نقطه هدف در زیر سوال بردن نظارت استصوابی شورای نگهبان | دکتر یدالله جوانی (اختصاصی هیات)

شورای نگهبان به استناد اصل 99قانون اساسی،امر نظارت بر انتخابات را برعهده دارد؛این نظارت با توجه به تغییر اصل99از سوی شورای نگهبان که طبق اصل 98قانون اساسی تنها مرجع رسمی تفسیر اصول قانون اساسی می باشد،از نوع نظارت استصوابی می باشد.نظارت استصوابی به نظارتی گفته می شود که ناظر در فرایند تمامی فعالیت ها حضور داشته باشد و باید اقدامات انجام شده را تایید یا رد نماید.نظارت شورای نگهبان از دیدگاه امامین انقلاب اسلامی ،نظارتاستصوابی است.حضرت امام خامنه ای در این خصوص می فرمایند:«نظارت شورای نگهبان در انتخابات،استصوابی و مؤثر است و این نظارت بخشی از همان حق الناس است و باید آن را رعایت و حفظ کرد».در طول سال های گذشته و در آستانه هر انتخاباتی،برخی از گروه ها و افراد فاقد صلاحیت،برای اینکه بتوانند وارد عرصه رقابت و انتخابات شوند،شورای نگهبان را مانع سر راه دیده،بر همین اساس با استطلاعی اعلام کردند نظارت شوراینگهبان،به تخریب این شورا پرداخته اند.اکنون و در آستانه انتخابات هفتم اسفند ماه،جریان فتنه و افراد همسو،فشار های سنگینی را برای شورای نگهبان تدارک دیده اند و قصد دارند با منفعل ساختن شورای نگهبان،راه ورود به ساختار قدرت را برای خود و هم فکرانشان،در حالی کهفاقد صلاحیت های لازم هستند،هموار سازند.

 مقدمه

برخی از گروه های سیاسی درآستانه هر انتخاباتی،نظارت شورای نگهبان بر انتخابات را،به چالش کشیده و از این طریق،علیه شورای نگهبان فضا سازی می کنند.

بررسی ها نشان می دهد در طول 36سال گذشته،شورای نگهبان یکی از نهادهایی بوده که بیشترین تخریب ها از سوی برخی جریان های سیاسی علیه آن انجام گرفته است .

با توجه به اینکه تخریب کنندگان،نظارت استصوابی شورای نگهبان را زیر سوال می‌برند و قائل به چنین نظارتی نیستند،در این نوشتار کوتاه،ضمن تبیین نظارت این شورا،هدف تخریب کنندگان مورد بررسی قرار میگیرد.

نظارت شورای نگهبان،استصوابی یا استطلاعی؟

در اصل99 قانون اساسی جمهوری اسلامی آمده است«شورای نگهبان نظارت برانتخابات مجلس خبرگان رهبری،ریاست جمهوری،مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه پرسی را بر عهده دارد.»

در طول سال های گذشته،یکی از بحث های مطرح در فضای سیاسی جامعه و در رسانه ها،خصوصا در آستانه هر انتخاباتی،نوع نظارت شورای نگهبان بوده  واین بحث همچنان ادامه دارد.کسانی که به شورای نگهبان حمله می کنند و آن را تخریب می نمایند،می گویند نظارت شورای نگهبان که در اصل 99آمده،نظارت استطلاعی می باشد .این جریان ها و افراد،نظارت استصوابی را،مخالف حقوق مردم و مغایر با اصل آزادی انتخابات معرفی می کنند.بنابراین قبل از پرداختن به نقطه هدف در زیر سوال بردن نظارت استصوابی شورای نگهبان،تبیین نوع نظارت این شورا ضروری است. نظارت برهر امری،برای انجام درست و صحیح آن کار ویافعالیت،یک اصل پذیرفته شده است. این نظارت بر دو نوع است:

1-نظارت استطلاعی:به نظارتی گفته می شود که ناظر فقط از چگونگی انجام کار مجری آگاهی می یابد و بدون تأیید یا رد آن کار،اطلاعات بدست آورده را،به مقام یا دستگاه دیگری گزارش می کند.

2-نظارت استصوابی:به نظارتی گفته می شود که ناظر در فرآیند فعالیت ها حضور داشته و باید اقدامات انجام شده را تأیید یا رد نماید. بنابراین درنظارت استصوابی،نظارت همراه با حق دخالت و تصمیم گیری است.نظارت شورای نگهبان براساس نظارت استصوابی،برتمامی مراحل انتخابات نظارت و اعمال نظر می کند.در چارچوب این نوع نظارت،صلاحیت کاندیدا برای ورود به عرصه رقابت ها،باید از سوی شورای نگهبان احراز گردد و شورای نگهبان بانظارت بر فرایند

رأی گیری و شمارش آراء،انتخابات را از نظر صحت انجام تأیید یا به دلیل تخلفات تأثیر گذار بر نتیجه انتخابات باطل نماید.

به دلایل زیر نظارت شورای نگهبان نظارت استصوابی است:

الف:دراصل 98قانون آمده است:«تفسیر قانون اساسی به عهده شورای نگهبان است که با تصویب سه چهارم آنان انجام می شود». زمانی که بر سر نوع نظارت شورای نگهبان در کشور میان احزاب و گروه های ساسی اختلاف نظر پدید آمده شورای نگهبان با استناد به اصل98،این نظارت را استصوابی تفسیرنمود.

ب-نظار استصوابی شورای نگهبان از پشتوانه قوی عقلی برخوردار است.مگر می توان کارها و مسئولیت های مهم و حساس را ،به افراد بدون احراز صلاحیت های آن برای تصدی این مسئولیت ها سپرد؟

ج- به لحاظ حقوقی،هرگام یک عبارت وکلمه به صورت عام وبدون قید مطرح شود آن عبارت با کلمه مطلق وبه لحاظ معنایی فراگیر می باشد. بر این اساس نظارت شورای نگهبان که بدون قید استطلاعی، استصوابی آمده،در بردارنده آن معنایی فراگیر،یعنی نظارت و اعمال نظر می باشد.

د-اگر نظارت شورای نگهبان صرفا استطلاعی باشد اولا یک نظارت بی خاصیت خواهد بود  و ثانیا در قانون  هم مشخص نشده که شورای نگهبان باید نتایج حاصل از نظارت خود را برای اعمال نظر یا تصمیم گیری به کدام مقام  دستگاه منتقل نماید.

نظارت شورای نگهبان در دیدگاه امامین انقلاب اسلامی

از نظر حضرت امام خمینی(رحمة الله علیه ) و مقام معظم رهبری،نظارت شورای نگهبان،نظارت استصوابی است به اختصاربه برخی از عبارتهای امامین انقلاب اسلامی در این خصوص اشاره می شود:

1-حضرت امام خمینی:

حضرت امام خمینی(رحمة الله علیه ) برای شورای نگهبان رسالت سنگینی را در نظام جمهوری اسلامی در راستای صیانت از نظام جمهوری اسلامی و جلوگیری از انحراف آن با ورود به عناصر ناصالح به ساختار قدرت قائل بودند.در زمان حضرت امام (رحمة الله علیه )،جو سازی سنگینی علیه نظارت استصوابی شورای نگهبان به دلیل ابطال چند حوزه انتخابیه از سوی این شورا صورت گرفت.حضرت امام (رحمة الله علیه )درحمایت از شورای نگهبان در مقابل این جو سازی ها و اعتراضات تند معترضین به ابطال انتخابات فرمودند:«چنانچه مشاهده می شود پس از انتخابات مرحله اول  از دوره  دوم مجلس شورای اسلامی، افرادی که نظریه  شورای نگهبان در ابطال یا تایید بعضی از حوزه های موافق با میلشان نبوده است دست به شایعه افکنی زده و اعضای محترم شورای نگهبان (أیدهم الله تعالی)را که حافظ مصالح اسلام و مسلمین هستند،تضعیف و یا خدایی ناکرده توهین می نمایند و به پخش اعلامیه و خطابه در مطبوعات و محافل دست زده اند… من به این آقایان هشدار می دهم تضعیف و توهین به فقهای شورای نگهبان امری خطرناک برای کشور واسلام است .همیشه انحرافات به تدریج در یک رژیم وارد می شود و در آخر رژیمی را بی قوا می نماید .لازم است همه به طور أکید به مصالح اسلام و مسلمین توجه کنیم و به قوانین هرچند مخالف نظر و سلیقه شخصی مان باشد احترام بگذاریم… به شورای نگهبان تذکر می دهم که در کار خود استوار باشید و با قاطعیت و دقت عمل  فرمایید و به خدای متعال اتکا کنید.»

2-حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی)

مقام معظم رهبری طی 26سال گذشته بارها وبارها از شورای نگهبان در برابر همهمه‌ها وتخریب ها دفاع نموده و از نظارت استصوابی شورای نگهبان  به عنوان یک امر قانونی و با پشتوانه منطقی،عقلی و شرعی یاد کرده اند. معظم له در این خصوص می فرمایند:«نظارت شورای نگهبان در انتخابات،استصوابی و مؤثر است و این نظارت بخشی از همان حق الناس است  و باید آن را رعایت  و حفظ کرد.» ایشان در خصوص احراز صلاحیت ها برای ورود افراد به عرصه رقابت ها می فرمایند:«شورای نگهبان مراقبت می کند که اگر به علت برخی کوتاهی ها،افراد بی صلاحیت به عنوان نامزد وارد عرصه ی انتخابات  شدند،جلویش را بگیرد و این حق قانونی،منطقی و عقلی شورا است.

طراحی ویژه برای تخریب شورای نگهبان در انتخابات94

شواهد وقرائن بسیاری وجود دارد که نشان می دهد،جریان های افراطی وفتنه‌گر،طراحی ویژه ای را برای تخریب شورای نگهبان در انتخابات اسفند94انجام داده و در حال اجرای آن می باشند. به عنوان مثال،تعداد قابل توجهی از عناصر فعال در فتنه سال88،با علم به اینکه در صلاحیت رد خواهندشد،نسبت به ثبت نام در انتخابات مجلس خبرگان یا مجلس شورای اسلامی اقدام نموده،قصد دارند در پی رد صلاحیتشان به صورت گسترده عیله شورای نگهبان فضاسازی نمایند.ثبت نام بیش از 700نفر برای پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری،در دوران پس از فتنه و باتوجه به فضای سیاسی کشور در شرایط کنونی،یک امرعادی نیست.یکی از اهداف نهضت ثبت نام که از سوی یک جریان خاص سیاسی برای انتخابات 94مطرح شده و دنبال می گردد،هدفی جز فضاسازی عیله شورای نگهبان و مظلوم نمایی برای خود و مدعی حقوق مردم شدن ندارد.

نقطه هدف در زیر سؤال بردن نظارت استصوابی

بررسی ها نشان می دهد،در پشت صحنه تمامی تخریب‌کنندگان نظارت استصوابی شورای نگهبان،کسانی قرار دارند که به نظام ولایی و اسلامی اعتقاد راسخ نداشته،باتوجه به رویکردهای قدرت‌گرایانه و منفعت‌طلبانه خود،نظارت استصوابی شورای نگهبان را،مانع مهمی بر سر راه تحقق اهداف جریانی،باندی و فردی خود می‌دانند.این افراد تلاش می‌کنند با تخریب و تضعیف شورای نگهبان،این شورا را در موضوع احراز صلاحیت‌ها منفعل ساخته،تا راه را برای ورود به ساختار قدرت،در حالی که طبق قانون فاقد صلاحیت های لازم می‌باشند،هموار سازند. بنابراین نقطه هدف در زیر سؤال  بردن نظارت استصوابی شورای نگهبان،فروریختن سد نظارتی این شورا از سر راه قدرت طلبان ناصالح و قدرت‌گرا است.

بازدیدها: 345