آیت الله العظمی جوادی آملی دربارۀ «اهمیت، شرایط، چگونگی انجام و استجابت دعا» در کتاب “حکمت عبادات” آورده اند:
ذکر خدا تا ملکه نفسانی نشود آرامش صادق پدید نمی آید؛ زیرا نام خدا بر لب، همانند آبیاری شاخه درخت است که جز گردگیری از درخت اثری ندارد ولی یاد خدا در دل همتای آبیاری ریشه درخت است که مایۀ بالندگی و ثمربخشی آن خواهد بود، لذا خدای سبحان در آیه ۲۰۵ سوره اعراف چنین فرمود: ﴿وَ اذْکُرْ رَبَّکَ فی نَفْسِکَ تَضَرُّعاً وَ خیفَهً وَ دُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ وَ لا تَکُنْ مِنَ الْغافِلین﴾ آنچه در غفلت زدایی مؤثّر است یاد خدا در دل است که با ناله و لابه همراه باشد.
چنین یادی اثر سودمند آن این است که اولاً: انسانِ سالکِ ذاکر را به تولید، کار، اشتغال، تأمین نیازهای جامعه اسلامی و مانند آن وادار می کند تا از هر گونه تنبلی و تن پروری به بهانه زهد مذموم رهایی یابد و ثانیاً هیچ کار سودآوری او را از یاد خدا غافل نمی کند تا از کار حلال دست بکشد یا به حرام دست یازد، یا به تباهی دیگر آلوده گردد چنانکه خداوند فرمود: ﴿رِجالٌ لا تُلْهیهِمْ تِجارَهٌ وَ لا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ إِقامِ الصَّلاهِ وَ إیتاءِ الزَّکاهِ یَخافُونَ یَوْماً تَتَقَلَّبُ فیهِ الْقُلُوبُ وَ الْأَبْصار﴾ ( نور،آیه ۳۷)
این مردان الهی در اثر رسوخ یاد خدا نه تنها از عبادتهای بدنی، مانند نمازْ ذهولی ندارند بلکه از پرستش های مالی نیز غافل نیستند و زکات مال را می پردازند.
* دعا قرارگاه اجابت/ برخی از آداب دعا کردن
امام صادق (علیه السلام) فرمود: «الدُّعاءُ کَهْفُ الإجابَهِ کَما أنّ السَّحابَ کَهْفُ الْمَطَرِ» طبق این بیان نورانی همان طور که ابر، قرارگاه باران است، دعا نیز قرارگاه اجابت است. به بیان دیگر، اجابت در درون دعاست، همان طور که باران در نهاد ابر تعبیه شده است.
وقتی انسان دست به دعا برداشت، طبق روایات و سنت معصومین (علیهم السلام) مستحب است آن را بر سر و صورت خود بکشد؛ برای اینکه لطف خدا به این دست پاسخ داده است. دستی که به سوی خدا دراز شود، یقیناً خالی بر نمی گردد و دستی که عطای الهی را دریافت کرد، گرامی است. لذا خوب است آن را به صورت یا به سر بکشد.
گاهی امام سجاد (سلام الله علیه) چیزی که به سائل مرحمت می فرمودند، دست مبارک را می بویید و می گفت: این دست به دست الهی رسیده؛ چون خداوند در آیه ۱۰۴ سوره توبه فرمود: ﴿هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَهَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَأْخُذُ الصَّدَقاتِ﴾
زراره از حضرت امام صادق (علیه السلام) در وظیفه عصر غیبت بقیّه الله (ارواح من سواه فداه) ضمن نقل دعای معروف «اللّهمّ عرّفنى نفسک… » که به مثابه برهان لمّی بر نبوّت، رسالت و حجت زمان است، جملاتی را به این مضمون به او آموخت: «یا الله، یا رحمان، یا رحیم، یا مقلب القلوب ثبّت قلبى علی دینک» زراره چنین افزود: «یا مقلّب القلوب والأبصار» حضرت فرمود: گرچه خداوند مقلّب الابصار است، لیکن در این دعا آنچه من به تو آموختم، بگو، (نه کم و نه زیاد).
پاداش دعا در حق دیگران
امام کاظم(علیهالسلام) فرمود: کسی که به دور از چشم برادر(ایمانی اش) در حق وی دعا کند از جانب عرش ندا داده می شود که صدهزار برابر آنچه برای او خواستی نصیب تو خواهد شد؛ «مَنْ دَعا لأخیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ نُودِیَ مِنَ الْعَرْشِ: وَلَکَ مِأهُ ألْفِ ضِعْفٍ مِثْلهِ» (الکافی، ج۴، ص: ۴۶۵)
نگاه انسان های موحد در هنگام دعا با دیگران بسیار متفاوت است. با توجه به اینکه در دعا نوعی درخواست نهفته است ولکن آنها به هنگام دعا کردن أهل اطاعت و تسلیم خواسته های خالق حکیم اند نه تسلیم خواستۀ خود.
* دعای موحد مستجاب است
آنان که تسلیم محض هستند، به عنوان تأدّبْ دعا می کنند و می گویند تو دستور دادی، ما هم اطاعت می کنیم و تسلیم صرف هستیم. دادی راضی هستیم، ندادی هم راضی هستیم و طلبی نداریم. دعا چون عبادت است اطاعت می کنیم. راضی به رضای تو هستیم. بدیهی است اینان دعا را به خاطر عبادت بودن آن انجام می دهند.
امام صادق(علیه السلام) می فرماید: دل های خویش را خوب وارسی کنید ببینید آیا دلتان پاک است یا در آن علاقه به غیر خدا نیز وجود دارد، اگر در آن جز خدا نبود آنگاه هر چه خواستید از خدا مسئلت کنید که خدا می دهد، چون دعای موحد مستجاب است و موحد کسی است که در قلبش جز اعتقاد به حق چیزی راه نیافته باشد
منبع:حوزه
بازدیدها: 106