آشنایی با ،خانه کارگر _حزب اسلامی کار

۱۳۹۴

حزب اسلامی کار بعد از انتخابات هفتمین دوره­ی ریاست جمهوری (۱۳۷۶)[۱] از بطن خانه­ ی کارگر[۲] به دبیرکلی ابوالقاسم سرحدی‌زاده، با کارکرد بیشتر سیاسی و کمتر صنفی به­وجود آمد[۳] و در تاریخ ۵/۱۱/۱۳۷۷ از وزارت کشور اجازه­ فعالیت یافت[۴] و در تاریخ ۲۹/۱۱/۱۳۷۷ به­طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.[۵]

از جمله اعضای فعال حزب اسلامی کار عبارتند از: ابوالقاسم سرحدی‌زاده، سهیلا جلودارزاده، علی­رضا محجوب، عبدالرحمن تاج­الدین، احمد یارمحمدی، مهدی کنعانی، مرتضی لطفی، فرزین نگارستان، محمدرضا بادامچی، محمدحسین گلرخیان، داود دارابی، سیدابوتراب فاضل، پرویز بصیری، سارا فرزاد، بهمن یعقوبی، علی فتاحی، مهدی سلیمانی، امیر یاراحمدی، علی شعمدانی حق، داوود حیدری، فروغ علیپور، سیدحسین رسولی، علی­رضا محمودی، سیدعباس احمدی، ناصر ناهید، کرمعلی احمدی، حمید سلیمانی، اسماعیل حق­پرست، مریم کشاورز، محمد بخشعلی، فهیمه بروز، محمد کرازلو، مسعود توانا، علی حسینی خطیبانی، فاطمه وحدت، محمداسماعیل منتظری، محمدحسین اسلامی، لیلا پهلوانی، کاوه جابری.

زمینه‌ها و عوامل شکل‌گیریی حزب اسلامی کار

پس از وقایع سال۱۳۶۰ و انحلال حزب جمهوری اسلامی، شاخه­ی کارگری این حزب منحل شد و با نام خانه­ی کارگر جمهوری اسلامی به فعالیت خود ادامه داد و دارای تشکیلات نسبتا منسجم در سطح کشور شد.[۶] این تشکل به­عنوان مدافع حقوق کارگران در جمهوری اسلامی ایران را علی­رضا محجوب، حسین کمالی، علی ربیعی، رضا محمدولی، محمد دانشور، اسرافیل عبادتی و محمود اسدی تأسیس کردند و در تاریخ ۱۵/۱۰/۱۳۷۰ از وزارت کشور اجازه­ی فعالیت گرفتند.[۷] در انتخابات مجلس پنجم[۸] خانه­ی کارگر، با گروه کارگزاران سازندگی که دارای دیدگاه­های راست مدرن[۹] بودند ائتلاف کردند و در هنگامی که اکثر نیروهای چپ به دلیل رد صلاحیتشان یا به دلیل اعتراض به عملکرد شورای نگهبان از صحنه­ی انتخابات خارج بودند با آراء قابل ملاحظه‌ای وارد مجلس شدند. در این دوره نامزدهای اصلی خانه­ی کارگر یعنی علی­رضا محجوب، ابوالقاسم سرحدی‌زاده، و سهیلا جلودارزاده به مجلس راه یافتند و در مجلس پنجم جزء ائتلاف نیروهای چپ و کارگزاران (مجمع حزب­الله مجلس) در مقابل جناح اکثریت مجلس که اکثرا از جناح راست سنتی[۱۰] یعنی جامعه­ی روحانیت مبارز و جمعیت موتلفه­ی اسلامی بودند قرار داشتند.[۱۱] در انتخابات دوره­ی هفتم ریاست جمهوری، خانه­ی کارگر در ائتلاف جبهه­ی دوم خرداد از سیدمحمد خاتمی حمایت کرد بعد از انتخاب شدن خاتمی به ریاست جمهوری و در راستای تحقق شعارهای رئیس­جمهور مبنی بر توسعه­ی سیاسی عده‌ای از اعضای مرکزی تشکیلات خانه­ی کارگر تصمیم به ایجاد حزب جدیدی به نام حزب اسلامی کار با کارکرد بیشتر سیاسی و کمتر صنفی گرفتند.[۱۲]

در واقع حزب اسلامی کار قصد پُر کردن خلائی را دارد که در خانه­ی کارگر وجود داشت و تا حدودی این نهاد از فعالیت سیاسی منع شده بود. به این ترتیب فعالیت سیاسی در میان اقشار تولیدکننده خصوصا کارفرمایان گسترش یافت. به­عبارتی خانه­ی کارگر مأوای اقتصادی کارگران و حزب اسلامی کار مأوای سیاسی آنان است.[۱۳] هدف حزب کار ایجاد تغییرات عمیق در ساختار اقتصادی برای رشد و تولید صنعت و ایجاد تحولات فرهنگی و اجتماعی می‌باشد. برای دست‌یابی به این هدف باید در ساختار قدرت سیاسی موقعیتی برای تولید ایجاد می‌نمودند و مادامی که در این ساختار سیاسی نیروهای مولد و نمایندگان آنها جایی وجود نداشته باشد این اهداف مهم دست نیافتنی است. اگر جایگاه مناسب را در هرم قدرت پیدا می‌کردند به این اهداف مهم دست می‌یافتند و اصلاحات اقتصادی مورد نظرشان با مشکلات کمتری تحقق می‌یافت.[۱۴]

ابوالقاسم سرحدی‌زاده (دبیرکل حزب اسلامی کار) علت تشکیل این حزب و جدایی آن از هسته­ی اولیه­ی آن یعنی خانه­ی کارگر را چنین بیان می‌کند: «خانه­ی کارگر نهادی است که برای پیگیری نیازهای صنفی جامعه­ی کارگری تشکیل شد و کمتر محتوای سیاسی دارد. از آنجا که خانه­ی کارگر به این نقصان در مجموعه­ی خود پی برد تصمیم به این گرفته شد که حزب اسلامی کار به وجود بیاید. این حزب در واقع از بطن خانه­ی کارگر و بنا به ضرورت فعالیت‌های سیاسی کارگران تأسیس شد تا به­عنوان نماینده­ی سیاسی مجموعه­ی نیروهای مولد که بخشی از آنان را کارگران تشکیل می‌دهند، از تمامی ابزارها از جمله ابزار سیاسی برای ارتقاء تولید و اعتلای مفهوم کار استفاده کند».[۱۵]

مرامنامه­ ی حزب اسلامی کار

1. فعالیت در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
2. استقرار عدالت اجتماعی از طریق تأمین حداقل زندگی برای همه.
3. تکیه بر ارزش کار و ترویج و نفی هرگونه استثمار و تأمین رفاه بیشتر نیروهای مولد جامعه.
4. صیانت از ارزش­ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی و تلاش در جهت تحقق فرهنگ ناب اسلامی.
5. توسعه و تحکیم آزادی‌ها و دفاع از آزادی قلم، بیان و اجتماعات.
6. دفاع از حقوق قانونی و صنفی اقشار مختلف مردم از جمله اقلیت‌های قومی و مذهبی و گروه­های صنفی.
7. تأمین حضور فعال و گسترده­ی زنان در تمامی عرصه‌های اجتماعی و سیاسی.
8. افزایش آگاهی‌های لازم در بین اقشار جامعه خصوصا جوانان.
9. تآمین اجتماعی فراگیر از محل درآمدهای عمومی.
10. حمایت از جوانان تا زمان یافتن شغل یا حداقل درآمد مناسب از طریق آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و پرداخت مستمری.
11. ایجاد انگیزه­ی همگانی و بسیج ملی تمامی نیروها و امکانات موجود برای تولید کالا و خدمات.
12. تلاش برای عینیت بخشیدن به وجدان کاری، انضباط اجتماعی، نظم اقتصادی و قانون‌گرایی.
13. اصلاح ساختار آموزش کشور و توسعه­ی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای،‌ عمومی و مالی.
14. تلاش و اهتمام در جهت تحکیم فرهنگ غنی اسلامی و تأکید بر ارزش‌های ناب فرهنگ ایرانی- اسلامی.
15. سیاست خارجی حزب براساس نفی هرگونه سلطه‌جویی و سلطه‌پذیری و عدم تعهد در برابر ابرقدرت‌های سلطه‌گر، حفظ استقلال و امنیت همه­جانبه و تمامیت ارضی کشور، از حقوق بشر و کرامت‌های والای انسان‌ها به­ویژه مسلمانان و آزادی­خواهان جهان، داشتن روابطی دوستانه و صلح­آمیز با سایر ملل و احزاب جهان و نیل به سوی تشکیل امت واحده­ی اسلامی بر پایه­ی احترام و اعتماد متقابل استوار خواهد بود.
16. ایجاد فضائی سالم جسمی و روحی در جامعه برای فعالیت سازنده و پویا.
17. سیاست اقتصادی حزب متکی بر اصول ۴۳ و ۴۴ قانون اساسی و بنیاد اقتصادی مختلط و مشارکتی پی‌ریزی خواهد شد. در این راستا موضع‌گیری قاطع علیه رباخواری و مبارزه‌ای پی‌گیر و قانونی با انحصار ثروت، امکانات و موقعیت‌های اقتصادی در دست افراد و گروه­های خاص، جزء جدایی­ناپذیر این سیاست‌ها است.
18. در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی در تمامی سیاست­گذاری‌ها و عملکردها با توجه به محدودیت منابع طبیعی و نیز تأکید ویژه بر توسعه­ی کشاورزی.
19. شناسایی نخبگان در میان تمامی گروه­های اجتماعی به­منظور تحقق شایسته­سالاری.[۱۶]

عملکرد و گرایش‌ سیاسی حزب اسلامی کار

این حزب عموما دارای دیدگاه­های به اصطلاح چپ سنت‌گرا[۱۷] و بعضا چپ مدرن[۱۸] می‌باشد. در عین حال این حزب را می‌توان به­دلیل مواضع معتدل و به دور از افراط و تفریطش جزء احزاب چپ معتدل به حساب آورد.[۱۹] این حزب بعد از تشکیل همچون خانه­ی کارگر به ­دلیل قرابت فکری، وارد ائتلاف جبهه­ی دوم خرداد شدند.[۲۰] در انتخابات مجلس ششم[۲۱] این حزب همگام با دیگر گروه­های جبهه­ی دوم خرداد توانست آراء زیادی را به خود اختصاص دهد به­طوری که ۱۰ نفر از نیروهای متمایل به این حزب وارد مجلس شدند از آن جمله می‌توان، ابوالقاسم سرحدی‌زاده، سهیلا جلودارزاده، و عبدالرحمن تاج­الدین اشاره کرد. به­طورکلی حزب اسلامی کار رابطه­ی بسیار خوبی با جناح چپ دارد و در مواضع سیاسی و فعالیت‌های سیاسی با ائتلاف جبهه­ی دوم خرداد همکاری می‌کند.[۲۲]

به دلیل ماهیت این حزب طبیعی است که بیشتر کارگران و اقشار متوسط و ضعیف‌تر جامعه از لحاظ اقتصادی به این حزب گرایش داشته باشد ولی این حزب برای فعالیت‌ سیاسی خود به عضوگیری از تمام اقشار جامعه، کارآفرینان، کارمندان، فرهنگیان، دانش‌آموزان، کشاورزان، زنان، دست اندرکاران، روحانیون، دانشگاهیان، مدیران، اصناف، کارفرمایان و مدیران صنایع می‌پردازد و در بسیاری از استان‌ها فعالیت می‌نماید. این حزب روزنامه یا مجله­ی خاصی منتشر نمی‌کند، لیکن روزنامه­ی کار و کارگر تا حدودی دیدگاه­های این حزب را منتشر می‌کند. این حزب به­طور مرتب دیدگاه­های خود در مورد مسائل روز کشور را به وسیله­ی انتشار بیانیه‌های مختلف بیان می‌کند.[۲۳]

مواضع و دیدگاه­های سیاسی حزب اسلامی کار

همان­طور که اشاره کردیم حزب اسلامی کار جزء گروه­های ائتلافی جبهه­ی دوم خرداد است به همین جهت همواره از اکثر مواضع جبهه­ی دوم خرداد حمایت نموده است با این حال پاره‌ای از دیدگاه­های سیاسی این حزب عبارتند از:

1. ولایت فقیه رکن اساسی نظام جمهوری اسلامی و جزء لاینفک آن است و به همین جهت از او پشتیبانی می‌شود.[۲۴]
2. این حزب بر مشارکت بیشتر مردم در تمامی صحنه‌ها و خرد جمعی به جای فردگرایی و خودمحوری تأکید می‌نماید.[۲۵]
3. ین حزب بر آزادی‌های مردم بر طبق موازین قانون اساسی تأکید و بر پرهیز از هرگونه خشونت برای رسیدن به مقاصد سیاسی تأکید می‌کند.[۲۶]
4. این حزب همواره بر اصل جمهوریت و اسلامیت نظام به­عنوان دو محور اصلی حکومت در نظام جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده است و جدا کردن این دو اصل از یکدیگر را زمینه‌ساز استبداد می‌داند.[۲۷]
5. چون دیگر گروه­های مدافع جبهه­ی دوم خرداد، حزب اسلامی کار، نیز از شعار توسعه­ی سیاسی و جامعه­ی مدنی حمایت نموده چنان­که این دو شعار و برنامه را مولود خواست مردم معرفی می‌نماید و برکارآیی این برنامه تأکید نموده است.[۲۸]
6. حزب اسلامی کار بر این باور است که ادامه­ی روند اصلاحات در جمهوری اسلامی ایران اجتناب­ناپذیر است و مخالفت با آن یعنی مخالفت با خواست مردم و مصلحت نظام در همگام شدن با اصلاحات و هدایت آن به سوی نظام مردم­سالار است.[۲۹]
7. این حزب ضمن تقبیح هرگونه خشونت به نام دین و تئوریزه کردن خشونت و برداشت یک سویه از دین، دو طراز فکر اسلام طالبانی و دموکراسی لیبرال را رد می‌کند.[۳۰]

مواضع و دیدگاه­های اقتصادی حزب اسلامی کار

نگرش اقتصادی این حزب بیشتر ناظر بر دفاع از حقوق صنفی کارگران و قشرهای مولد جامعه می‌باشد نظرات و راهکارهای این حزب در مورد  مسائل اصلی اقتصاد کشور نیز در خور توجه است. از دیدگاه اقتصادی، این حزب دارای دیدگاه چپ سنتی می‌باشد و گرایش به اقتصاد دولتی شبیه به اقتصاد سوسیالیستی رقیق شده در غرب را دارد. این حزب در بیانیه‌های خود همواره بر احقاق حقوق قشر کارگر و کارآفرینان تأکید نموده و خواستار توجه بیشتر دولت به این قشر شده است.[۳۱]

اصولا تمام احزاب با دیدگاه­های اقتصادی چپ و از جمله حزب اسلامی کار مخالف اصالت دادن به بازار آزاد اقتصادی و نظام سرمایه­محور هستند در عوض به اقتصاد دولتی یا نیمه دولتی و تقریبا متمرکز اعتقاد دارند. این حزب خواستار کاهش فاصله­ی طبقاتی، کاهش فشار اقتصادی بر روی قشر مستضعف جامعه و به جای آن بزرگ شدن قشر میانی جامعه و کوچک شدن قشر غنی و فقیر جامعه می‌باشد.[۳۲]

در اسفند سال ۱۳۷۸ در پی بررسی طرح خروج کارگاه­های دارای پنج نفر کارگر و کمتر از شمول قانون کار و تصویب آن با اکثریت ضعیف آراء نمایندگان، اعتراضات وسیع جامعه‌­ی کارگری برای لغو این قانون آغاز شد. حزب اسلامی کار در بیانیه‌ای این طرح را محکوم و خواستار عدم تصویب آن شد.[۳۳]

حزب در بیانیه‌ای با عنوان حقوق مدنی، جنبش کارگری، نگرانی‌ها و دغدغه‌های خود را در خصوص وضعیت و حقوق تولیدکنندگان و کارگزاران یا قشر مولد جامعه بیان و خواستار تأمین اجتماعی، بازنشستگی پیش از موعد و بیمه­ی بیکاری، برگزاری اجتماعی صنفی- سیاسی (حق کارگران) شد.[۳۴]

مواضع دیدگاه­های فرهنگی حزب اسلامی کار

حزب اسلامی کار چون دیگر احزاب ائتلاف جبهه­ی دوم خرداد با تمام توان از اصلاحات فرهنگی دولت آقای خاتمی علی­الخصوص در عرصه­ی سیاست‌های مطبوعاتی حمایت کرده است.[۳۵] این حزب همچنین در آستانه­ی طرح اصلاح قانون مطبوعات در مجلس شورای اسلامی در خرداد ماه سال ۱۳۷۸ نسبت به این طرح موضع­گیری نموده و از تحدید مطبوعات انتقاد کرد.[۳۶] همزمان با ارائه­ی طرح تغییر قانون مطبوعات به مجلس پنجم که اکثریت آن­را نمایندگان جناح راست تشکیل می‌دادند، دوازده تشکل سیاسی از جمله حزب اسلامی کار طی بیانیه‌ای تهدید بیشتر آزادی مطبوعات را مورد نکوهش قرار دارند.[۳۷]

ابوالقاسم سرحدی­زاده در مورد مسائل فرهنگی معتقد است:

«برخوردهای تند و نابهنجار با جوانان باعث کاهش علایق آنان به فعالیت سیاسی و دلسردی و گرایش آنان به انحطاط و ناهنجاری‌های اخلاقی می‌شود. ما نباید بگذاریم مجرای فرهنگ‌های صحیح و اندیشه را بخواهند با ضرب گلوله باز کنند زیرا چنین اندیشه‌ای بسیار خطرناک است. به هیچ وجه نمی‌توانیم با خشونت برخورد کنیم. مسائل فرهنگی حربه­های خاص خوذدش را دارد اگر فرضا ادعا می­شود که مطبوعات ما از آزادی سوء استفاده کردند، خوب دیگران هم مطبوعاتی دارند و در اختیارشان هست، آنها بیایند حسن استفاده را بکنند، این­که بیایند و چماق خشونت را بردارند و بکوبند بر سر مطبوعات اصلا معنایی ندارد. مطبوعات را باید با مطبوعات جواب داد. نوشتار را با نوشتار پاسخ می‌دهند، گفتار را با گفتار پاسخ می­دهند…».[۳۸]‌

[۱] . رک. فوزی، سیدیحیی؛ تحولات سیاس اجتماعی ایران بعد از انقلاب اسلامی در ایران، تهران، موسسه­ی چاپ و نشر عروج، ۱۳۸۴، چاپ اول، جلد دوم، صص ۳۲۱- ۳۱۱ و نیز شادلو، عباس؛ تکثرگرایی در جریان اسلامی، تهران، وزراء، ۱۳۸۶، چاپ اول، ص ۳۸۴ و نیز محمدپور، علی؛ و جلیل­نژاد ممقانی، و کریم؛ دوم خرداد حماسه­ی بیادماندنی فرایند انتخابات هفتمین دوره­ی ریاست جمهوری از نگاه مطبوعات، تهران، رسانش، ۱۳۷۸، چاپ اول.

[۲] . رک. اداره­ی کل سیاسی وزارت کشور دبیرخانه­ی کمیسیون ماده ۱۰ احزاب، شناسنامه­ی تشکل­ها و احزاب سیاس جمهوری اسلامی ایران، تهران، کمیل، ۱۳۷۷، چاپ اول، صص ۱۶۷- ۱۵۶٫

[۳] . نوذری، عزت­الله؛ تاریخ احزاب سیاسی در ایران، شیراز، نوید شیراز، ۱۳۸۰، چاپ اول، ص ۴۰۱٫

[۴] – دارابی، علی؛ سیاستمداران اهل فیضیه بررسی و نقد پسشینه و عملکرد جامعه­ی روحانیت مبارز، تهران، تهران، سیاست، ۱۳۷۹، چاپ اول، ص ۲۹۷٫

[۵] . مظفری، آیت؛ جریان­شناسی سیاسی ایران معاصر، قم، زمزم هدایت، ۱۳۸۷، چاپ سوم، ص ۱۳۸٫

[۶] . همان، صص ۱۳۸- ۱۳۷٫

[۷] . دارابی، علی؛ جریان-شناسی سیاسی در ایران، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه­ی اسلامی، ۱۳۸۸، چاپ چهارم، ص ۲۹۷٫

[۸] . رک. فوزی، سیدیحیی؛ پیشین، صص ۲۵۴- ۲۴۹ و نیز شادلو، عباس؛ پیشین، ص ۳۰۵٫

[۹] . رک. ظریفی‌نیا، حمیدرضا؛ کالبدشکافی جناح‌های سیاسی ایران، تهران، آزادی اندیشه، ۱۳۷۸، چاپ اول، صص ۱۱۲- ۱۰۲٫

[۱۰] . رک. دارابی، علی؛ پیشین، صص ۱۳۰- ۱۲۲ و نیز ظریفی‌نیا، حمیدرضا؛ پیشین، صص ۱۰۱- ۸۳٫

[۱۱] . روزنامه­ی آفتاب امروز، ۲۲/ ۲۰/ ۷۸٫

[۱۲] . شادلو، عباس؛ اطلاعاتی درباره­ی احزاب و جناح‌های سیاسی ایران امروز، تهران، گستره، ۱۳۷۹، چاپ اول، ص ۲۶۳٫

[۱۳] . نوذری، عزت­الله؛ پیشین، ص ۴۰۱٫

[۱۴] . همان، ص ۴۰۲٫

[۱۵] .  شادلو، عباس؛ پیشین، ص ۲۶۹ و نیز روزنامه­ی آفتاب امروز، ۲۰/۶/۷۸٫

[۱۶] . شادلو، عباس؛ پیشین، صص ۲۶۳- ۲۶۰٫

[۱۷] . رک. ظریفی‌نیا، حمیدرضا؛ پیشین، صص ۸۲- ۶۸ و نیز دارابی، علی؛ پیشین، صص ۲۵۶- ۲۵۱٫

[۱۸] . رک. دارابی، علی؛ پیشین، صص ۲۶۷- ۲۵۷ و نیز ظریفی‌نیا، حمیدرضا؛ پیشین، صص ۱۲۸- ۱۲۰٫

[۱۹] . شادلو، عباس؛ پیشین، ص ۲۶۴٫

[۲۰] . مظفری، آیت؛ پیشین، ص ۱۳۸٫

[۲۱] . رک. فوزی، سیدیحیی؛ پیشین، صص ۳۳۱- ۳۲۴٫

[۲۲] . شادلو، عباس؛ پیشین، ص ۲۶۴٫

[۲۳] . همان، ص ۲۶۵٫

[۲۴] . حزب اسلامی کار، ۴۳۶ روز با اصلاحات، بی‌جا، انتشارات حزب اسلامی کار، بی‌تا، ص ۱۱٫

[۲۵] . همان، ص ۱۵٫

[۲۶] . همان، ص ۱۸٫

[۲۷] . همان، ص ۲۶٫

[۲۸] . همان، ص ۶۰٫

[۲۹] . همان، ص ۱۰۵٫

[۳۰] . همان، ص ۱۱۰ و نیز شادلو، عباس؛ پیشین، صص ۲۶۸- ۲۶۶٫

[۳۱] . شادلو، عباس؛ پیشین، ص ۲۷۵ و نیز حزب اسلامی کار، پیشین، ص ۸۱٫

[۳۲] . حزب اسلامی کار، پیشین، ص ۸۳ و نیز شادلو، عباس؛ پیشین، صص ۲۸۰- ۲۷۶٫

[۳۳] . شادلو، عباس؛ پیشین، ص ۲۸۳ و نیز حزب اسلامی کار، پیشین، ص ۹۹٫

[۳۴] . حزب اسلامی کار، پیشین، ص ۹۰ و نیز شادلو، عباس؛ پیشین، صص ۲۸۲- ۲۸۰٫

[۳۵] . حزب اسلامی کار، پیشین، ص ۳۷٫

[۳۶] . همان، ص ۴۸٫

[۳۷] . همان، ص ۷۷٫

[۳۸] . شادلو، عباس؛ پیشین، صص ۲۸۶- ۲۸۳ و نیز روزنامه­ی انتخاب، ۴ و ۵ و ۶/۱۱/۷۸٫

بازدیدها: 2