برای یافتن پاسخ سؤال بالا، باید به مطالب ذیل توجه کنید:
۱- باید دانست اسباب و علل پدیده ها ، منحصر به اسباب عادی و محسوس نیست و خداوند در جهان هستی برای بعضی پدیده ها چندین علت قرار داده است به طوریکه بعضی از این اسباب دارای اثرات خاصی بر روی اشیاء هستند .
بنابرآنچه گفته شد معلوم می شود که چشم زخم می تواند یکی از علل و عوامل پاره ای حوادث ناگوار باشد –چنانکه در روایات به ان اشاره شده است _ همان طور که هزاران عامل دیگر نیز می توانند علت حوادث ناگوار باشند مثل برف ، باران ، سیل ، زلزله ، رعد و برق ، طوفان ، بی احتیاطی ، خشم ، بدگمانی ، حسادت ، غیبت ، دروغ ، ناسزاگویی، اعتماد بدون تحقیق ، بی اعتمادی بدون دلیل ، و صدها و هزاران عامل دیگر که هر کدام می توانند موجب بروز حادثه ای بد و ناگوار برای ما یا دیگران باشند ؛ بنابراین چشم زخم هم علتی است مثل بقیه علل و تفاوت خاصی با دیگر علل طبیعی یا غیر طبیعی( ماوراء الطبیعی ) ندارد .
بنابراین همان طور که وجود ارتباط علی و معلولی در بسیاری از پدیده ها منافاتی با عدالت خداوند ندارد بلکه اساسا نظام علی حقیقتی ضروری و اجتناب تاپذیر در عالم است ، وجود قدرت و نیرویی در چشم _ که باعث ایجاد نوعی اثرات در اشیاء میشود _ هم با عدالت خداوند تضادی ندارد و بخشی از نظام ضروری علی است.
از طرف دیگر هم چنانکه اثر بسیاری از پدیده ها را می توان توسط عواملی دیگر از بین برد ، اثر چشم زخم را هم می توان از راههای خاصی خنثی کرد .
۲- از روایات معصومین (ع) بر می آید که چشم زخم واقعیت دارد و در وجود انسانها و حیوانات و اشیاء دیگر اثرگذار است رسول اکرم(ص) فرمود: «چشم زخم واقعیت دارد و مرد را در قبر و شتر را در دیگ قرار مى دهد»، (بحارالانوار، ج ۶۳، ص ۲۶) یعنی شخص در اثر چشم زخم ممکن است بمیرد و شتر در اثر چشمزخم مریض شود و صاحبش از ترس تلف شدنش آن را ذبح کندو دیگ بپزد. و از رسول گرامى اسلام روایت شده که آن حضرت روزى از قبرستان بقیع مى گذشت. در آنجا فرمود: «به خدا قسم بیشتر اهل این قبرستان به سبب چشمزخم در این جا آرمیده اند»( تفسیر منهج الصادقین، ج ۹، ص ۳۹۱).
در روایات راههای خنثی کردن اثر چشم زخم هم بیان شده است که به برخی از آنها اشاره می شود.
۱- از امام صادق(ع) روایت شده است: «هر کس از سیرت و صورت برادر مسلمانش خشنود شود، خدا را یاد کند؛ زیرا وقتى خداوند را به یاد آورد ضررى به برادر مؤمنش نمى رسد»، (بحارالانوار، ج ۶۰ ، ص ۲۵)
۲- گفتن «تبارک اللّه احسن الخالقین» امام صادق(ع) فرمود: «کسى که چیزى از برادرش او را متعجب ساخت این جمله را بگوید، زیرا چشم زخم حق است»، (همان، ص ۲۶)
۳- گفتن «آمنتُ باللّه و صلى اللّه على محمد و آله» پس از آن اثر چشم زخم خنثى مى گردد.
۴- قرائت سوره «ناس» و «فلق» هنگام ترس از چشم خوردن، (همان، ج ۹۲)
۵- نوشتن سوره هاى «حمد»، «اخلاص»، «ناس»، «فلق» و «آیهالکرسى» در ورقهاى و به همراه داشتن آن، (همان، ص ۲۵)
۶- قرائت سه مرتبه ذکر «ماشاءاللّه لاحول ولا قوه الا باللّه العلى العظیم» به هنگام ترس از چشم خوردن یا چشم زدن، (همان، ص ۲۶)
۷- حرز امام جواد و یا انگشتر حاوى حرز امام جواد بنا به آنچه در روایت آن آمده است به جهت حفظ از بلاها و بدى ها و هر چه که انسان از آن مى ترسد مفید است، (بحار، ج ۵۰، ص ۹۸) که از جمله آن چشم زخم مى تواند باشد گرچه به خصوص چشم زخم در این روایت تصریحى نشده.
۸- درخصوص انگشتر عقیق هم روایاتى وارد شده که انسان را از بلاها و هرگونه بدى حفظ مى کند، (وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۸۹ )
۹- از اسپند در زبان عربی به حرمل تعبیر شده است و در برخی روایات بر خوردن آن تاکید شده است و بیان شده که خوردن آن ۷۰ بیماری را دفع و دور می کند. در مورد اسپند در روایات آمده است که شیاطین را دور مى کند (چون ضدعفونى کننده خوبى است و در اخبار از عناصر مضر گاهى به شیطان تعبیر شده است). دود آن و خودآن اگر در خانه باشد، باعث محفوظ ماندن خانه و اهل آن از شیاطین است و براى چشمزخم بى تأثیر نیست.(بحارالانوار، ح ۶۲، ص ۲۳۳) .
۱۰ -عده ای وقتی با حوادث ناگوار مواجه می شوند به راه های انحرافی و غیر دینی را بر می گزینند مثلا وقتی دچار چشم زخم می شوند پیش رمّال و فال گیر و امثال آنها می روند که شرعا کار نادرستی است و عده ای دیگر در این حال متوجه خدا می شوند و چاره ی کار را از دین و علمای دین می پرسند و علما از روایات اهل بیت (ع) چاره کار را یافته و در اختیار شخص می گذارند که راه درست همین است .
۱۱-انجام کارهایی مانند تخم مرغ شکستن برای دفع چشم زخم منشا دینی و روایی ندارد و اگر هم جواب دهد ممکن است تصادفی باشد و اثر حاصل مربوط به عامل دیگری بوده است نه انجام این عمل و مانند آن .
پی نوشت:
پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها
بازدیدها: 236