احکام خمس

#   شخصی می‏گوید در کجای قرآن از خمس صحبتی به میان آمده که ما را موظّف به پرداخت خمس کند؟

سوره مبارکه انفال، آیه ۴۱

 

#   ‌شخصی مستمری ‏بگیر است. اگر از مخارج سال چیزی اضافه داشت، آیا خمس بر او تعلق می‏گیرد؟

‌باید خمس دهد.

 

#   ‌آیا مبلغ درآمد فرزندی که تحت تکفّل خانواده زندگی می‏کند و مسکن و خرج عروسی او توسط پدر و مادرش داده شده خمس دارد؟ در حالی که می‏توانند پدر و مادر خانه را کرایه دهند و مبلغش را به فرزند هبه کنند.

باید خمس ‌مبلغی که مازاد بر مخارج شخصی خودش می‏ماند را بدهد.

 

#   کارمند دولت هستم. هر ماه از حقوق من مبلغی را کسر می‏کنند که پس از بازنشستگی به من بازپرداخت نمایند. آیا به آن خمس تعلق می‏گیرد؟

بنا بر فرض سؤال، پس از دریافت مبالغ مذکور چنانچه سال بر آن بگذرد باید خمس آن را بپردازد.
#   مبلغ دو میلیون و نیم برای سفر حج خود و دخترم کنار گذاشته‏ام. می‏خواهم خمس آن را بپردازم و پدرم نیز درمانده است. آیا می‌توانم بخشی از آن را بابت وجوهات به پدرم بدهم؟

با اذن مجتهد مانعی ندارد.

 

#   آیا به پول پیشی که برای اجاره یا رهن خانه پرداخت می‏گردد خمس تعلّق می‏گیرد؟

اگر قبلاً خمس آن را نداده باشند خمس تعلّق می‏گیرد.

 

#   شخصی می‏خواهد برای خود سال خمسی تعیین کند. آیا اموالی که دارد را باید به قیمت روز حساب کند یا به قیمت روزِ خرید؟

به قیمت روز؛ مگر آنکه قیمت آن پایین آمده باشد که می‏بایست به قیمت زمان خرید حساب کند.

 

#   بانک سپرده‏گذار خود را در قرعه‏کشی شرکت داده و به قید قرعه جوایزی را می‏دهد. آیا به آن جوایز خمس تعلّق می‏گیرد؟

خیر.

 

#   اگر مردی قبل از رسیدن سال خمس پولی را به همسرش هدیه کند و پس از سر رسید سال، همسر پول را به وی برگرداند، آیا به این پول خمس تعلّق می‏گیرد؟

در صورتی که مطابق شأن باشد خمس تعلّق نمی‏گیرد.

 

#   اگر ملکی را با پول خمس‏داده بخرد، پس از فروش ملک خمس به پول آن تعلّق می‏گیرد؟

به اضافه تعلق می‏گیرد.

 

#  اگر خانمی از پولی که شوهرش به وی می‏بخشد پس‏انداز نموده و چیزی بخرد آیا خمس آنها را باید بدهد؟

بخشش خمس ندارد.

 

#  آیا پولی که جوانان جهت ازدواج یا خرید مسکن پس‏انداز می‏کنند یا برای حج می‏پردازند که سال‏ها در بانک می‌ماند خمس دارد؟

اگر سال بر آن بگذرد باید خمس آن را بپردازد.

 

#   کسی که تقلید نمی‏کند، آیا می‏تواند خمس را به مجتهدی یا وکیل او بدهد و اگر چنین کند آیا برئ‏الذمّه می‌شود؟

مانعی ندارد چون خمس را باید به مجتهد یا وکیل او بپردازد.

 

#  ‌شخصی به فتوای مجتهدی بر تقلید حضرت امام; باقی مانده است. آیا می‏تواند خمس خود را به مجتهد دیگری بدهد؟

‌اگر به مصرفی که آن دو اجازه می‏دهند برساند، مانعی ندارد.

 

#   زنی حقوق‏بگیر آموزش و پرورش است. هر ماه پولی را که دریافت می‏کند به شوهرش جهت مخارج زندگی می‏دهد. آیا خمس بر درآمد او تعلّق می‏گیرد؟

اگر از مؤونه زندگی چیزی اضافه شد باید خمس آن را بپردازد.

 

#  جوانی که برای ازدواج پول جمع می­کند، آیا شامل خمس می‏شود؟

بله؛ اگر پول جمع کند خمس دارد.

 

#   آیا بر اموال کسانی که در دستگاه دولتی کار می‏کنند و حقوق‏بگیر دولت هستند و هیچ درآمد دیگری ندارند، خمس تعلّق می‏گیرد؟

آنچه که از مخارج سالانه­اش اضافه می­آید خمس دارد.

 

#  اینجانب داخل سال خمسی یک عدد آپارتمان با وام مسکن خریداری کردم و مشکلی در پرداخت آن ندارم. آیا خمس به من تعلّق می‏گیرد؟

بله.

#   من خانه‏ ای را پیش ‏خرید کردم و در طول چهار سال پول آن را پرداخت کردم به این منظور که بفروشم و خانه را تبدیل به احسن کنم. متأسفانه این کار را نتوانستم انجام دهم و خانه چند سال خالی ماند تا اینکه پسرم ازدواج کرد و الآن در آن خانه سکونت دارد. آیا به آن خانه خمس تعلّق می­گیرد؟

اگر از مؤونه و مایحتاج شما نبوده خمس دارد.

 

#   چهل سال پیش عراق را ترک کردیم و یک خانه و مغازه در کربلا داشتیم. بعد از چند سال پدرم فوت کرد و ما که دو پسر و سه خواهر هستیم، الآن موفق به فروش خانه و مغازه شده­ایم. با علم اینکه آن مرحوم خمس نداده بود، چند سؤال مطرح می­شود: آیا این مبلغ خمس دارد؟ اگر خمس دارد، آیا می­شود جهت تهیّه خانه مستقل، خمس را به مادرم داد که سیّده می­باشد؟

اگر بدانید که مورّث شما خمس نداده است، واجب است خمس را قبل از تقسیم ارث بدهید. همچنین با اجازه مجتهد می‏توانید خمس را به مادر بدهید.

 

#  اگر مبلغ بسیار زیادی پول هدیه بگیریم و با آن به راحتی گذران زندگی کنیم، آیا با توجه به هدیه بودن آن پول و زیاد بودن مبلغ آن که مخارج زندگی به راحتی تأمین می­شود، خمس و زکات به آن پول (اصل پول) یا پولی که بعداً از طریق این پول به دست می‏آید (مثل سود بانکی حاصل از این پول) تعلّق می­گیرد؟

هدیه خمس ندارد، ولی سود حاصل از آن خمس دارد. اگر هدیه طلا یا نقره مسکوک باشد و به حدّ نصاب برسد زکات دارد.

 

#  اینجانب توانایی خرید خانه را بدون گرفتن وام مسکن ندارم. آیا به پولی که برای وام مسکن به مدت یک سال در بانک مانده است خمس تعلّق می­گیرد؟

بله، خمس دارد.

 

#   آیا مبلغ شارژ شده کارت اتکا دارای خمس می‏باشد؟

اگر جزء درآمد است، خمس دارد.

 

#  جوانی که کار دائم نداشته و با پدر و مادرش زندگی می‏کند و درآمدش ثابت نباشد، یعنی گاهی درآمد دارد و گاهی ندارد، امّا خرجی اصلی او را پدرش می‏دهد، آیا بر درآمد آن جوان در این حال خمس تعلّق می‏گیرد؟ آیا بلافاصله بعد از کسب آن درآمد باید اوّل خمس آن را بدهد و بعد بقیه را استفاده کند یا باید تا سال خمسی‏اش صبر کند و مازاد آن را خمس دهد؟ اگر آن جوان مستقل شد و نیت کرد که خرجی اصلی خود را از همان درآمد ناثابتش بدهد، امّا هنوز برای کمک خرجی از پدرش پول می‏گیرد، آیا بر این درآمدش خمس تعلّق می گیرد؟ بر پولی که از پدرش می‏گیرد چه‏طور؟

بعد از کسر کردن مؤونه شخصی خودش خمس دارد. اگر مؤونه شخصی دارد که سالانه پدر نمی‏پردازد، باید برای خود سال خمسی قرار دهد وگرنه خمس هر درآمد را همان موقع باید بدهد. پولی را که از درآمد کنار می‏گذارد خمس دارد، ولی پولی را که پدر به عنوان بخشش به او می‏دهد خمس ندارد.

 

#  اینجانب احتیاج به ماشین شخصی دارم ولی کارمند هستم و خرید ماشین با درآمد یک‏سال بنده میسّرنمی‏گردد. آیا می‏توانم دو یا سه سال برای این کار پس‏انداز کنم؟

پس‏انداز پول در صورتی که از درآمد باشد و سال بر آن بگذرد متعلّق خمس است.

 

#  آیا به پولی که جهت ازدواج و یا خرید خانه و ماشین به مدت ۲ یا ۳ سال پس‏انداز می‌شود، درصورتی که با درآمد یک سال نتوان این امور را انجام داد، خمس تعلّق می‌گیرد؟

درصورتی که از درآمد باشد و سال بر آن بگذرد، متعلّق خمس است.

 

#  بنده لباس‏ها وحتی وسایل مختلفی دارم که ممکن است حتی از آنها استفاده نکرده باشم و یا شاید در سال یک‏بار از آن استفاده کرده باشم. آیا به این وسایل خمس تعلّق می‏گیرد و باید هر سال خمس این وسایل را داد یا یک‏بار خمس دادن برای این وسایل کافی است؟

نسبت به مایحتاج خمس تعلّق نمی‏گیرد و مالی که یک‏بار خمس آن داده شده دیگر متعلّق خمس نیست.

 

#  اینجانب برای فرزند خود ماشینی خریده‏ام که با آن برای خود کسب درآمد کند. حدود نصف پول ماشین را من پرداخته‏ام آیا به این پول خمس تعلّق می گیرد؟

اگر این پول را به او هبه کرده اید خمس ندارد.

 

#  اگر بدانیم پولی که در صندوق خانوادگی است خمس آن پرداخت نشده و مسؤول صندوق نیز نداند که آن خمس داشته است و همین‏طور عضو نیز نداند که به آن خمس تعلّق می‏گرفته، آیا وام گرفتن از آن اشکال دارد؟ اگر اطلاع‏رسانی شود و خمس آن پرداخت نشود. آیا می‏توان از آن وام گرفت؟

۱- خیر

۲- اگر عین پولی را که به شما وام میدهد متعلق خمس باشد باید به اجازه مجتهد باشد و باید خمس آن را به مجتهد داد.

 

#  آیا مبالغی که در صندوق‏های قرض ‏الحسنه فامیلی گذاشته می­شود مشمول خمس است؟

بله.

 

#   به شخصی ملکی به ارث رسیده که قیمت آن ملک ۲۰ میلیون تومان بوده است؛ بعد از گذشت چند سال به ۲۵ میلیون تومان فروخته شده است. حال تکلیف فروشنده نسبت به پول آن چیست و در صورت مخمّس بودن می‌تواند صبر کند سر سال خود حساب کند یا خیر؟

در صورتی که نگهداری ملک به خاطر اکتساب و ارتفاع قیمت باشد، باید خمس تفاوت قیمت را بدهد.

 

#   بچّه صغیری تحت تکفّل دایی خود قرار می­گیرد و دایی او مبلغ یک میلیون تومان ارث او را به کار زده و درآمد آن را برای صغیر پس‏انداز می­کند؛ این صغیر پس از بزرگ شدن، آن دارایی را تحویل می­گیرد. آیا دارایی او مخمّس می‌شود؟

درآمدِ ارث خمس دارد.

 

#  ابنجانب در یک شرکت خارجی مشغول به کار هستم. حقوق ماهیانه من از جانب کارفرمای ایرانی به حساب شرکت خارجی در ایران واریز شده و سپس از حساب این شرکت به حساب من واریز می­گردد. با توجه به این موضوع که شرکت خارجی قائل به پرداخت خمس نمی­باشد، تکلیف خمس حقوق دریافتی من از این شرکت چیست؟ در صورتی که لازم بوده تا خمس حقوق هر ماه را عیناً از حقوق آن ماه کسر می­کردم و نکرده باشم، تکلیف خمس داده نشده چیست؟

خمس حقوق خود را در پایان سال خمسی باید محاسبه کنید.

 

#  اگر جوانی ازدواج کرده و در حال پس ‏انداز برای تهیه مسکن است به‏گونه‏ای که حتّی پول پس‏انداز شده هم‏اکنون کفاف رهن و اجاره یک خانه را نیز نمی­کند، آیا به آن خمس تعلّق می­گیرد؟ اگر همین پول را نیز هم‏اکنون در اختیار خود نداشته و به عنوان سپرده نزد کسی گذاشته باشد چه‏طور؟

پس‏انداز پول با فرض سؤال در هر حال خمس دارد.

 

#  فتوای مربوط به خمس هدیه چیست؟

در صورتی که یقین نداشته باشید کسی که هدیه را به شما داده خمس آن را نداده، آن هدیه خمس ندارد.

 

#  پرداخت هزینه تحصیل با درآمد یک‏سال کارمندی امکان‏پذیر نمی‏باشد. آیا می‏توان بدون پرداخت خمس برای پرداخت هزینه تحصیل پس‏انداز نمود تا مثلاً سال دیگر بتوان از عهده خرج آن برآمد؟ زیرا در غیر این صورت امکان تحصیل فراهم نمی‏باشد.

هر درآمدی که از راه کسب به دست آید و سال بر آن بگذرد متعلّق خمس است.

 

#   فردی که اهل پرداخت خمس نیست یا زکات واجب مالش را نمی پردازد رفت‏وآمد با او و استفاده از اموالش چه صورت دارد؟

رفت‏وآمد مانعی ندارد ولی به میزان استفاده از مال او باید رد مظالم بدهد.

 

#   فرزندی در خانه پدر و مادرش زندگی می‏کند و محصّل است؛ ولی علم دارد آن پولی را که پدر و مادر هزینه زندگی می‏کنند مال حلال مخلوط به حرام است. تکلیف او چیست؟

در صورتی که مَمرّ درآمد حلال دارند نیاز به تجسّس نیست.

 

#   اگر به منزل فردی می‏رویم که اطمینان داریم خمس نمی­دهد و به خاطر برخی ملاحظات مثل احترام به میزبان یا تبعیت از پدر و مادر و… مجبور باشیم که از غذای او بخوریم، آیا می­توانیم خمس مال خورده شده را خودمان بپردازیم؟

باید قبلاً از حاکم شرع اجازه پرداخت خمس نسبت به چنین تصرّفاتی در خانه چنین افرادی گرفته شود.

 

#  آیا رفت‏ وآمد با کسانی که خمس نمی­دهند را جایز می­دانید؟

تصرّف در مالی که یقین دارید خمس آن داده نشده بدون اجازه مجتهد جایز نیست.

 

#  کسی که مادر او سیّده است، آیا سیّد محسوب و از حقوق سادات برخوردار می‏شود یا خیر؟

از خمس نمی‏تواند استفاده کند؛ ولی منسوب به پیغمبر اکرم هست.

 

هیات رزمندگان اسلام

 

منبع: آقا مجتبی تهرانی

بازدیدها: 512