرگى بود که از آنها سر زد.

ثانیاً به فرض که آنها بیعت نکرده باشند ولى وظایف یک مسلمان را باید انجام دهند. و به آیات قرآن باید عمل کنند یعنى همان گونه که نماز و روزه و حج را باید انجام دهند. به آیه شریفه (فَقاتِلُوا الَّتِى تَبْغی حَتّى تَفِىءَ إِلى أَمْرِ اللّه)نیز باید گردن نهند. این یک وظیفه اسلامى است که به بیعت ربطى ندارد.

به خصوص این که در حدیثى نیز از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) نقل شده است که فرمود: «السّاکِتُ عَنِ الْحَقِّ شَیْطانٌ أَخْرَسٌ. کسى که نسبت به حق بى طرف و بى تفاوت بماند و سکوت اختیار کند شیطان گنگى است». به ویژه این که کناره گیرى این گونه افراد که به عنوان شخصیت هاى معروف جامعه اسلامى شناخته مى شدند ضربات شدیدترى بر پیکر حق وارد مى کرد.

قابل توجه این که ابن عبدالبر در کتاب استیعاب در شرح حالات «عبدالله بن عمر» مى نویسد که به هنگام وفات مى گفت:

هیچ چیزى ناراحت کننده اى در دلم از امر دنیا نیست جز این که که من با آن گروه ستمگر همراه على بن ابى طالب پیکار نکردم»

 

 

 

بازدیدها: 0