احکام گیم نتی

بنا به گزارشی از سایت راسخون؛ نقل کرده اند که حکیمی هندی، در چند هزار سال پیش، شبی در خواب دید که تبدیل به پروانه ای شده و روی گل های مختلف می نشیند و از شهد گل ها می مکد. وقتی از خواب بیدار شد، تا مدت ها در فکر و اندیشه غرق بود؛ تا این که یکی از شاگردانش جرأت کرده و از وی پرسید:« قربانت گرداهه! چرا چند روز است در فکر بوداهه»؟!!
حکیم هندی هم داستان خواب خود را برای او تعریف کرد. شاگرد با خوشحالی گفت قربانت گرداهه، این که خواب خوبی بوداهه؛ نگرانی نداشتاهه!» و استاد پاسخ داد که « نگران نبوداهه، اما چند روزه فکرم به این مشغول بوداهه که من انسان بوداهه و خواب دیدم پروانه گشتاهه؛ یا این که من پروانه بوداهه، ولی الان خواب می بینم انسان گشتاهه»!؟!
البته این سوال به خودی خود بحثی فلسفی است که مربوط به اهل حکمت و معرفت شناسی است و خوشا به حال کسانی که در این سئوالات و ابهامات معرفتی و فلسفی و علمی شب و روز خود را می گذرانند و با علم و اندیشه سرگرم اند؛ اما به هر حال، اکثریت افراد جوامع امروزی بخصوص جوانان، برای خود سرگرمی ها و دل مشغولی های دیگری دارند که البته همین سوال و تردید حکیم هندی، به نوعی برای این جوانان و نوجوانان امروزی هم وجود دارد.
مثلاً وقتی نوجوان عزیزی، وارد گیم نت می شود و سه ساعت تمام، در نقش یک جنگجوی افسانه ای و رویین تن، با همه موجودات زمینی و آسمانی و حتی ماورایی به جنگ و مبارزه- آن هم در محیطی با طراحی های عجیب و غریب و گرافیک بی نظیر- می پردازد، معلوم است وقتی پولش ته می کشد و می خواهد گیم نت را ترک کند، یک لحظه فراموش می کند که نوجوانی ۱۵ ساله است که چند ساعت تبدیل به یک جنگجوی افسانه ای شده بود، یا واقعاً یک جنگجوی افسانه ای است که الان در نقش یک کاراکتر کامپیوتری نوجوان، زورش به مسئول گیم نت نمی رسد؟!
به هر حال طراحی بی نظیر و پیچیدگی های گیم ها و کنسول ها و انواع و اقسام بازی های رایانه ای جدید، خداوکیلی، آدم زن و بچه دار را از فکر بدبختی و گرفتاری و قسط و اجاره خانه و… غافل می کند، چه برسد نوجوان و جوان یک لاقبای فی امان الله را…!!!؟ اما به هر حال همین سرگرمی مفرح و جذاب، که سه چهار ساعت از ۲۴ ساعت روزانه برخی افراد را پر می کند هم دارای احکام و حساب و کتاب های فقهی است که در چند بخش به آن ها اشاره ای خواهیم کرد.

پشت یک میز با جناب ابلیس

اولین و شاید مهم ترین خطری که این قبیل بازی ها و سرگرمی ها را تهدید می کند، مسأله قمار است. در واقع یکی از شایع ترین مفاسد و خطرات دینی که اکثر ورزش ها و تفریح ها را می تواند آلوده سازد، همین مشکل است. تعریف ساده قمار همان تعیین جایزه و منفعت برای برنده است که در اصطلاح فقهی معمولاً به وجود «برد و باخت» در بازی تعریف می شود. اگر در یک بازی، برد و باخت شرط شود، یعنی بازنده ملزم و متعهد به رساندن منفعتی به برنده مانند پرداخت پولی به او گردد، قمار صورت گرفته که در قرآن عملی پلید و شیطانی خوانده شده است. در نتیجه، اگر در هر نوع بازی، مانند فوتبال، والیبال و مانند آن، همین شرط ساده اتفاق بیفتد و تعیین جایزه برای برنده از جیب دیگران شود، این کار قمار و حرام است؛ چه این عمل در یک جام رسمی و با حضور تیم های مختلف و با جایزه ای کلان باشد یا در یک گل کوچیک خانوادگی به شکل تعهد تیم بازنده برای خرید نوشابه برای تیم برنده.
به همین نسبت تفاوتی بین بازی های بدنی با فعالیت جسمی بالا یا بازی های فکری نیست و بر این اساس روشن است که بسیاری از شرط بندی های دوستانه که در بازی های چند نفره کامپیوتری انجام می شود، چیزی جز قمار نیست و باید کلاً دور آن را خیط کشید. بهترین راهکار برای حل این مشکل آن است که بدون شرط بندی قبلی در پایان بازی کلیه شرکت کنندگان پول هایشان را روی هم بریزند و دسته جمعی خودشان را مهمان کنند یا برخی از افراد خرید آب میوه برای جمع را بر عهده بگیرند بدون آن که تعهد قبلی در بین باشد یا این کار بر دوش تیم بازنده قرار بگیرد.

یک نکته مهم

حتماً گیم بازی های حرفه ای با خواندن پاراگراف قبل با خود گفته اند خوب خدا رو شکر پس مشکل حل است؛ فقط نباید شرط بندی بشود والا دیگر می توان هر بازی کامپیوتری را انجام داد و غصه قمار و این کثافت کاری ها را نداشت. اما خدمت این دوستان عارضیم که یک نکته دیگر هم در مسأله قمار وجود دارد که آن معمولاً از دید بسیاری از افراد مخفی می ماند و آن «حرمت بازی با ابزار قمار» است؛ در واقع در مسأله قمار دو موضوع متفاوت وجود دارد یکی قمار کردن که از اعمال حرام است و دیگری بازی با ابزار و آلات قمار که این کار هم عملی حرام محسوب می شود.
نیفتاد؟؛ چشم؛ توضیح عرض می کنیم: فارسی و بی لهجه این حرف آن است که قمار چنان که گفتیم تعریف ساده و روشنی دارد و در ساده ترین بازی ها هم با شرط بندی قمار صدق می کند حتی اگر بازی گل پوچ یا نون بیار کباب ببر باشد. اما از آنجا که شیطان و دارو دسته اش برای جذب حداکثری انسان ها به حزب خود نهایت تلاش را به کار می بندند در طول تاریخ برخی بازی ها و ابزار و آلات مخصوص قمار کردن و شرط بندی ساخته شد یا لااقل برای این کار رواج پیدا کرد. مانند تخته نرد، شطرنج، بیلیارد، پاسور و …. که به طور معمول ابزار و آلاتی برای قمار به حساب می آیند یا در گذشته به حساب می آمدند.
بر اساس نظر فقها بازی با این ابزار حتی بدون برد و باخت و شرط بندی هم عملی حرام محسوب می شود، به شرطی که این ابزار و آلات و بازی ها در عرف جامعه هنوز به عنوان ابزار قمار محسوب شوند. اما اگر اکنون دیگر ابزار قمار شناخته نشوند طبق نظر برخی از مراجع بازی با آن ها بدون شرط بندی اشکال ندارد، مانند شطرنج که تقریباً امروزه به عنوان ابزار قمار شناخته نمی شود.

افزودنی های غیر مجاز

همین جا تا تنور داغ است یک نکته ظریف را هم از قلم نیندازیم که معمولاً توجهی به آن نمی شود و آن موسیقی پس زمینه این بازی هاست. در واقع چیزی که در بازی های رایانه ای معمولاً مورد توجه زیاد قرار دارد جلوه های گرافیکی و طراحی های گوناگون محیط و فضای بازی و کاراکترهای آن است. حرف اصلی را در جایگاه و محبوبیت و جذابیت یک بازی رایانه ای، جلوه های بصری آن می زند. اما همه این بازی ها دارای یک موسیقی پس زمینه هم هستند که بسته به نوع و موضوع و شاخه بازی تنوع گسترده ای را داراست. هر چند این موسیقی معمولاً در متن بازی حل می شود و فردی که غرق بازی شده توجهی کاملی به آن ندارد، اما اگر در حین بازی صدای آن قطع شود همه حس و حال طرف گرفته می شود و حسابی شاکی می شود در نتیجه معلوم است فرد کاملاً به آن موسیقی پس زمینه هم توجه دارد و از آن بهره می برد. به همین دلیل باید توجه داشت که موسیقی به کار گرفته شده در این بازی ها در شاخه موسیقی های حرام یعنی موسیقی های غنایی یا لهوی نباشند بخصوص در مورد موسیقی هایی که دارای خواننده زن هستند ( که البته بحث انواع موسیقی و جزئیات آن را در گذشته به طور مفصل داشتیم.)

در نهایت توجه به دو نکته هم لازم و ضروری است

نکته اول آن که انجام بازی های گوناگون اعم از بازی های ورزشی و بدنی یا بازی های رایانه ای تا محدوده ای که معقول و متعارف باشند نه از نظر عقل و نه از نظر شرع هیچ منعی ندارند؛ بلکه برای اقشاری چون نوجوانان و جوانان لازم و مفیدند. اما اگر شکل و ماهیت رفتار انسان به گونه ای باشد که انجام این بازی ها به نوعی رفتار لهوی و خارج از ضابطه رفتار مؤمنانه به حساب بیاید، باید از آن پرهیز کرد.
در واقع اگر انسان به واسطه انجام این رفتارها از امور لازم و ضروری زندگی خود بماند و مفیدترین ساعات روزانه خود را برای آن کار گذاشته و از انجام تکالیف دینی و دنیایی خود جا بماند، این عمل می تواند مصداق لهو به حساب بیاید که در منابع دینی ما به شدت از آن نهی شده است زیرا این رفتار هیچ توجیه عقلی و شرعی نداشته و جز بیهودگی و اتلاف فرصت عمر چیز دیگری نیست.
نکته دوم آن که اگر همین بازی های رایانه ای به گونه ای فرد را معتاد کند که در انجام آن صدمات قابل توجهی به بدن خود بزند باز این عمل جایز نخواهد بود و عنوان ثانوی حرام بر آن بار می شود.
حتماً شما هم در خبرها دیده و یا خوانده اید که برخی نوجوانان یا جوانان به دلیل افراط در انجام این بازی ها حتی جان خود را از دست داده اند. بدیهی است که در اسلام این ضرر رسانی های غیر متعارف به خود جایز نیست و باید از آن دوری کرد.

هیات رزمندگان اسلام

بازدیدها: 368