چیستی انتظار

چیستی انتظار

مقدمه:

انتظار منجی موعود از سویی عاملی برای پایداری و شکیبایی در برابر سختی ها و مشکلات عصر غیبت،و از سویی دیگر عاملی برای پویایی، تحرک و آماده باش همیشگی شیعیان است.انتظار موعود یکی از اصول مسلم اعتقادی در تفکر شیعی می باشد قرآن و روایات بر اصل حکومت صالحان و مختصات آن صحه می گذارد.

باید منتظر حکومتِ صالحان بود و دراین میان تکالیفی بر عهده ی منتظران گذاشته شده است.معرفت صحیح در امام شناسی که نتیجه ی واقعی شناخت دین است، ثبات و پایداری در دین و عمل به احکام شریعت و هم چنین خود سازی و تهذیب قلب از گناهان که خودسازی برای چنین هدفی، مستلزم به کار بستن عمیق ترین برنامه های اخلاقی، فکری واجتماعی است، تبلیغ خالصانه ی تعالیم دینی ، تجدید عهد و پیمان با مقام امامت و ولایت و فراموش نکردن حجت الهی و او را ولی نعمت خود دانستن از جمله وظایف منتظران می باشد.

در این نوشتار به دنبال معنای حقیقی انتظار، انواع انتظار، بایسته ها و مبادی انتظار، فضیلت انتظار و وظایف منتظران هستیم تا معرفت و بینشی  اندک در مقوله ی انتظار موعود موجود حاصل شده و ما را به سرمنزل مقصود که سر نهادن بر آستان مقدس ولایت الله و تبعیت محض از انسان کامل، مهدی موعودِ موجود است برساند( ان شاءالله).

چیستی انتظار

معناى لغوى
انتظار در لغت، به معناى درنگ در امور، نگهبانى، چشم به راه بودن و نوعى امید داشتن به آینده است.  با مطالعه ى فرهنگ‌هاى لغت در مى‌یابیم که انتظار یک حالت روانى به همراه درنگ و تأمل است؛ اما از این معنا دو نوع برداشت مى‌توان کرد.
۱- این حالت روانى و چشم به راهى، انسان را به اعتزال و انزوا بکشاند و منتظر، دست روى دست بگذارد، وضعیت موجود را تحمل کند و به امید آینده ى مطلوب، بدون هیچ گونه تلاشى فقط انتظار بکشد.
۲- این چشم به راهى و انتظار سبب حرکت، پویایى و عمل و آمادگى وسیع تر گردد.
کدام یک از این دو معنا، مراد و مقصود بزرگان و رهبران دینى است؟ با مراجعه به متون روایى، مشاهده مى‌شود که معصومان(علیهم السلام) خیلى روشن و صریح با ارائه ى تصویرى مناسب از انتظار، روى برداشت نخست، خط بطلان کشیده اند و براى این که هرگز آن معنا به ذهن مخاطب خطور نکند، انتظار را عمل نامیده اند، آن هم برترین اعمال  یا آن را عبادت خوانده اند، آن هم محبوب ترین عبادت.
اساساً این یک قاعده ى عقلى و منطقى است؛ آن کس که وضعیت موجود را نمى پذیرد و تحمل نمى کند، در انتظار گشایش است و برایش آماده مى‌شود؛ من انتظر أمراً تهیّأ له.

مفهوم انتظار
انتظار در لغت یعنی «چشم به راه بودن»[۲] اما برای درک مفهوم آن باید دانست که انتظار یک امر کاملاً وجدانی است و اگر کسی واقعیت آن را درک نکرده باشد، هرگز با توصیفات ذهنی، حقیقت آن را نمی‌فهمد. در واقع معنای انتظار فقط برای شخص منتظر، روشن و آشکار می‌شود، یعنی کسی که حالت انتظار را چشیده است، به خوبی معنای آن را می‌فهمد. به چنین شخصی می‌توان یادآوری کرد که: «آن زمانی که یکی از عزیزانتان به سفر رفته بود و شما از او خبر نداشتید و او گفته بود تا فلان موقع برمی‌گردم و … قبل از آمدنِ او چه حالی داشتید؟» آن حالِ وجدانی «انتظار» نام دارد.[۳
به تعریف دیگری نیز که در مورد انتظار مطرح شده است، توجه کنید:
« معنی الانتظار … هو کیفیّه نفسانیّه یَنبَعِثُ مِنها التّهیّؤ لِما تَنتَظِرُهُ … فَکُلَّما کان الانتظار أشَدَّ کان التّهیّؤ آکدَ. ألا أنّه إذا کان لَک مُسافرٌ تَتَوقَّعُ قدومَهُ، إزدادَ تَهَیُّؤکَ لِقُدومه کُلَّما قَرُبَ حینُه»؛[۴]

 «معنای انتظار عبارت است از یک حالت قلبی و روحی که از آن آماده شدن برای چیزی که در انتظارش هستی، برمی‌آید … پس هر قدر انتظار شدیدتر باشد، آماده شدن هم بیشتر می‌شود. آیا نمی‌بینی که وقتی مسافری داشته باشی که منتظر آمدنش هستی، هر چه زمان آمدنش نزدیک‌تر می‌شود، آمادگی تو برای این امر بیشتر می‌شود».
دراین تعریف، انتظار یک حالت قلبی و نفسانی معرفی شده‌است و یکی از مهم‌ترین لوازم آن «تهیّؤ» به معنای آماده شدن است. کسی که منتظر ظهور امام عصر (علیه السلام) باشد، لازمه‌ی انتظارش این است که خود را برای ظهور ایشان آماده سازد. ولی سؤال این‌جاست که چگونه می‌توان آمادگی برای ظهور را در خود ایجاد کرد؟ در پاسخ می‌توان گفت که: آماده شدن به این است که انسان زندگی خود را در همه‌ی ابعادش مطابق میل و خواست امام (علیه السلام) قرار دهد. و معلوم است که خواسته‌ی ایشان این است که فرد دقیقاً مطابق احکام دین عمل کند.

_________________________
۱- صحیفه‌ی نور، ج ۲۰، ص ۱۹۹، به نقل از کتاب معرفت امام زمان (علیه السلام) و تکلیف منتظران، ص ۱۱۳ .
۲- لغت‌نامه‌ی دهخدا، ذیل کلمه‌ی انتظار .
۳- سید محمّد بنی هاشمی، سلوک منتظران، ص ۳۳

۴- موسوی اصفهانی، مکیال المکارم، ج ۲، ص ۱۵۲

بازدیدها: 98