یکی از ویژگیهای برجسته پیامبران این است که غالباً در فقر و با ظاهری ساده ظهور میکردند. دلیل این امر، جلب ایمان افراد بر اساس رغبت و عقلانیت بوده است. اگر پیامبران مانند پادشاهان ثروتمند و مقتدر ظاهر میشدند. مردم به ایمان واقعی نمیرسیدند، بلکه یا از ترس نیرو و قدرت آنها تسلیم میشدند، یا از میل به دنیای مادی پیروی میکردند.
نقش نهجالبلاغه در هدایت انسانها
نهجالبلاغه، گردآوری سخنان و نامههای امیرالمؤمنین علی (ع)، نه تنها برای شیعیان بلکه برای تمام انسانها آموزههای اخلاقی، اجتماعی و سیاسی ارائه میدهد. این کتاب ارزشمند، منبعی غنی برای درک حکمت سیاسی و اصول انسانی اسلام است. و توجه بزرگان و اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان را در طول تاریخ به خود جلب کرده است.
میرزای شیرازی و محمد عبده از پیشگامان توجه به نهجالبلاغه بودند. در دوران انقلاب مشروطه، نقش نهجالبلاغه به وضوح در کتاب تنبیهالامه و تنزیهالمله اثر آیتالله نائینی مشاهده میشود. آیتالله مرتضی مطهری در کتاب نهضتهای اسلامی در صد سال اخیر میگوید:
«تفسیر دقیق از توحید عملی، اجتماعی و سیاسی اسلام را هیچکس بهتر از میرزا محمدحسین نائینی با استناد به قرآن و نهجالبلاغه بیان نکرده است.»
در دهه چهل شمسی، همزمان با آغاز نهضت اسلامی، با تأکید امام خمینی و تلاشهای فعالان و پژوهشگران مانند آیتالله طالقانی، آیتالله خامنهای، شهید مطهری، محمدتقی شریعتی و علی شریعتی، اصول حکمت سیاسی اسلام از نهجالبلاغه استخراج شد.
نمونهای از ایمان با میل و رغبت: خباب بن ارت
در حکمت ۴۳ نهجالبلاغه، امیرالمؤمنین (ع) درباره خباب بن ارت میفرمایند:
«خداوند خباب بن ارت را رحمت کند؛ او از روی رغبت اسلام آورد، به خاطر اطاعت هجرت نمود. به آنچه او را کافی بود قناعت کرد. از خداوند خشنود بود و در راه حق جهاد کرد.»
خباب بن ارت، از صحابه و بزرگان اسلام بود که در زمان جاهلیت اسیر و فروخته شد. شکنجههای شدیدی دید و با ایمان کامل، در جنگ بدر و دیگر غزوات حضور داشت. او نمونه بارز اسلام حقیقی و درونی بود. نه اسلام ظاهری یا مبتنی بر ترس و منفعت دنیوی.
اسلام واقعی یا اسلام ظاهری
حجتالاسلام حمیدرضا مهدوی ارفع در تفسیر حکمت ۴۳ میگوید:
خباب بن ارت از جمله کسانی بود که با میل و رغبت درونی به اسلام گرایش پیدا کرد.
امیرالمؤمنین (ع) در نامههای خود درباره اسلام بنیامیه و معاویه میفرمایند:
«این امّت یا از روی میل و رغبت درونی اسلام آوردند، یا از ترس جان و مال و دنیا.»
همچنین در خطبه ۱۹۲ نهجالبلاغه آمده است که اگر پیامبران مانند پادشاهان مقتدر و ثروتمند بودند. مردم تنها از روی ترس یا میل به مال و قدرت آنها ایمان میآوردند.
پیام نهجالبلاغه
پیام اصلی امیرالمؤمنین (ع) این است که ظهور پیامبران در فقر و سادگی ظاهری به منظور تشویق انسانها به ایمان عقلانی و اخلاقی بوده است. نه ایمان ناشی از ترس یا میل به دنیای مادی. این آموزه، یکی از کلیدیترین درسهای نهجالبلاغه برای زندگی انسانی و اجتماعی است.
بازدیدها: 0