پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام هیات رزمندگان اسلام , سایت هیات رزمندگان اسلام , پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام , هیات , سایت هیات , هیئت رزمندگان , هیئت رزمندگان اسلام
چرا به حضرت حمزه علیه السلام لقب سیدالشهدا داده اند؟
در تاریخ اسلام دو شخصیت بزرگ با لقب سیدالشهداء شناخته می‌شوند: حمزه بن عبدالمطلب وحسین‌بن‌علی. روشن است که این لقب به معنای برتری و فضیلت یک شهید بر سایر شهیدان است. چنانکه در برخی روایات درکنار سیدالشهداء، افضل‌الشهداء نیز درباره امام حسین علیه السلام آمده است. [۱] نخستین بار این لقب از سوی رسول خدا صلی الله علیه و آله به حمزه بن عبدالمطلب، عموی پیامبر که در جنگ اُحد به شهادت رسید، عطا شد و از آن پس از حمزه با لقب سیدالشهداء یاد می‌شد. [۲]
حضرت حمزه به سبب ایمان بالا و سابقه درخشان، در حمایت از اسلام، یاری و دفاع از شخص رسول‌خدا صلی الله علیه و آله همواره مورد توجه و علاقه ایشان بود. ایثار و فداکاری‌های حمزه و همچنین شجاعت فوق‌العاده او در تاریخ اسلام مشهور است. همچنان که در جنگ اُحد نیز صحنه‌هایی از این ایمان و ایثار و شجاعت و دلاوری را به نمایش گذاشت. درکنار این فضایل، چگونگی شهادت او و اوج غربت و مظلومیت او نیز در میان شهیدان اُحد و قبل و بعد از آن کم نظیر بوده است. [۳] گویا با توجه به موارد فوق، حمزه، ملقب به سیدالشهداء گردید و بر سایر شهیدان والامقام اسلام برتری یافت. امامان شیعه نیز بر تکرار لقب سیدالشهداء برای حمزه‌بن‌عبدالمطلب تأکید می‌ورزیدند و همواره یکی از افتخارات و ارزش‌های والای معنوی خاندان رسول‌خدا صلی الله علیه و آله را، انتساب‌شان به حمزه سیدالشهداء ذکر می‌کردند. [۴]
لقب سیدالشهداء برای اباعبدالله الحسین علیه السلام نیز دارای چنین زمینه فکری، معنوی و سیاسی است. یعنی هم شخصیت امام حسینعلیه السلام در میان شهیدان عالم، بی‌نظیر و بی‌همتا است و هم نحوه شهادت و غربت و مظلومیت او، و هم تابندگی و اثربخشی خون او بی‌مانند است. از این رو حقیقتا امام حسین علیه السلام، سید وسرور و مولای همه شهیدان عالم است و خون او بر همه خون‌ها فضیلت و برتری دارد. اما سؤال این است که نخستین بار لقب سیدالشهداء کی و از سوی چه کسی به امام حسین علیه السلام داده شد؟
طبق پاره‌ای ازروایات، لقب سیدالشهداء برای امام حسین علیه السلام نخستین بار از سوی جبرئیل به کار برده شد. پیامبر صلی الله علیه و آله بارها خبر شهادت امام حسین علیه السلام را که از فرشتگان مقرب الهی دریافت کرده بود، برای مردم به ویژه خواص و یاران نزدیک و برخی خویشان بیان کرده بود. [۵]
ضمن یکی از این روایات، پیامبر صلی الله علیه و آله از طرف خداوند حسین‌بن‌علی علیه السلام را سیدالشهداء معرفی کرد و فرمود: انه سیدُ‌الشُّهداء مِن الاوَّلینَ و الاخِرینَ فِی الدُّنیا وَ الاخرهِ، وَ سیِّد شَبابِ اهلِ الجَنَّهِ مِنَ الخَلْقِ اَجمَعِینَ [۶]؛ «او (حسین) سرور شهیدان از نخستین تا آخرین آنها در دنیا و آخرت است و سرور جوانان همه اهل بهشت است.»
طبق روایت مشهور دیگری که بیشتر منابع آن را نقل کرده‌اند، رسول‌خدا صلی الله علیه و آله که به نقل از جبرئیل، از شهادت فرزندش خبر می‌داد، درضمن دعایی، درخواست مقام سیدالشهدایی برای حسین کرد و از خدا خواست که حسین را از سادات و سرور شهیدان قرار دهد. تعبیر «سادات الشهداء» در این روایت بیانگر همین معنا (سیدالشهداء) است. [۷]
بنابراین لقب سیدالشهداء برای نخستین بار از سوی رسول‌خدا صلی الله علیه و آله به سبط بزرگوارشان عطا شد و پس از آن سایر امامان بر تکرار آن تأکید کردند. در روایتی، امام علی‌بن‌الحسین علیه السلام در بیان فضیلت و قداست سرزمین کربلا بر سایر زمین‌ها به این نکته اشاره می‌کند که فضیلت کربلا به این است که پیکر پاک سیدالشهداء علیه السلام را در آغوش گرفته است: قال علی‌بن‌الحسین علیه السلام : اِتَخَذَاللهُ اَرضَ کَربلا حَرَماً آمِناً مُبارَکا …الَّتی تَضَمَّنَتْ سیدَ‌الشُّهداء و سیدَ شبابِ أهلِ الجَنَّه [۸]: «خداوند زمین کربلا را حرم امن و پر برکت قرار داده …که سیدالشهداء علیه السلام و سرور جوانان اهل بهشت را در خود جای داده است.» افزون براین، بر اساس روایات متعدد، امام صادق علیه السلام، امام حسین علیه السلام را سیدالشهداء خوانده است. [۹]
حتی پیش از آن نیز میثم تمّار در سخنانی که با جَبَله مَکیَّه داشت، این تعبیر را در باره آن حضرت به کار برده است [۱۰] که نشان می‌دهد علاوه بر این که افراد نزدیک به اهل‌بیت از شهادت امام خبر داشته‌اند، با لقب سیدالشهداء برای آن حضرت نیز آشنا بوده‌اند. پس از آن در روایات فراوانی که ازامام صادق علیه السلام نقل شده بر این لقب شریف تاکید زیادی شده است ودر حقیقت این لقب برای امام حسین علیه السلام از این دوره رواج فراوان یافته است.
طبق روایتی امام صادق علیه السلام به ام‌سعید اَحمَسِیَّه که مرکبی کرایه کرده بود تا در مدینه بر سر قبور شهدا برود، فرمود: چرا به زیارت سیدالشهداء نمی‌روی؟. پرسید: سرور شهیدان (سیدالشهداء) کیست؟ فرمود: حسین بن علی است …[۱۱]
بنابراین لقب سیدالشهداء نخستین بار از سوی رسول خدا صلی الله علیه و آله به حضرت حمزه بن عبدالمطلب پس از شهادتش در جنگ اُحد داده شد، و بعد از آن بر اساس روایات متعدد، این لقب از سوی رسول خدا صلی الله علیه و آله به حسین بن علی علیه السلام قبل از شهادتش و هنگام خبر دادن از شهادت وی، عطا شد و عمدتا پس از شهادت مظلومانه آن حضرت درکربلا از سوی امامان شیعه مورد تأکید قرار گرفت و در برخی دعاها و زیارت‌نامه‌ها تکرار شد تا آنجا که از مشهورترین القاب آن حضرت، لقب سیدالشهداء می‌باشد.
پی نوشتها:
[۱] . شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص۱۲۲.
[۲] . الإصابه، ج۲، ص۱۰۶. متقی هندی، کنزل‌العمال، ج۱۱، ص۶۷۵؛ سیوطی، الدر المنثور، ج۲، ص۹۷.
[۳] . ابن‌هشام، السیره النبویه، ج ۳، ص۷۴-۷۶.
[۴] .شیخ صدوق، الامالی، مجلس ۳۰، ص۲۲۲؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۴۲۴؛ شیخ مفید، الإرشاد، ج۱، ص۳۸.
[۵] . ابن قولویه، کامل‌الزیارات، باب ۲۱، ص ۱۴۲ و ۱۴۸.
[۶] . ابن‌قولویه، کامل‌الزیارات، ص۱۴۸؛ مجلسی، بِحار الأنوار، ج ۴۴، ص ۲۳۸.
[۷] . ابن‌اعثم، کتاب الفتوح، ج۴، ص۳۲۵؛ ابن‌نما، مثیر الاحزان، ص۱۹؛ همو، ذوب النضار، ص۲۱.
[۸] . حر عاملی، وسائل‌الشیعه، ج۱۰، ص۴۰۳.
[۹] . ابن قولویه قمی، کامل‌الزیارات، باب ۲۸، ص ۱۸۴ و باب۳۷، ص ۲۱۶ـ ۲۲۰.
[۱۰]. شیخ صدوق، الامالی، مجلس بیست و هفتم، ص ۱۹۰.
[۱۱] . ابن قولویه قمی، کامل‌الزیارات، ص ۲۱۷؛ شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ص۱۲۲.
منبع: خبرگزاری مهر
پایگاه اطلاع رسانی هیات رزمندگان اسلام
بازدیدها: 245
