احکام حج

حج از ارکان دین اسلام است و وجوب آن برکسی که واجد شرایط استطاعت باشد از ضروریات بین مسلمین است ودر قرآن کریم نیز به آن تصریح شده است وانکار آن موجب کفر می باشد وترک آن اگر به جهت سبک شمردن آن باشد به منزله کفر وبدون آن از گناهان کبیره محسوب می گردد یکى از عبادتهاى بزرگ اسلامى است و یک عبادت دسته جمعى است که هرسال در روزهاى معینى در سرزمین تاریخى و با شکوه  مکه انجام مى گیرد. ایـن نـوع عـبـادت عـلاوه بـر ایـن که پیوند استوارى میان بنده و خدا به وجود مى آورد، مى تواند ازجـهـات گـونـاگونى مبدا اثرات سودمند و ارزنده اى در اجتماع اسلامى باشد.

انواع حج:

حج بر دوگونه است واجب ومستحب که حج واجب برسه قسم است

حجه الاسلام : آن حجی است که بر هر شخص واجد شرایط استطاعت یک بار در طول عمر شرعا واجب است

حجی که با نذر وعهد وقسم واجب می شود

حجی که با اجیر شدن واجب گردد – در غیر این موارد مذکور حج مستحب است.

شرایط وجوب حجه الاسلام :

بالغ باشد یعنی کودک اگرچه نزدیک به حد بلوغ باشد وسایر شرایط استطاعت را نیز داشته باشد حج واجب نیست ودر صورت انجام آن بنا بر اقوی عبادت او صحیح است

حریت باشد ( یعنی برده نباسد)

استطاعت مالی – بدنی وطریق راداشته باشد

نکته : وجود استطاعت عقلی به تنهایی برای وجوب حج کافی نیست بلکه شرط وجوب حج استطاعت شرعی است

حج نذری: اگر شخص بالغ عاقل با خواندن صیغه شرعی نذر ویا عهد ویمین را منعقد نمایدکه حج برود انجام حج بر او واجب می شود واگر نذر مقید برسال خاصی باشد در صورت تخلف با تمکن از انجام حج خنث نذر کرده وعلاوه بر انجام حج کفاره بر او واجب است.

نکته : حج قابل استیجارو نیابت است

حج استحبابی : برای کسی که استطات برای حج ندارد یا حجه الاسلام خود را بجا آورده است انجام حج مستحب است

نکته : شخصی می تواند به حج استحبابی برود که حج واجب بر عهده اونباشد

احکام عمره:

عمره نیز مانند حج به واجب بالاصاله وبالعرض ومندرب تقسیم می گردد

نکته: عمره برای کسانی که مستطیع بوده واهل مکه هستند ویا با فاصله منزلشان تا مکه کمتر از شانزده فرسخ می باشد در طول عمر یکبار واجب است وبرای کسانی که استطاعت برای حج تمتع پیدا می کنند نیز عمره تمتع وجوب دارد وبرای کسانی که وظیفه اشان  حج افراد وقران است در صورت تمکن عمره مفرده واجب نیست.

نکته : حج عمره با نذر وقسم وشرط ضمن عقد لازم مانند نکاح واجاره ومصاله واجب می شود ونیز با افساد عمره – عمره دیگر واجب می شود

نکته :حج عمره فقط بر اهالی مکه واجب است و برای بقیه مسلمانان مستحب موکد می باشد. اما حج واجب بر هر مسلمانی که از لحاظ مالی تمکن دارد واجب است.

اقسام حج:

حج بر سه قسم است

حج تمتع – حج قرآن – حج افراد

حج تمتع حجی است که برهر مکلفی مستطیلی که به وطن او تامکه مکرمه در حدود هفتاد وهشت کیلومتر فاصله داشته باشد واجب است

حج قران وحج افراد – برافراد مکلف مستطیلی واجب می شود که فاصله وطنشان تا مکه مکرم کمتر از فاصله مذکور باشد

نکته: کسی که وظیفه اش در حجه الاسلام انجام حج تمتع است اگر حج قرآن ویا حج افراد انجام دهد از حجت الاسلام کفایت نمی کند  ولی در حج استحبابی ویا نذری وحجی که به وصیت واجب شده است اگر مقید به قسم خاصی نباشد مکلف می تواند هر یک از اقسام حج را انجام دهد

حج تمتع از دو قسمت تشکیل می شود :

1- عمره تمتع    2- حج تمتع

نکته : واجب است عمره تمتع قبل از حج تمتع انجام شود

عمره تمتع دارای شش عمل است که به ترتیب عبارتند از :

شخص نیت عمره تمتع کند

از میقات برای عمره تمتع محرم شده وبه مکه بیاید

به دور خانه خدا (کعبه) هفت شوط طواف کند

پشت مقام حضرت ابراهیم علیه السلام دو رکعت نماز طواف بخواند

هفت بار بین صفا ومروه سعی می کند

مقداری از مو وناخن را کوتاه می کند که به این عل تقصیر می گوید وبا این عمل شخص از احرام عمره تمتع خارج می شود وعمره تمتع به پایان می رسد

حج تمتع : که دارای 13 عمل است که به ترتیب عبارتند از:

احرام بستن از مکه معظمه به شرعی که میاید

به عرفات می رود واز ظهر روز نهم تا غروب آفتاب در آن محل وقوف می نماید

بودن در مشعر الحرام از اذان صبح روز عید قربان تا اول آفتاب

پس از آنکه به منا رفت در روز دهم حجره عقبه را رمی نماید

در منی قربانی می کند

اگر حج اول است موی سررا می تراشد وناخن هایش را می گیرد

طواف در خانه خدا پس از بازگشت به مکه معظمه

دورکعت نماز طواف حج تمتع نزد مقام ابراهیم علیه السلام

یا پشت سر آن هفت بار بین صفا ومروه سعی می نماید وبا انجام آن بوی خوش نیز بر او حلال می شود.

پس از سعی به مسجد الحرام برگشته و هفت شوط طواف نساء را بجا می آورد.

دو رکعت نماز طواف نساء می خواند.

بیتوته ( ماندن شب) در منی شب یازدهم ودوازدهم و برای بعضی شب سیزدهم تدارک می بیند.

رمی جمرات سه گانه را در روزهای یازدهم ودوازدهم وبرای بعضی روز سیزدهم نیز انجام می دهد واجب است در منی ماندن، واجب است در روز آن شبها رمی جمرات سه گانه یعنی سنگ ریزه بزند به سه محل که اولی را (جمره اولی) و وسطی را جمره وسطی) و آخری را (جمره عقبه) گویند ولی اگر عمدا هم آنرا ترک کند به حج اوضرر نمی رساند و صحیح است گرچه در صورت عمد معصیت کار است.وبا انجام همه این ها اعمال حج بر او کامل می شود.

شرایط صحت حج تمتع:

نیت در وقت احرام از میقات به همین مقدار کفایت می کند که در حال احرام قصدانجام حج تمتع را به آنگونه که در رساله موجود است ویا راهنمای مطمئنی به او تعلیم می دهد داشته باشد

عمره تمتع وحج تمتع او در ماههای ( شوال – ذیقعده وذیحجه واقع شود)

حج وعمره در یکسال واقع شود

بنا را برآوردن احرام کامل تام بگذارد مگر اینکه برای او گرفتاری پیش آید

انشاء احرام حج در صورت امکان از مکه باشد بنابراین اگر با تمکن عمدا از غیر مکه محرم شود واحرامش باطل است وباید به مکه بازگشته وتجدید احرام کند وگرنه حج او باطل خواهد بود

عمره تمتع وحج تمتع به وسیله یک نفر وبرای یک نفر انجام گیرد بنابراین استیجاری دو نفر یکی برای انجام عمره تمتع ودیگری برای انجام حج تمتع جایز نیست

حج مفرده:

حج افراد عملی است مستقل وجداگانه ووظیفه اهل مکه معظمه وکسانی می باشد که از شانزده فرسخ کمتر فاصله دارند ودر صورتی که بتواند علاوه برحج افراد عمره مفرده را بجا آورد عمره مفرده بر او واجب خواهد بود

صورت اجمالی عمره مفرده : صورت عمره مفرده مانند عمره تمتع است با این تفاوت که در عمره مفرده کسانی که در مکه هستند از ادنی الحل مثل مسجد تنعیم می توانند محرم شوند وپس از تقصیر می بایست طواف نساء ونماز طواف نساء را نیز انجام دهند

کیفیت اجمالی حج قران: کیفیت حج قران مانند حج افراد است وفرقی که دارد این است که حاجی در حج قران قربانی خودرا هنگام احرام با خود می آورد وبر او لازم است که همان حیوانی را که به عنوان قربانی آورده است قربانی نماید ولی حج افراد قربانی ندارد – در حج قران حاجی مخیر است بین اینکه احرام خود را با تلبیه ویا با اشعار حیوان ویا قلاده انداختن بر گردن آن منعقد نماید.

واجبات احرام سه چیز است:

پوشیدن دو جامعه احرام – جامعه احرام باید دوخته نباشد یکی مانند لنگ از ناف تا زانو را بپوشاند ودیگری مانند عبا به دوش انداخته شود وحداقل دو کتف را بپوشاند

نکته : کندن لباسهای دوخته حتی لباسهای زیر در حال انعقاد احرام برای مردها واجب است  ولی برای زنها واجب نیست

نکته: قبل از انعقاد احرام می بایست لباسهای احرام را بپوشد ونیت کند که این لباسها را به جهت امتثال امر الهی می پوشم تا محرم باشم

نیت : آن اینکه قصد کند که بخاطر امتثال امر الهی با پوشیدن جامه احرام وگفتن لبیک های واجب محرم می شوم وبر خود اجتناب از جمیع تروک احرام را واجب گرداند

تلبیه: وآن گفتن لبیک های واجب است که احرام بدون آن منعقد نمی شود ( مگر در حج قران که احرام با تلبیه یا اشعار وتقلید محقق می شود )

نکته : برای انعقاد احرام گفتن لبیک های چهار گانه واجب است به این صورت که بگوید لَبَّیكَ الّلهُمَّ لَبَّیكَ، لَبَّیكَ لاشَریكَ لَكَ لَبَّیكَ، إنَّ الْحَمدَ وَ النِّعمَةَ لَكَ وَ الْمُلكَ، لاشَریكَ لَكَ لَبَّیكَ.

نکته : گفتن لبیک ها اگر صحیحا انجام شود پیش از یک بار واجب نیست.

حج یکی از احکام شرعی مسلمانان است که برهر مسلمانی که استطاعت مالی داشته باشد در تمام عمرش یک بار واجب می شود وبه آن حج تمتع می گویند که در ماه ذیحجه  در مکه مکرمه با حضور حاجیان تمام کشور برگزار می شود وبه معنی زیارت كردن خانه‌ی خدا و انجام اعمالی است كه در آنجا به جا آورده می شود وشخص از این طریق حاجی میشودوحج های دیگر نیز برگزار میگرد مانند حج عمره وقران ومفرده و..که می توان آنهارا در ماههای دیگر انجام داد که مستحب می باشد.

هیات رزمندگان اسلام

منبع: تبیان

بازدیدها: 457