سقط جنین از منظر قرآن و احکام

سقط جنین از منظر قرآن و احکام

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام: امروزه سقط جنین د‌‌رسطح جهان رو به افزایش است و به گفته کارشناسان این کار به د‌‌لایل مختلفی انجام می شود.‌‌ سقط جنین، از نظر د‌‌ین مبین اسلام این کار قتل نفس است. اکثریت افراد‌‌ هم با این مسئله کاملا مخالفند‌‌ و آن را غیر قانونی و حتی خلاف شرع می‌د‌‌انند‌‌ و سقط جنین عمد‌‌ی را یک گناه بزرگ د‌‌انسته و تحت هر شرایطی آن را ناد‌‌رست می‌د‌‌انند‌‌. متاسفانه آمارها نشان می‌دهد که سقط جنین در چند ساله اخیر در ایران زیاد شده است. برآن شدیم با توجه به این مسئله مهم و ناراحت کننده به بررسی آن از منظر قرآن و احکام اسلامی بپردازیم.

 

سقط جنین، پایان یافتن بارداری است در هر مرحله‌ای که زندگی و حیات نوزاد جریان دارد. سقط جنین یا خود به خود و به سبب علل طبیعی و بدون نقش و دخالت کسی اتفاق می‌افتد و یا به واسطه دخالت و تأثیر عامل انسانی رخ می‌دهد که ممکن است غیرعامدانه نیز باشد.

خالق یکتا در قرآن کریم، آیه 151 سوره مبارکه انعام، کشتن اولاد و قتل نفس محترم را در ردیف شرک به خدای متعال و ترک احسان به والدین و فواحش قرار داده و از آن‌ها نهی نموده و به اجتناب از آن‌ها سفارش کرده است.

به بیان علامه طباطبایی قدّس سرّه در المیزان، حرمت اموری که در این آیه و آیات بعدی مورد نهی الهی قرار گرفته است مختص اسلام نیست بلکه در همه شرایع و عموم ادیان آسمانی حرام شمرده شده است. (المیزان فی تفسیر القرآن، ج7، ص: 315)

خداوند متعال در آیات قرآن به بررسی عواملی که آسیب کشته شدن جنین توسط پدر و مادر می‌شود پرداخته است و با پاسخ‌ به همه آن‌ها و ضمانت‌های محکم و وعده‌های حتمی از همه مادران و پدران خواسته است که از ارتکاب این عمل خودداری کنند.

سقط جنین از منظر قرآن

خداوند متعال در سوره مؤمنون، آیات ۱۲ تا ۱5، به مسئله‌ آفرینش جنین اشاره کرده و می‌فرماید: «وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن سُلَالَةٍ مِّن طِینٍ، ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِی قَرَارٍ مَّکِینٍ؛ ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَکَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ؛ و به یقین انسان را از عصاره‌‏اى از گِل آفریدیم، سپس او را [به‌صورت] نطفه‌‏اى در جایگاهى استوار قرار دادیم، آن‌گاه نطفه را به‌صورت علقه درآوردیم پس آن علقه را [به‌صورت] مضغه گردانیدیم و آن‌گاه مضغه را استخوان‌هایى ساختیم بعد استخوان‌ها را با گوشتى پوشانیدیم آن‌گاه [جنین را در] آفرینشى دیگر پدید آوردیم آفرین باد بر خدا که بهترین آفرینندگان است».

این آیات، مراحل پنج‌گانه‌ی رشد جنین را چنین مطرح نموده‌ است: «نطفه»، «علقه»، «مضغه»، «عظام»، «لحم» که به ترتیب: آب و مایع، خون بسته شده، شبیه گوشت جویده شده و شکل‌گیری استخوان‌ها و روئیدن گوشت بر استخوان‌های جنین توصیف شده است. گرچه این مراحل پنج‌گانه، هر یک حائز اهمیت و مملو از شگفتی‌ها است اما مهمترین مرحله، مرحله ششم؛ یعنی «ایجاد آفرینش جدید» است که تحسین خداوند متعال را نسبت به این مرحله از آفرینش به‌دنبال دارد «ثُمَّ أَنشَأنَاهُ خَلقًا ءَاَخَرَ فَتَبَارَکَ اللهُ اَحسَنُ الَخالِقِینَ» به نظر اکثر مفسران، این مرحله، همان مرحله‌ای است که جنین «حیات انسانی» می‌یابد.

حال جای این سؤال مطرح است که آیا سقط جنینی که خداوند تبارک و تعالی در رابطه با مراحل ساخت آن این‌چنین زیبا سخن گفته و به‌خاطر آفرینش آن بر خود آفرین گفته است، چه حکمی دارد؟

از منظر قرآن‌ کریم، انسان به‌منظور امتحان و آزمایش که زمینه‌ساز سعادت حقیقی اوست پا به این جهان گذاشته است تا با حسن اختیار خویش، طریق عبودیّت خداوند را برگزیده و طی کند و از این رهگذر به مقام قرب الهی و خلیفةاللهی نائل گردد.

ارزش انسان در نزد خداوند متعال به‌حدی است که اگر کسی جان انسانی را بگیرد، جانی در مقابل آن باید داده شود، و این یعنی شدیدترین مجازات.

متاسفانه امروزه شاهدیم در جامعه هستند پدران و مادرانی که دست به قتل فرزندان خود می‌زنند و در همان روزها و ماه‌های اولیه شکل‌گیری جنین اقدام به سقط آن از روش‌های مختلف می‌کنند.

خداوند متعال در آیه ۱۳۷ انعام در این رابطه فرموده است: «وَکَذَلِکَ زَیَّنَ لِکَثِیرٍ مِّنَ الْمُشْرِکِینَ قَتْلَ أَوْلاَدِهِمْ شُرَکَآۆُهُمْ لِیُرْدُوهُمْ وَلِیَلْبِسُواْ عَلَیْهِمْ دِینَهُمْ وَلَوْ شَاء اللّهُ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا یَفْتَرُونَ؛ و این‌گونه براى بسیارى از مشرکان بتانشان کشتن فرزندانشان را آراستند تا هلاکشان کنند و دینشان را بر آنان مشتبه سازند و اگر خدا مى‏‌خواست چنین نمى‏‌کردند پس ایشان را با آن‌چه به دروغ مى‌‏سازند رها کن».

و این در حالی است که قتل نفس آن هم از نوع عمدی هیچ توجیهی ندارد و از بزرگ‌ترین گناهان در همه ادیان الهی محسوب می‌شود چنان‌که خداوند متعال در آیه ۱۲ سوره ممتحنه در این رابطه می‌فرماید: «اى پیامبر چون زنان باایمان نزد تو آیند که [با این شرط] با تو بیعت کنند که چیزى را با خدا شریک نسازند و دزدى نکنند و زنا نکنند و فرزندان خود را نکشند و بچه‏‌هاى حرام‌زاده پیش دست و پاى خود را با بهتان [و حیله] به شوهر نبندند و در [کار] نیک از تو نافرمانى نکنند با آنان بیعت کن و از خدا براى آنان آمرزش بخواه زیرا خداوند آمرزنده مهربان است».

در این آیه، خداوند متعال مستقیماً دستور می‌دهد که زنان مؤمن و کسانی‌که ایمان آورده‌اند نباید فرزندان خود را بکشند، متأسفانه این روزها مادران زیادی هستند که بدون توجه به خواست و اراده الهی مبادرت به سقط جنین و قتل فرزندان خود می‌کنند.

متأسفانه هستند عده‌ای که بچه‌دار شدن و یا تعدد فرزندان را بی‌فرهنگی و به اصطلاح عامیانه «بی‌کلاسی» برای خود می‌دانند و در صورت باردار شدن اقدام به سقط جنین می‌کنند و در بسیاری از این موارد زن و شوهر هم عقیده هستند.

عده‌ای هم هستند که از ترس فقر و شرایط سخت معیشتی جنین خود را سقط می‌کنند، که به این‌ قبیل افراد هم خداوند متعال صراحتاً در آیه ۳۱ اسراء دستور می‌دهد که: «وَلا تَقْتُلُوا أَوْلادَکُمْ خَشْیَةَ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَ إِیَّاکُمْ إِنَّ قَتْلَهُمْ کانَ خِطْأً کَبیراً؛ و از بیم تنگدستى فرزندان خود را مکشید ماییم که به آن‌ها و شما روزى مى‌‏بخشیم آرى کشتن آنان همواره خطایى بزرگ است».

نظر مراجع تقلید در مورد سقط جنین

سقط جنین یکی از گناهان کبیره است که در فتواهای آیات عظام هم ممنوع اعلام شده است. به نسبت میزان روزهای گذشته از بارداری جنین، کفاره و دیه نیز تعیین می شود. انسان نباید در آفرینش خدا دخالت کند. مراقبت از جنین در رحم، بر عهده مادر است و کاری بسیار واجب می باشد. مادر باید تمام تلاش هود را به کار گیرد تا شرایط لازم برای حفظ سلامت جنین فراهم گردد. اگر مادر به غیر از ضرورت، سقط جنین انجام دهد علاوه بر انجام فعل حرام، باید دیه و کفاره آن را نیز بپردازد.

آیت الله العظمی خمینی (ره)

ختم بارداری به دلایل اقتصادی، حتی اگر خانواده در شرایط دشوار مالی قرار بگیرند، و یا به علت سن مادر و یا کثرت فرزندان مجاز نیست. حتی اگر مادر دچار اختلال روانی نیز باشد سقط جنین برای او مجاز نیست.

آیت الله العظمی امام خامنه ای :

سقط جنین شرعاً حرام است و در هیچ حالتی جایز نبوده و توبه جدی از آن لازم است و باید دیه سقط جنین پرداخت شود که ‏اگر علقه باشد دیه آن چهل دینار است و اگر مضغه باشد شصت دینار است و اگر استخوان بدون گوشت باشد هشتاد ‏دینار است و دیه به وارث جنین با رعایت طبقات ارث پرداخت می‏شود ولی وارثی که مباشر سقط جنین بوده از آن، سهمی ‏ندارد.‏ دینار شرعی معادل سکه طلا به وزن یک مثقال شرعی (6 /3 گرم) می باشد و قیمت آن را می توان از بازار بدست آورد.

سقط جنین در هر شرایطی حرام است، مگر آنکه استمرار حاملگی برای حیات مادر خطرناک باشد که در این صورت سقط جنین قبل از ولوج روح اشکال ندارد، ولی بعد از دمیدن روح جایز نیست، حتی اگر ادامه حاملگی برای حیات مادر خطرناک باشد، مگر آنکه استمرار بارداری، حیات مادر و جنین هر دو را تهدید کند و نجات زندگی طفل به هیچ وجه ممکن نباشد، ولی نجات زندگی مادر به تنهایی با سقط جنین امکان داشته باشد.

سوال: آیا از بین بردن نطفه ی منعقد شده ای که در رحم مستقر شده، قبل رسیدن به مرحله ی علقه که تقریباً چهل روز طول می کشد، جایز است؟ و اصولاً در کدام یک از مراحل ذیل سقط جنین حرام است:

1. نطفه ی استقرار یافته در رحم؛ حالتی که منی وارد رحم زن شود و بین تخم ذکور و تخمک اناث، امتزاج حاصل گردد که آن را لقاح نیز می گویند.
2. علقه ؛ علقه به معنای خون بسته، دومین مرحله از مراحل جنینی است.
3. مضغه ؛ مرحله ای که جنین شبیه گوشت جویده شده است.
4. 4ـ عظام(قبل از دمیدن روح) ؛ مرحله ای از جنین که استخوان ها به وجود می آیند.

پاسخ :از بین بردن نطفه بعد از استقرار آن در رحم و همچنین سقط جنین در هیچ یک از مراحل بعدی جایز نیست.

آیت الله العظمی سیستانی:

انداختن حَمْل پس از انعقاد نطفه، جایز نیست و دیه وکفاره (دو ماه روزه متوالی) دارد، مگر این که باقی ماندن حمل برای مادر ضرر جانی داشته باشد، یا مستلزم حرج شدیدی باشد که معمولاً تحمل نمی‏شود، که در این صورت قبل از دمیدن روح و جان گرفتن جنین اسقاط آن جایز است، و بعد از آن مطلقاً جایز نیست و اگر مادر حمل خود را بیاندازد، دیه آن بر مادر واجب است و باید آن را به پدر یا دیگر ورثه‏ اش بپردازد.

اگر پدر حمل را بیاندازد، دیه‏ اش بر او واجب است و باید آن را به مادر بپردازد.

اگر پزشک این عمل را انجام دهد، دیه بر او واجب است، مگر اینکه وارث ببخشد، هر چند اسقاط جنین به درخواست پدر و مادر باشد. و کافی است در دیه جنین پس از جان گرفتن آن پرداختن پنج هزار و دویست و پنجاه مثقال نقره، اگر جنین پسر باشد، و نصف این مقدار اگر دختر باشد. و ـ بنابر احتیاط واجب ـ دیه جنینی که در رحم بمیرد نیز همین مقدار است.

اگر جنین جان نداشته باشد در صورتی که نطفه باشد کافی است در دیه آن یکصد و پنج مثقال نقره و اگر خون بسته باشد دویست و ده مثقال، و اگر گوشت باشد سیصد و پانزده مثقال و اگر استخوان داشته باشد چهارصد و بیست مثقال، و اگر اعضا و جوارحش کامل باشند پانصد و بیست و پنج مثقال.

بنابر احتیاط واجب، فرقی بین پسر و دختر در فرض جان نداشتن نیست و دمیده شدن روح در نطفه در ماه چهارم است مگر اینکه توسط دستگاه های جدید غیر از آن ثابت گردد.

آیت الله العظمی صافی گلپایگانی :

کشتن جنین مطلقا حرام است و دیه دارد که به وارث او در صورتی که سبب سقط نباشند می رسد و چنانچه ولوج روح هم شده باشد(جنین روح داشته باشد) کفاره هم دارد ولی تا زنده به دنیا نیامده باشد مطلقاً قصاص ندارد. دیه نطفه منعقد بیست مثقال طلای مسکوک است که هر مثقال 18 نخود است و اگر علقه باشد یعنی خون بسته شده، چهل مثقال باید در مدت یک سال پرداخت شود.

آیت الله العظمی سبحانی :

سـقط جنین توسط هر کسی و با هر وسیله ای جایز نیست. اگر مادر در غیر ضرورت کاری کند که فرزندش سقط شود علاوه بر اینکه فعل حرامی را مرتکب شده، باید دیه آن را بپردازد و از آن دیه چیزی به خود مادر به عنوان ارث نمی رسد. حفاظت از بچه در رحم واجب است. (یعنی مادر باید تمام شرایط لازم جهت حفظ و سلامتی بچه را فراهم کند. دیه جنین، اگر نطفه باشد 20 دينار، علقه باشد چهل دينار، مضغه باشد (گوشت كوبيده) شصت دينار، استخوان روييده هشتاد دينار، خلقت كامل شده باشد صد دينار، اگر روح دميده شده، دختر پانصد دينار، و پسر هزار دينار  .

 

 آیت الله العظمی مکارم شیرازی:

اسقاط جنین حرام است، ولی هرگاه جنین در مراحل ابتدایی باشد، و به صورت انسان کامل در نیامده باشد، و باقیماندن جنین در آن حالت و سپس تولّد ناقص آن به تصدیق اهل اطّلاع متدیّن باعث عسر و حرج شدید برای پدر و مادر گردد، پایان دادن به حاملگی جایز است، و احتیاطاً باید دیه را بدهند و دیه جنین بر کسانی است که در سقط دست داشته اند، و چنانچه مادر با میل و اختیار، خود را در اختیار طبیب قرار داده که سقط کند نیمی از دیه بر عهدۀ اوست و باید علاوه بر پرداخت دیه از گناه بزرگی که مرتکب شده اند بطور جدی توبه کنند و با اعمال نیک آینده گذشته را جبران نمایند و توجه داشته باشید جنین قبل از آن که روح در آن دمیده شود دارای پنج مرحله است، نطفه، علقه، مضغه، عظام و لحم و دیۀ آن بنابر احتیاط واجب به شرح زیر است:در بیست روز اوّل که نطفه است، 15 مثقال معمولی طلا، و در بیست روز دوّم که علقه است، 30مثقال، و در بیست روز سوّم که مضغه است، 45 مثقال، و در بیست روز چهارم که عظام است، 60 مثقال، و در بیست روز پنجم که لحم است، قبل از آن که خلقت جنین کامل شود و در شکم مادر به حرکت درآید 75 مثقال، و پس از دمیدن روح در پسر دیۀ کامل و در دختر نصف دیۀ کامل تعلّق می گیرد.

آیت الله العظمی وحید خراسانی :

سقط جنين در صورتى كه پدر و مادر يا يكى از آنها مسلمان باشند جايز نيست و بنابر احتياط واجب از سقط جنينى كه پدر و مادرش هر دو غير مسلمان باشند بايد اجتناب نمود .

حمل در چهل روز اول نطفه بوده و ديه آن بيست دينار ( مطابق با ۱۵ مثقال طلاى متعارف ) و چهل روز بعد علقه بوده و ديه آن چهل دينار و چهل روز بعد مضغه بوده و ديه آن شصت دينار است و ديه در بين اين مراتب به همين حساب تقسيم مى‏شود ( هر دو روز يك دينار ) و بعد از آنكه داراى استخوان شد هشتاد دينار و پس از آنكه گوشت پيدا كرد صد دينار و هنگاميكه روح در او دميده شد اگر پسر باشد ديه او هزار دينار و اگر دختر باشد ديه او پانصد دينار است .

برای اطلاعات بیشتر از این حکم به سایت مرجع مورد نظر خود مراجعه فرمایید.

معاونت پیروان عترت هیئت رزمندگان

بازدیدها: 2836

پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام