آثار تربیت دینی فرزندان موسی بن جعفر(علیه السلام) در جهت گیری های تربیتی

هدف تعاليم اسلام، ارتقا و رشد معنوي انسان و سوق دادن او به پيشرفت‌هاي مادي و معنوي جامعه است. از اين رو، اسلام از هر زمينه، مناسبت، زمان، مقام و مكان در اين مسير استفاده مي‌كند. يكي از اين راه‌ها زيارت است كه علاوه بر آثار معنوي، داراي نتايج ديگري از جمله سياسي و اقتصادي نيز هست. نقش امامزادگان در توسعه سیاسی و اقتصادی و هویت بخشی به جامعه و تمدن اسلامی نقشی بی بدیل است و فرهنگ فاخر اکنون شیعیان مرهون این بقاع متبرکه است.

امروزه، نقش مذهب و عقاید مذهبی در بهداشت روانی و سلامت روحی بسیار مورد توجه محققان و دانشمندان قرار گرفته است و منجر به انجام تحقیقات بسیار متعدد و متنوع شده است و در نهایت همه این تحقیقات، نقش مثبت و مؤثر مسایل دینی و مذهبی را در بهداشت روانی تأیید می‌کند. بنابراین زیارت و دعا، می‌تواند در برطرف نمودن نیازهای معنوی و روحی انسان نقش سازنده‌ای داشته باشد که می توان تاثیر روحی _ روانی آن را چنین برشمرد:

۱٫     تاثیرات فردی :

گناه زدایی :

زیارت، بندگی و یاد خدا، وجدان خدایی را در دل انسان پرورش می‌دهد و علاقه به انجام کار نیک را در وجود انسان بیشتر کرده، موجب تقرب به پروردگار و دوری از فساد و شرّ و گناه می‌گردد. (إِنَّ الصَّلَوهَ تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَآءِ وَالْمُنکَرِ)

درمان رذایل اخلاقی :

در نهج البلاغه پس از اشاره به پاره ای از صفات رذیله در رفتار انسانی، از جمله سرکشی، ظلم و تکبر آمده است: چون بشر در معرض آفات متعدد اخلاقی و بیماری‌های روانی قرار دارد، خداوند متعال به وسیله نماز و دعا بندگان مؤمن خود را از گرفتاری در دامان این صفات شیطانی حفظ و حراست می‌کند. زیارت نیز از این تاثیر بی بهره نیست.

ـ نورانیت و بصیرت دل، زهد و وارستگی از لذات مادی

ـ جلب توجه و نظر الهی به خود

ـ آرامش قلبی و قدرت روحی «أَلاَ بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَـلـِنُّ الْقُلُوبُ»

اهل ایمان به برکت وجود ارتباط سازنده با پروردگار، طبق تصریح قرآن در آرامش و امنیت روانی کامل به سر می‌برند. از آنجا که نابهنجاری‌های روانی و رفتاری در انسان هنگامی شروع می‌شود که احساس ناامنی در انسان به شدت حاکم گردد، لذا می‌توان با الهام گرفتن از آموزه‌های دینی و انجام مناسکی همچون زیارت و دعا و برقراری پیوندی قوی با خالق متعال، بر این ناامنی غلبه نمود و سرانجام به سلامت روحی و بهداشت روانی فرد کمک کرد .

۲٫     تاثیرات اجتماعی

حفظ هویت اسلامی :

بناهای مذهبی در بسیاری از شهرهای کشور اسلامی ایران به عنوان عاملی شاخص هویت شهری شناخته می‌شود در این راستا می‌توان نقش امامزاده‌ها را در تثبیت هویت و فرهنگ اسلامی بیان نمود. امام‌زاده‌‌ها از دیرباز سبب جذب جمعیت و تلاقی افکار و فرهنگ مردمی است که بخشی از باورهای اعتقادی و مذهبی‌شان در آن تجلی پیدا می‌کند. اهمیت و ضرورت حفظ آثار کهن نه به عنوان پدیده‌های نمادین، بلکه به دلیل شناخت سیر تحول و تکامل تاریخ شهرسازی و تمدن شهرنشینی، حفظ هویت و اصالت شهری و تبیین حیات شهری بر اساس شواهد و مدارک علمی همواره مورد توجه بوده است. بناهای امام‌زادگان با توجه به اعتقادات مسلمانان و احترام ویژه آنان، مکان‌هایی هستند که از دیرباز نقش ارتقای هویت شهری و اسلامی شهروندان را بر عهده داشته‌اند. هویت شهری وجه تمایز شهری از شهر دیگر است که این امر موجب می‌شود حس تعلق مکانی در شهروندان به وجود آید و در ساخت و توسعه شهر خود و بهره گیری از اقسام نمادهای مذهبی مشارکت کنند.

همبستگی اسلامی :

اسلام علاوه بر کنگره سراسری سالانه در مکه معظمه توانسته است همواره گردهمایی‌های مذهبی، فرهنگی و اقتصادی خود را برگزار کند؛ همچنین از نظر سیاسی توانسته در صورت بروز اختلاف میان برخی کشورهای اسلامی، در رفع آن از فکر و اندیشه یکی از اعضا و یا از وجدان عمومی امت اسلامی استمداد بطلبد و از نقش، تأثیر فرهنگی و بار احساسی اوقات و اماکن اسلامی، مثل ماه رمضان و یا شهر مکه، پیوسته در این زمینه استفاده کند. از آن جا مکان‌ها شامل ارزش‌های ویژه و خاص خود هستند، می‌توانند بار احساسی فراوانی برای انسان‌ها همراه داشته باشند. مکان‌های زیارتی جهان اسلام از ارزش‌های والای مذهبی و فرهنگی در بین مسلمانان برخوردار هستند و به عنوان تداعی کننده چنین بار احساسی برای مسلمانان، می‌توان با استفاده و تقویت این بار احساسی اتحاد و انسجام را بین مسلمانان و کشورهای اسلامی تقویت کرد.

۳٫     تاثیرات سیاسی

زیارت درس عزّت طلبی، تسلیم ناپذیری، دلاوری و غیرت ورزی نسبت به اسلام و دفاع از فضیلت و کرامت انسانی و همچنین حرمت انسان‌ها را به انسان‌ها می‌آموزد. نمونه آن می‌توان پس از شهادت امام حسین علیه السلام به گروه توّابین اشاره کرد. چون توّابین به شمار نزدیک به چهار هزار تن و به فرماندهی سلیمان بن صُرد خزاعی، با شعار خونخواهی حسین بن علی علیه السلام و کشتن قاتلان او قیام کردند، در ربیع الأوّل سال ۶۵ ق. به زیارت آرامگاه امام رفتند و در پیرامون این آرامگاه گرد آمدند. آنها یک شبانه روز در کربلا ماندند و سپس به عین الورده کوچیدند.

زیارت نشان دهنده ترس حاکمان ظالم از رفت و آمد مردم به امکان زیارتی است که تاریخ از این نمونه‌ها فراوان به یاد دارد: ابرهه برای انهدام کعبه حرکت کرد تا آن جا را ویران کند و صنعا معبد عمومی عرب و مرکز شرق گردد. زمانی نیز که مردم برای زیارت آرامگاه امام حسین (علیه السلام) می‌رفتند. این امر خشم هارون را برانگیخت و او را بر آن داشت که از آن آرامگاه‌های پاک انتقام ستاند. هارون مشتی از مردمی را که خداوند بر دل هایشان مهر نهاده و خوف خویش را از آنان ستانده بود، روانه ساخت تا مرقد آن امام را که چراغ هدایت راه نجات امّت بود ویران سازند. فرستادگان هارون دو مسجدی را که بر مرقد امام و بر مرقد حضرت ابوالفضل علیه السلام برپا شده بود ویران ساختند و بنا و نشانی که از میراث فرهنگی امّت در آن جا بود از میان بردند. هارون همچنین از آنان خواسته بود درخت سدری را که در کنار مرقد امام (علیه السلام) روییده بود قطع کنند و جای قبر را نیز با خاک یکسان سازند. این هم، بدان هدف بود که زایران آن حضرت به بارگاه او راه نیابند و آهنگ زیارت او نکنند. هارون همچنین مردانی مسلّح گماشت تا مانع رسیدن مردم بدان مرقد نورانی شوند.

زیارت می‌تواند انگیزه مهمی برای آزادی یکی از مقدس ترین اماکن مذهبی، بیت المقدس، که سالیان درازی زیر سلطه و اشغال است، باشد.

زیارت می‌تواند نشانگر اعتراض سیاسی باشد. در شروع حرکت مشروطه پس از ایستادگی عین الدوله در برابر خواسته‌های مردم و روحانیت، آیت الله بهبهانی، آیت الله طباطبایی و آیت الله شیخ فضل الله نوری یک ماه در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام متحصن شدند. در نهایت علاء الدوله حاکم تهران عزل و بنا شد عدالتخانه تأسیس گردد. در ۲۵ جمادی الاول ۱۳۲۴ه.ق حدود هزار نفر که در رأس آنها آیت الله بهبهانی و آیت الله طباطبایی بودند به سوی قم حرکت کردند و مهاجرت کبیر را شروع نمودند که موجب شد مظفرالدین شاه، عین الدوله صدراعظم را برکنار کند و فرمان مشروطیت را هم صادر نماید.

زیارت می‌تواند سرآغاز مبارزات سیاسی مردم یک کشور باشد. اعتراض به ماجرای کشف حجاب در مسجد گوهر شاد مشهد که در بین شهرهای ایران به دلیل وجود حرم مطهر حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام از تقدس خاصی برخوردار است و همه ساله میلیون‌ها نفر برای زیارت می‌آیند از این دست است.

• پایگاه اطلاع رسانی آستان قدس حضرت معصومه(سلام الله علیها)

 

Views: 100