مناظرات علمی امام جواد علیه السلام| مناظره در مورد فضائل خلفا

در محفل ديگر و يا به احتمال، در همان مجلسى كه ذكرش رفت، يحيى بن اكثم پرسشهاى ديگرى نيز- از جمله مسائلى درباره خلفاى نخستين- از امام جواد عليه السّلام پرسيد؛ ابتدا روايتى را مطرح كرد كه در ضمن آن چنين آمده:

جبرئيل از طرف خدا و رسولش (صلّى اللّه عليه و آله) گفت: از أبوبكر سؤال كن، آيا او از من راضى است؟ من كه از او راضى هستم.

امام در آن مجلس كه تعداد زيادى از علماى اهل سنت حضور داشتند فرمود:

من منكر فضل ابوبكر نيستم، ولى كسى كه اين‏ روايت را نقل كرده، مى‏ بايست به روايتى كه از رسول خدا نقل شده و همه حديث‏شناسان صحت آن را پذيرفته ‏اند توجه داشته باشد، مبنى بر اين كه، آن حضرت در حجة الوداع فرمود: نسبت سخنان دروغ و ساختگى بر من زياد شده و پس از اين زيادتر خواهد شد (قد كثرت الكذّابة علىّ)، كسانى كه دروغ بر من مى ‏بندند جايگاهشان از آتش پر خواهد شد. هنگامى كه حديثى از طرف من به شما مى‏ رسد، آن را بر كتاب خدا و سنّت من عرضه كنيد، در صورتى كه با آن دو موافقت داشت آن را بپذيريد وگرنه كنارش گذاريد. اكنون حديثى كه تو نقل مى‏ كنى، با كتاب خدا موافق نيست؛ زيرا خداوند در قرآن مى‏فرمايد: «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ وَ نَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ.» [1] آيا خدا از رضا و سخط أبوبكر آگاهى نداشت كه از او مى‏ پرسد؟اين عقلا محال است.

پس از آن يحيى درباره روايت « مثل أبى بكر و عمر فى الأرض كمثل جبرئيل و ميكائيل فى السّماء»؛ مثل أبو بكر و عمر روى زمين، مثل جبرئيل و ميكاييل در آسمان است. امام در جواب فرمود:

محتواى اين روايت درست نيست؛ زيرا جبرئيل و ميكاييل همواره بندگى خدا را نموده و لحظه‏اى به او عصيان نكرده‏ اند، در حالى كه أبو بكر و عمر پيش از آن كه اسلام بياورند، سالهاى طولانى مشرك بوده‏ اند.

آنگاه يحيى از حديث «ابو بكر و عمر سيّد اكهول أهل الجنّة: ابوبکر و عمر سید پیران اهل بهشت هستند»  پرسيد. امام فرمود:

در بهشت جز جوان كسى وجود نخواهد داشت تا آن دو نفر، سيّد و سرور پيران آن باشند.

يحيى درباره حديث «انّ عمر بن الخطاب سراج أهل الجنّة : عمر بن خطاب چراغ اهل بهشت است» سؤال كرد. امام فرمود:

در بهشت ملائكه مقربين خدا و آدم و محمد صلّى اللّه عليه و آله و كليّه انبياى عظام حضور خواهند داشت، آيا نور آنان براى روشن كردن بهشت كافى نيست كه نياز به نور خليفه دوم ‏باشد؟

يحيى از حديث: «انّ السكينة تنطق على لسان عمر: آرامش و وقار از زبان عمر سخن می گیود» سؤال كرد. امام فرمود:

من منكر فضل عمر نيستم، اما أبوبكر كه افضل از وى بود، بالاى منبر مى ‏گفت: «انّ لى شيطانا يعترينى، فاذا ملت فسدّدونى.» یعنی من شيطاني دارم كه گاهي بر من مسلّط ميشود وهر وقت ديديد أز راه راست منحرف شدم مرا به راه راست بازآوريد

يحيى گفت: درباره اين حديث چه مى‏ گوييد كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: «لو لم أبعث لبعث عمر»؟ امام فرمود:

كتاب خدا صادق‏تر است كه مى ‏فرمايد: وَ إِذْ أَخَذْنا مِنَ النَّبِيِّينَ مِيثاقَهُمْ وَ مِنْكَ وَ مِنْ نُوحٍ؛[2] خداوند كه از انبيا براى اداى صحيح و درست رسالتشان پيمان گرفته و آن بزرگواران لحظه‏اى به وى شرك نورزيده ‏اند، چگونه ممكن است بر خلاف پيمان خود، شخصى را كه بخشى از عمرش را در حال شرك به خدا گذرانده به پيامبرى برگزيند؟ همچنين روايت شما با حديث صحيح «نبّئت و آدم بين الروح و الجسد» كه از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نقل شده در تضاد است

يحيى گفت: از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نقل شده كه فرمود: «ما احتبس عنّى الوحى قطّ الّا ظننته قد نزل على آلخطّاب»؛ وحى بر من متوقف نشد، مگر آن كه گمان كردم بر آل خطاب نازل مى ‏شود. امام فرمود:

براى پيامبران جايز نيست حتّى لحظه‏ اى در رسالت خود دچار ترديد شوند. از طرف ديگر خدا مى ‏فرمايد: اللَّهُ يَصْطَفِي مِنَ الْمَلائِكَةِ رُسُلًا وَ مِنَ النَّاسِ: [3] چگونه ممكن است كه نبوّت از برگزيده خدا به كسى كه مدّتها بود شرك ورزيده است منتقل شود؟

يحيى گفت: از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله نقل شده كه فرمود: «لو نزّل العذاب لما نجى الّا عمر»؛ اگر عذاب نازل می شد جز عمر نجات پیدا نمی نمود. امام فرمود:

اين روايت با قرآن كه مى‏گويد: وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِيهِمْ [4]وَ ما كانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ؛[5] سازگار نيست و حجّت نتواند بود. [6]

پی نوشت:

بازدیدها: 0